Süleyman saniaxundov seçİLMİŞ ƏSƏRLƏRİ
Yüklə 3,9 Mb. Pdf görüntüsü
|
olmaq istəyirəm. D eyirlər Amerikada adamlar çox tez pullanır. Sənin jum alm da dünyanm hər yerinə gedir. Qoy amerikalılar oxuyub mənim pişvazıma çıxsmlar. Onda işim xod olar. Bir az m üddətdən sonra eşidərsən ki, M əşədi M əhəmmədəli Amerikada milyonçu olubdur. P i n ə ç i Q a f a r . Amerikaya gedəndə mənə yazmışdı ki, səni M olla Nəsrəddin əmiyə tapşırmışam ki, Ağa Şirəli kirayə üstə incitsə onu jum alm da hədələsin. M o l l a N ə s r ə d d i n . Doğru deyirsən, gedəndə tapşırmışdı. İndi de görüm, tapmışammı? M əşədi M əhəmmədəli Amerikada kommunxoz olubdur, sənə də pul göndəribdir. G ülüşürlər. M i r z ə F ə r ə c . A M olla əmi, indi tap görüm məni bu bəlaya salan tovariş Narkompros kimdir? M o l l a N ə s r ə d d i n . Zənnimcə Bakıda "Tovariş Narkompros" admda bir əcnəbi şirkət əmələ gəlibdir. Savadsız adamlara məktublar yazıb ciblərini pul ilə doldururlar. Sən yazığm da çörəyini kəsirlər. M i r z ə F ə r ə c . M olla əmi, bəli, doğrudur. M ən zavallmm çörəyin kəsən o evi bərbad olmuş Narkomprosdur. Lakin o, şirkət deyil, məktəblərə baxan böyük müdirdir. M o l l a N ə s r ə d d i n . Hə, başa düşdüm. Görünür o Narkompros Bakıda savad fabriki açıbdır. M əmməd Cəfərləri, tükəzbanları orada oxudub savadlı edir və sənin də çörəyinə bais olur. Yaxşı iş deyil! İranda da bir zaman istədilər dəmiryol salsmlar. M üctəhid ağa mane oldu ki, o, şeytan əməlidir. İslam övladı gərək bu fani dünyada zillət, əziyyət, m əşəqqət çəksin. Ta ki, axirətdə huri, qılmanlara nail olsunlar. P i n ə ç i Q a f a r . M olla əmi, kommunxoz bilirmisən nədir? Belə irəlidə şəhərlərdə dum olardı. Yadmdadırmı? M o l l a N ə s r ə d d i n . Yaxşı yadımdadır. Xozeyinlər yığmcağı. Onlara qlasni deyərdilər. Başda durana da qalava. P i n ə ç i Q a f a r . Odu, odu, indi o dum işinə kommunxoz baxır. M o l l a N ə s r ə d d i n . Qafar, yaxşı yadım a saldm. Buraya gəlincə küçələrdə igirmi iki dəfə səcdəyə getmişəm. Oylə ayaq atmışam, başmağım çuxura düşüb yıxılmışam. Onun qulluğuna getməliyəm. Oz aramızdır, deyəsən, bu kommunxoz da köhnə xozeyinlər kimi işə kəm baxır. P i n ə ç i Q a f a r . M olla əmi, o kommunxozun dövlətindən Bakıda gön-zad tapılmayır. Ayaqqabı da o qədər bahadır ki, yaxm a düşmək olmayır. Onun üçün də mən Pinəçi Qafarm işi xoddur. Başım nə ağradım, hər çustun yamağma yüz mindən az almıram. M o l l a N ə s r ə d d i n . Hə, indi başa düşdüm ki, sən nə ücün kommunxoz iddəa edirsən, M irzə Fərəc de narkomprosa qarğış. M i r z ə F ə r ə c . M olla əmi, burada mənim çörəyim kəsildi. Vətənə getmək istəyirəm. Nə məsləhət görürsən? M o l l a N ə s r ə d d i n . Məbadə oylə fikrə düşəsən. H ər kəs Azərbaycandan İrana qədəm qoyur - bolşeviksən deyə dara çəkirlər. Amma bolşeviklər də yaman adamlardır. İran nədir, Turan nədir - hələ desən Hindustana gedib çıxacaqlar. A balam, bircə deyin görüm, bu kommunxoz, narkompros - nə dilidir ki, sizlər danışırsmız? M ən bu qarğa dilini necə öyrənim? M ən gedən vaxtı burada belə dil yox idi. O zaman bizim abrazovanm cavanlarımız belə danışardılar: M ən sizi səvsəm panimat etmirəm. M ollalar da deyərdilər; - Şəcəri-ənacirin zilli-təhtində istirahət üçün nüzul etdikdən fərəsi-müənnəsin qürbi-fəmindən liçam münqəte olmuş anı buldunmu? G ülüşürlər. P i n ə ç i Q a f a r . M olla əmi, bu bolşevik dilidir, gərək öyrənəsən, yoxsa, köhnə dil ilə danışarsan, səni başa düşməzlər, tutub çekaya salarlar. M o l l a N ə s r ə d d i n . A Qafar, çeka nə deməkdir? P i n ə ç i Q a f a r . Orada müqəssirlərin işinə baxırlar. M o l l a N ə s r ə d d i n . Demək, əski zamanm okrujnoy sudu. M i r z ə F ə r ə c . Yox, çeka ondan çox-çox böyükdür. P i n ə ç i Q a f a r . M olla əmi, bu axşam mənə qonaq gələrsən. Ozüm də səhər tezdən yağlı ət alıb Şahsənəmə göndərmişəm ki, piti qoysun. Şahsənəmin də səliqəsin görmüsən. Sənə bir ləzzətli piti verəcəyəm, yanm da sumax, təzə qatıq, ağ kağız kimi lavaşa, Cərco qovunu, Bakı üzümü. İçəri vuraq. M ən də sənə bu təzə bolşevik dilini öyrədim. M olla əmi gəlir? M o l l a N ə s r ə d d i n . Şahsənəmin pitisindən keçmək olmaz. Gəlir... M ən de durum Quba meydanmı yoxlayım, görüm əski dostlarımm halı necədir? İşlərim çoxdur. Gərək cəmi idarələri gəzəm, Haqq-hesablarma baxam. Görüm bunlar nə cür iş aparırlar? (Qalxır.)
P i n ə ç i Q a f a r . Yaxşı, get, amma M olla əmi, ehtiyatlı ol. Düşmənlərin çoxdur, sabiq ağalarm çoxunu Quba meydanmda tapacaqsan. M əndən sənə əmanət, müsəlman ilə danışanda "yoldaş" de, urus itə "tovariş". M o l l a N ə s r ə d d i n . A Qafar,birdən yanılıb urusa yoldaş desəm mənə acığı tutmaz ki? P i n ə ç i Q a f a r . Bolşevik olsa, acığı tutmaz. Həqiqi urus olsa, cəmdəginə kopuyacaqdır: Kakoy çort ya tebe yoldaş? M o l l a N ə s r ə d d i n . Qafar, yəni o həqiqilərdən genə də var? P i n ə ç i Q a f a r . M olla əmi, nə qədər istəsən. M o l l a N ə s r ə d d i n . Görünür, onlarla bolşeviklər bacara bilməyirlər. Hələ ki, xudahafiz. P i n ə ç i Q a f a r . M olla əmi, bir dayan, yaxşı yadım a düşdü. Kişi, başbiletin varmı? M o l l a N ə s r ə d d i n . Xeyr, Qafar, yoxdur. İrandan bu gün gəlmişəm. Hələ başbilet çıxartmamışam. Q a f a r. Bəs hara düşmüsən? M o l l a N ə s r ə d d i n . Təbriz mehmanxanasma. Q a f a r. M olla əmi, ehtiyat üçün mənim udastaverenimi götür, adresim də orada var. Bir iş olsa, məni o adres ilə çağırtdır. (Kağızı verir.) M o l l a N ə s r ə d d i n . A Qafar, bu baş biletdir, nədir? P i n ə ç i Q a f a r . Bəli, başbiletdir, adma udastaverenni deyirlər. M o l l a N ə s r ə d d i n . Qafar, görünür, bolşeviklər də başbiletdən əl çəkə bilməyirlər, ancaq admı dəyişdiriblər. M ən getdim. (Gedir.)
İKİNCİ ŞƏKİL Səhnə Quba meydanmm bir guşəsini göstərir. Vəli bəy qovurulmuş şabalıd, Ağa Şirəli qovurma, Ağa Saleh də halva satırlar. A ğ a S a 1 e h. Halvası, halvası! Slatki halvası! Nastayaşi malmalat! V ə 1 i b ə y. Jrinni kaştan! Kaştan! A ğ a Ş i r ə 1 i. Qavurma, qavurma! Yağlı qavurma! A ğ a S a 1 e h. Şirəli, malıym əsil admı desənə? A ğ a Ş i r ə 1 i. Ay onun adı batsm! Qavurma, qavurma! Adı yaman, özü dadlı!
Yüklə 3,9 Mb. Dostları ilə paylaş:
|