T. C. Ankara üNİversitesi sosyal biLİmler enstiTÜSÜ antropoloji (SOSYAL antropoloji) anabiLİm dali
Yüklə 1,25 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Halk Edebiyatı Dersleri I
92 49 sayfaları arasında herkesi aydınlatıcı, rahat okunabilen bilgiler vermektedir. Bu birinci bölüm de alt başlıklar şu şekilde sıralanmaktadır: 1-Folklorun Tarihçesi Garpta folklor çalışmalarının tarihçesi Türk folklor çalışmalarının tarihçesi 2-Folklorun Sahası Folklorun sahasına her yerde ittifakla kabul olunan mevzular Folklorla diğer ilimlerin paylaşamadıkları mevzular 3-Folklorun Diğer İlimlerle Münasebeti Tarih ve folklor Etnografya ve folklor Etnoloji ve folklor Sosyoloji ve folklor Psikoloji ve folklor Diğer bazı ilimler ve folklor 4-Folklor ve Sanat 5-Folklorun Kaynakları Yazılı kaynaklar Sözlü kaynaklar 6-Folklorun Metotları Umumi prensipler Malzeme toplanmasında umumi metotlar Toplama işi nasıl yapılacak? Tasnif işi 74 Boratav kitabın kırk iki sayfa süren bu bölümünde tüm bu önemli konuları okuyucuya açıklamaktadır. Ayrıca kitapta bu açıklamaların haricinde folklorun önemli uluslararası bilim adamlarından Arnold Van Gennep’in folklor hakkındaki görüşleri de yer almaktadır. Kitabın ek bölümünde yer alan bu görüşlerin ve 74 Pertev Naili Boratav, Halk Edebiyatı Dersleri I, İstanbul, Mart 2000, xix 93 açıklamaların tercümesi de Boratav’a aittir. Bu çeviriye yazdığı kısa önsözünde Boratav şunları belirtmektedir: A. Van Gennep’in 1924’te yazılmış olan bu küçük kitabı gerek Avrupa’da bu ilmin edindiği yeni tecrübeler, gerekse memleketimizin folklor mevzularının tetkikindeki hususi şartlar göz önünde tutularak folklorun umumi meselelerini ve metodunu, kısa ve herkes için anlaşılabilecek bir şekilde toplayacak bir yerli eser meydana getirilinceye kadar bir boşluğu dolduracaktır sanıyorum; bundan dolayı tercümesini faydalı buldum. 75 Kitabın ekinde yer alan bu yirmi dört sayfalık Folklor adlı ilavenin alt başlıkları ise şunlardır: Başlangıç Birinci Fasıl: Tarihçe İkinci Fasıl: Folklorun Sahası Üçüncü Fasıl: Metotlar Dördüncü Fasıl: Folklorun Kadroları Beşinci Fasıl: Masallar Ve Efsaneler Altıncı Fasıl: Şarkılar Ve Danslar Yedinci Fasıl: Oyunlar Ve Oyuncaklar Sekizinci Fasıl: Merasimler Ve İtikatlar Dokuzuncu Fasıl: Evler, Kap Kacak Ve Kıyafetler Onuncu Fasıl: Halk Sanatları 75 A.g. e. s.149–204 94 Dünya çapında folklorun temel taşlarından olan Gennep’in bu eski ve kısa ama çok değerli eserini Boratav kitabının ek bölümünde tüm Türk halkbilimi araştırmacılarına tanıtmaktadır. Gennep’in Folklor adlı eserinin yayımlandığı yılın 1924 gibi folklor bilimi için çok erken bir tarih olduğu da göz önünde bulundurulursa halkbilimi araştırmacılarının Boratav’ın bu eserini inceleyerek ne kadar derin bilgilere ulaşacakları daha iyi anlaşılır. Görüldüğü üzere Hoca’nın vefatından iki yıl sonra (2000 yılında) yayınlanan bu kitap Boratav arşivinden seçmelerle onun hayattayken bir araya getiremediği “folklor bilimi” hakkında olan değerli bilgilerini okuyucusuna sunmaktadır. iii. İki Halkbilimcinin Folklor (Halkbilimi) Üzerine Verdikleri Eserlerin Karşılaştırılması Üsteki alt başlıkta iki halkbilimcinin folklorun ne olduğu hakkındaki düşünceleri kısaca açıklanmıştır. Bu alt başlıkta bu görüşlerin değerlendirilmesi yapılacaktır. Bunu yaparken tezin adında da bulunan “Türk kültürü” öğesi göz önünde tutulacaktır. Şöyle ki; iki halkbilimcinin folklorun ne olduğu, dünyada ve Türkiye’de nasıl bir tarihsel gelişim geçirdiği konusunda verdikleri eserlerin Türk kültürü ile fazla bir ilgisi bulunmamaktadır. Bu açıdan araştırma evreni diğer alt başlıklardan daha dar bir alanı kapsamaktadır. Her ne kadar kitaplarda anlatılan ve Türk kültüründen kahramanlara yer verilen bazı başlıklar olsa da bunlar iki bilim adamının diğer eserleri kadar detaylı bilgiler vermemektedir. Gerek Boratav’ın gerek Başgöz’ün folklor hakkındaki eserlerinde Nasreddin Hoca, Köroğlu, Pir Sultan Abdal, Yunus Emre gibi halk kahramanlarının adları zikrediliyorsa da, bu 95 açıklamalarda detaya girilmemiş bu kahramanların folklor (halkbilimi) ile olan ilgileri örneklerle açıklanmaya çalışılmıştır. Araştırmamı yaparken Başgöz’ün, Boratav’a kıyasla folklor (halkbilimi) hakkında daha az eser verdiğini gördüm. Bu durum büyük ihtimalle Boratav’ın bu alanda ilk olmasından kaynaklanmıştır. Görüldüğü üzere Boratav’ın eserleri halkbilimi alanında lisans eğitimi ya da temel eğitim alan öğrencilerin kullandığı ders kitapları arasındadır. Zira bu büyük ismin açtığı “bilimsel” yoldan gerek Başgöz gerek diğer araştırmacılar ve bilim adamları geçmişlerdir. Başgöz folklor hakkındaki görüşlerini daha çok “Türk folkloru” üzerinde yoğunlaştırmıştır. Çözümlemeleri yaparken toplumsal değişimleri incelemiş, bu değişimleri açıklamak için ise siyaset bilimi, sosyoloji ve tarih metodunu kullanmıştır. Folklor Yazıları ve İzahlı Türk Halk Edebiyatı adlı kitapları dışında Başgöz’ün folklor hakkında söylediği sözler pek bulunmamaktadır. O bu konuları Boratav gibi derinlemesine inceleyip tartışmamıştır. Ancak bazı temel görüşleri ortaya atmıştır. Bu görüşleri genelde dünyada ve Türkiye’de hangi sanat eserinin halkbiliminin kapsamına girip girmeyeceği, “modern” (hayattaki) halk ozanlarının mazide yaşayanlarla bağlarının olup olmadığı ve bir önceki bölümde de değinilen “halkbiliminin konusu olan halk” ın kim olduğu gibi soruları tartışmaktadır. Bu açıdan son tahlilde Boratav’ın konuyu enternasyonal açıdan, Batı dünyasındaki halkbilimin tanıtılıp açıklanması konusunda, ele alırken Başgöz’ün bu alanda daha yerli kaldığını söyleyebiliriz. Yüklə 1,25 Mb. Dostları ilə paylaş:
|