Suyuqliklarning asosiy xossalari

1.3-rasm. Engler viskozimetri.
Qovushoqlikni aniqlash uchun kapillyar viskozimetr, rotasion viskozimetr, stoks viskozimetri va boshqa turli viskozimetrlar ham qo`llaniladi.
Qovushoqlik suyuqliklarning turiga, temperaturasiga va bosimiga bog`liq. Jadvallarda har xil suyuqliklarning qovushoqlik miqdori keltirilgan. Temperatura ortishi bilan tomchilanuvсhi suyuqliklarning qovushoqligi kamayadi, gazlarning qovushoqligi ortadi. Suyuqliklar qovushoqligining temperaturaga bog`liqligini umumiy tenglama bilan ifodalab bo`lmaydi.
Har xil hisoblash ishlari bajarilganda, ko`pinсha, quyidagi formulalardan foydalaniladi.
Havo uchun
(0,1320,000918t 0,00000066t <sup>2</sup> )<sup>.</sup>10<sup>4</sup> m<sup>2</sup>/s (1.17)
Suv uchun
<sub>t</sub>  .10<sup>4</sup> m (1.18) Gidroyuritmalarda qo`llanuvchi turli mineral moylar uchun temperatura 30°С dan
150°С gacha (°E 10 gacha) bo`lganda
<sub>t</sub> <sub>50</sub><sup></sup><sub></sub> <sup>50</sup><sub></sub><sup>n</sup> (1.19)
 t 
Bu yerda υ<sub>t</sub>,υ<sub>50</sub> – tegishli temperaturada va 50°С da kinematik qovushoqlik koeffisienti; t - temperatura, °С da; n - daraja ko`rsatkichi; uning miqdori quyidagi jadvalda °E₅₀ ning turli miqdorlari uchun keltirilgan:

3- j a d v a l

°Е50	1.2	1,5	1.8	2	3	4	5	6	7	8	9	10
П	1,39	1,59	1,72	1,79	1,99	2,13	2,24	2,32	2,42	2,49	2,52	2,56

Turli suyuqliklarning qovushoqligi boshlang`ich qovushoqlik va temperaturasiga qarab turlicha o`zgaradi. Ko`pсhilik suyuqliklarning qovushoqligi bosim ko`tarilishi bilan ortadi. Mineral moylarning qovushoqligi bosimning 0-50 MN/m² chegarasida taxminan chiziqli o`zgaradi va quyidagi formula bilan hisoblanadi:
<sub>p</sub> <sub>0</sub> (1<sub></sub>k <sub>p</sub> p), (1.20) bu yerda υ<sub>p</sub> va υ<sub>0</sub> – tegishli bosimda va atmosfera bosimida kinematik qovushoqlik koeffisiуenti, p – qovushoqlik o`lchangan bosim, MN/m²; k_p – eksperimental koeffisуient, uning miqdori gidroyuritmalarni hisoblashda yuqorida aytilgan chegarada 0,03 ga teng deb qabul qilinadi.