Sovet mirası: inkar yoxsa güclənmə?
Yüklə 2,5 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 2012 ci ilin seçkilərinin nəticələri və partiya üzvlərinin sayı: (MSK və partiyaların məlumatına əsasən)
- 2007 və 2012-ci illərdə keçirilmiş seçkilərin nəticələri (MSK-nın məlumatına əsasən)
- Məclisdə partiyaların təmsilçiliyi (MSK-nın nəticələri)
- Partiyaların və məsləhətlərdə təmsilçiliyi (partiyanın rəqəmlərinə görə)
- Partiya ideologiyası (politoloji qiymətləndirməyə əsasən)
- Qazaxıstan partiyalarının ideoloji mövqeləşməsinin modeli
22 il sonra Sovet mirası: inkar yoxsa güclənmə? 121 görə partiyaların qeydiyyatı üçün 40000 üzvün olmasının vacib- li yin dən yaranır. 2012 ci ilin seçkilərinin nəticələri və partiya üzvlərinin sayı: (MSK və partiyaların məlumatına əsasən) Üzvlərin sayı səs sayı Demokratik Xalq Partiyası “Nur Otan” 929 741 5 621 436 Qazaxıstan Demokratik Partiya “Ak jol” 190 000 518 405 Qazaxıstan Kommunist Xalq Pariyası 92 000 498 788 Qazaxıstan Kommunist Partiyası 54 246 buraxıl- mayıb Ümummilli sosial demokrat partiya 140 000 116 534 Qazaxıstan Sosial Demokrat Partiyası “Auyl” 70 000 45 407 Qazaxıstan Vətənpərvərləri Partiyası 200 063 82 623 “Ruhaniyyət” Partiyası 187 000 57 732 “Ədalət” Demokratik Partiyası 72 000 buraxıl- mayıb Partiyaların seçkilərdə aldıqları səs sayını və partiya üzvlərinin sayını müqayisə etdikdə siyasi partiyalar haqqında müəyyən nəticəyə gəlmək olar. Bəzi partiyalar seçkilərdə öz sıralarında olan seçicilərin sayından az səs toplamışdır. 2007 və 2012-ci illərdə keçirilmiş seçkilərin nəticələri (MSK-nın məlumatına əsasən) 2007 2012 Demokratik Xalq Partiyası “Nur Otan” 5174169 5621436 Qazaxıstan Demokratik Partiya “Ak jol” 192 155 518 405 Qazaxıstan Kommunist Xalq Pariyası 77 274 498 788 Qazaxıstan Kommunist Partiyası iştirak etməyib buraxıl- mayıb Ümummilli sosial demokrat partiya 271 525 116 534 22 il sonra Sovet mirası: inkar yoxsa güclənmə? 122 “Ədalət” Demokratik Partiyası iştirak etməyib 45 407 Qazaxıstan Sosial Demokrat Partiyası “Auyl” 93 023 82 623 Qazaxıstan Vətənpərvərləri Partiyası 44 175 57 732 “Ruhaniyyət” Partiyası 24 308 buraxıl- mayıb Qeyd: sütunlarda seçkilərdə alınmış səslərin sayı göstərilib. QKP-sı 2007-ci ildə seçkiləri boykot etdiyi üçün 2012-ci ildə məhkəmənin qərarına əsasən iştirak edə bilməyib. “Ədalət” Demokratik Partiyası 2007-ci ildə seçkilərə “Ak Jol” partiyasının sıralarında getmişdi. “Ruhaniyyat” partiyası 2012-ci ildə MSK-nın qərarı ilə seçkilərdən uzaqlaşdırılmışdı. Seçkilərin rəsmi nəticəsi qazaxların 5 il ərzində siyasi partıyalara olan simpatiyalarının əsaslı dəyişməsini göstərir. “Ak Jol” demokrat partiyası 4 ilə öz dəstəklənməsini 2,7 dəfə, Qazaxıstan Xalq Kommunist Partiyası isə 6,5 dəfə artırıb. Nəticələr bu cür olması partiyaların təbliğat kampaniyaları zamanı qeyri bərabər şəraitə malik olmalarına dəlalət edə bilər və ya səslərin düzgün hesab- lanmasını şübhə altına qoyur. Məclisdə partiyaların təmsilçiliyi (MSK-nın nəticələri): 2007 2012 Demokratik Xalq Partiyası “Nur Otan” 98 83 Qazaxıstan Demokratik Partiya “Ak Jol” - 8 Qazaxıstan Kommunist Xalq Pariyası - 7 2007-ci ildən 2012-ci ilədək Qazaxıstanda tək partiyalı par la- ment olub. 22 il sonra Sovet mirası: inkar yoxsa güclənmə? 123 Partiyaların və məsləhətlərdə təmsilçiliyi (partiyanın rəqəmlərinə görə) Parla- ment Masli- hatlar Demokratik Xalq Partiyası “Nur Otan” 83 3 195 Qazaxıstan Demokratik Partiya “Ak jol” 8 49 Qazaxıstan Kommunist Xalq Pariyası 7 8 Коммунистическая партия Казахстана (КПК) - - Qazaxıstan Kommunist Partiyası - - Ümummilli sosial demokrat partiya - - Qazaxıstan Sosial Demokrat Partiyası “Auyl” - - var Qazaxıstan Vətənpərvərləri Partiyası 1 38 “Ruhaniyyət” Partiyası - - “Nur Otan” partiyasının regional səviyyədə olan üstünlüyünün Parlamentdə olan üstünlüyündən daha yüksək olduğu açıq-aş- kar görünür. Qazaxıstan Sosial Demokrat Partiyası “Auyl” və Qazaxıstan Vətənpərvərləri Partiyasının məsləhətlərdə olan deputatları haq- qında informasiya şübhə doğurur, lakin partiyaların göstəri ci lərini yoxlamaq mümkün deyil. Belə ki, deputatlar da, digər və tən daş- lar kimi, öz partiya mənsubluğunu göstərməyə bilərlər. Partiya ideologiyası (politoloji qiymətləndirməyə əsasən) Demokratik Xalq Partiyası “Nur Otan” sentrizm Qazaxıstan Demokratik Partiya “Ak jol” liberalizm Qazaxıstan Kommunist Xalq Pariyası kommunizm Qazaxıstan Kommunist Partiyası marksizm leninizm Ümummilli sosial demokrat partiya sosial demokratiya “Ədalət” Demokratik Partiyası sosial liberalizm Qazaxıstan Sosial Demokrat Partiyası “Auyl” sosial demokratiya 22 il sonra Sovet mirası: inkar yoxsa güclənmə? 124 Qazaxıstan Vətənpərvərləri Partiyası liberal konservatizm “Ruhaniyyət” Partiyası Ruhaniyyət Qazaxıstanın bəzi partiyalarının ideologiyasını müəyyən etmək ciddi çətinlik yaradır. Parlamentdə çoxluq təşkil edən “Nur Otan” partiyası öz sənədlərində ideoloji istiqamətini heç cür təyin edə bilmir. Bəzi partiya rəsmiləri bəyan edir ki, par- tiyanın ideologiyası “sentrizm”-dir. Hərçənd ki, bu partiyanın dəstəklədiyi Qazaxıstan Respublikasının höküməti sağ sentrist siyasəti yeridir. “Ruhaniyyət“ partiyası ilk yaradılarkən ”ruhanilik” onun ideo- loji doktrinası elan edilmişdi. Bu cür ideologiya siyasi səhnədə bu partiyanın mövqeləşməsinə xeyli çətinlik törədir. Qazaxıstan partiyalarının ideoloji mövqeləşməsinin modeli Qazaxıstan partiyalarının siyasi sahədə ideoloji mövqeləş mə- sinin müəyyənləşməsinin indiyə qədər presedenti olmayıb. Belə ki, bu işlər haqqında informasiya qapalı xarakter daşıyır. Mo delin qurulması ciddi çətinlikləri ona görə yaradır ki, bəzi partiyala- rın dünyagörüşü, oriyentirləri dinamik xarakterlidir və yuxarıda qeyd olunduğu kimi dəqiq müəyyən olunmayıb. Bundan başqa Qazaxıstan politoloqları arasında ölkənin siyasi məkanını for- malaşdıracaq ümumqəbuledilmiş istiqamət formalaşmayıb. Bu cəhətdən dünya təcrübəsi də məqbul deyil, belə ki, hər ölkədə həm cəmiyyətin ideoloji sistemlərinə baxışda ciddi fərqlər var, həm də hansı ideologiyanı prioritet qəbul etmədə. Siyasi sahədə Qazaxıstan modeli nümunəsi kimi biz aşağıdakı koordinatlar sis- temini təklif edirik. Yüklə 2,5 Kb. Dostları ilə paylaş:
|