Sovyet tarih yazimi ve kazakistan tariHİNİn meseleleri
Yüklə 4,04 Kb. Pdf görüntüsü
|
SOVYET TARİH YAZIMI VE 26 diyerek mektup yazdı. 1945’te “Bolşevik” dergisinde Kazak tarihine hiç alakası olmayan M. Morozov isimli parti görevlisinin KP (Komünist Partisi) Merkez Komitenin toplantısında “Kazak SSR Tarihi” hakkında söylediği olum- suz görüşlerinin temelinde yazdığı makalesi yayınlandı. “Bolşevik” dergisi ise KP Merkez Komitenin yayın organı olunca da KP Merkez Komitesinin sekreterleri Şerbakov, Andreyev ve Malenkov seslerini çıkarmadılar. Bu görüş de KP Merkez Komitesinin fikri olarak kabul edildi. “Başkahramanların” Yakovlev ve Morozov değil, onlardan da nüfüzlu insanlar olduğu ortaya çıktı. Daha sonra anlaşıldığına göre, meğer 1944’de Andreev, Malenkov ve Şerbakovların adına mektup gelmiş. Bu mektupta “Bazı Sovyet tarihçilerinin eserlerinde önemli eksiklikler ve Lenin karşıtı hatalar olduğu hakkında” yazılmış, onu KP Merkez Komitenin Propaganda Bölümü’nün Müdürü G. F. Aleksandrov, onun yardımcısı P. N. Fedoseyev, “Pravda” gazetesinin editörü P. N. Pospelov’un imzaladığı daha sonra belli oldu. 41 Bu mektubun “milliyetçilik” hataları konu aldığı bölümünde “Kazak SSR Tarihinin” yazarları millet meselesi hakkındaki Stalin’in öğretile- rini anlamamış, çünkü Stalin’e göre, başka milletlerin Rusya’ya dâhil olmasının, hatta zorla dâhil olmasının “zararı az” olmuştur. Ancak bu halkları örneğin, Gürcistan’ı İran, Ukrayna’yı Polonya işgal edecek olsaydı, bunun “zararı büyük” olurdu. Böyle bakıldığında eskiden sömürgeciliği “büyük zarar” dememiz hata olmuş” delinmiştir. Bu Rus işgalinin zararlarını yumuşatma değil, açıkça onu kollamak idi. Kazakistan Komünist Partisi Merkez Komitesinin 14 Ağustos 1945’teki toplantısında Morozov’un makalesinden ortaya çıkan bu resmi görüşe dayanarak “Kazak SSR Tarihi”nin ikinci basımını hazırlama kararını aldı. Bu kararın zararı az olmadı. En önemlisi de Kazak halkının milli şuurunu uyandıran kahramanların umumen eleştirilmesine yol açtı. Bu karardan bir sene önce Kazakistan KP sekreteri J. Şayahmetov (Stalin’e özenerek) savaşa giden Kazak askerlerine ataları: Abılay, Sırım, İsatay, Mahambet, Kenesarı ve Navrızbay gibi kahramanların ruhlarıyla cesaret vermeye çalışmıştı. 42 Ancak sonra I. Sekreter, bu sözlerinden vazgeçmek zorun- da kaldı. 1945’deki bu kararın halkımızın savaş döneminde uyanmaya başlayan milli, tarihi şuuruna noksan verdiğini sonraki olaylar ispat etti. “Milliyetçilikle mücadele” ateşine düşen bir şahsiyet yetenekli tarihçi E. Bekmakhanov oldu. (A. Takenov) Kazakistan Komünist Partisi Merkez Komitesinin 1947’deki oturu- munda “Kazak SSR İlimler Akademisi Dil ve Edebiyat Enstitüsünün 41 Voprosy İstorii, 1991, No 1, s. 188 – 205, 48. 42 Qazaq Halkının Javıngerlik Dastürü, “Sosyalistik Qazaqstan”, 1944, 18.VIII. KAZAKİSTAN TARİHİNİN MESELELERİ 27 Çalışmalarındaki Önemli Siyasi Hatalar Hakkında” isimli kararı yayın- landı. Hayret edilecek şey, aynı sene bu karardan sonra, yani 14 Eylül 1947’de “Sosyalist Kazakistan” gazetesinde “Han Kene’nin Ölümünün 100. Yıldönümüyle İlgili “Kenesarı Kasımov” isimli hacimli bir makale yayınlandı. Makalenin yazarı da Ermukhan Bekmakhanov idi. Bu cesur makalesi için yazar, KP Merkez Komitesi tarafından sert uyarı aldı. Bundan sonra aydın zümre için zor günler başladı. 31 Ocak 1948’de “Le- ninşil Jas” (Leninci Genç) gazetesinde M. Akınjanov ve T. Şoyınbayev’in “Siyasi Hata, Bilimsel Değeri Olmayan Kitap” isimli eleştiri makalesi yayımlandı. Bundan dolayı J. Şayahmetov, M. Suslov’a dilekçe verdi ve bu talep doğrultusunda Kazak SSR İlimler Akademisi Tarih Enstitüsünde 28 Şubatta Bekmakhanov’un eseri tartışıldı. N. Drujinin “Kazakistan’ın kültürel durumu Rusya’dan geride olduğunu ileri sürerek, Kazak isyan- larını ilerici olarak nitelendirmekten mahrum bırakmak yersizdir”- dedi. 16 Aralık 1948’deki Kazak SSR Yazarlar Birliği’ndeki konuşmasında Birlik Başkanı B. Gorbatov, beklenmedik bir şekilde, siyasi olaylar hakkında konuşarak “Kenesarı isyanı, “Rusları Kazak steplerinden kovmayı mak- sat edindi, Bekmakhanov ise Kenesarı’yı oldukça methetdiyor”- diye eleştirdi. Bundan tedirgin olan Kenesbayev, Pokrovskiy ve Bayişev, “Kazak SSR Tarihi”nin hazırlanmakta olan ikinci baskısında Kenesarı isyanının nasıl nitelendirilmesi gerektiği hakkında J. Şayahmetov’den “resmi görüş” bildirmesini isteyen mektup yazdılar. İ. Omarov’un araya girmesiyle J. Şayahmetov, Kenesarı isyanı, XIX. yüzyıldaki Kazak hal- kının en büyük milli kurtuluş mücadelesidir” - diye nitelendirdirdi. A. Pankratova, 11 Ekim 1949’da İ. Omarov’a yazdığı mektubunda “Tarihçiler arasında yer alan tarihi gerçeğe zıt olarak, Kazak halkının tarihi yanlış nitelendirilmeye çalışılıyor. Neden Gürcü hükümdarları ve Özbek hanları benzer durumda ilerici şahsiyetler olarak kabul ediliyor da, Kazaklar, Abılay veya Kenesarı Kasımov’u karalaması lazım olduğunu hiç anla- mıyorum .”- diye yazmıştır. 43 21 Şubat 1950’deki Kazakistan Komünist Partisi Merkez Komitesinin “Kazakistan’daki Tarih Biliminin Durumu ve Sorumlulukları Hakkında” isimli kararında da bu mesele konusun- da eleştiriler bildirildi ve konu kapandı. Ancak merkezden ideolojik uyarılar gelmeye başladı. (A. Takenov) Ve bu merkeze telefon açan kimse hakkında İlyas Omarov’un Jumabay Şayahmetov ile olan özel konuşması hakkında defterine: “Bana bugün bir arkadaşım kendisini Kazak aydını olarak gören bir insanın kendisine gizli bir şekilde: “Ben isimsiz şikâyet mektubu yazmadığım gün uyuyamıyorum” - dediğini söyledi. Profesyonel şikâyetçinin alışkanlığı ne kadar korkunç! İnsanın açgözlülüğü ne kadar sınırsız. Maalesef bizim onlarla mücadele edecek 43 Kazakistan Cumhuriyeti Devlet Merkez Arşivi, İ. Omarov Bölümü. Yüklə 4,04 Kb. Dostları ilə paylaş:
|