52
gelmiştir. Sürdürülebilir turizm, turizme kaynak olan bölgesel ve yerel çekiciliklerin
korunup geliştirilerek devamlılığını sağlamak olarak ifade edilebilir.
77
Sürdürülebilir
turizm kavramı içerisinde öncelikle doğal ve çevresel çekiciliklerin korunması
amaçlanmıştır ancak zamanla kültürel ve dinî değerlerin de turistik çekiciliğe sahip
olduğunun farkına varılması ile kültürel değerlerin de korunmasının gerekliliği kabul
edilmiştir.
Sosyal değişme bütün bireyleri yaşam şekilleri ve hayat koşullarıyla etkileyen
bir olgudur. Bu sosyal değişme olgusu üzerinden turizm kitle turizmine ne kadar çok
dönüşürse, yöresel kültüre etkileri o kadar derin ve her turistin ev sahibi topluma
uyumu da o kadar zor olmaktadır. Turistler tarafından ziyaret edilen yerlerdeki
toplulukların sosyal yapısında demografik yapısında olduğu gibi mesleki anlamda da
hemen hemen her alanda değişikliğe yol açmaktadır. Ev sahibi toplumun genç
nüfusu iş bulma ihtimalinin çok olduğu turistik yerlerde kalmaya eğilim
göstermektedirler. Bu durum yerli halkın da zor durumlara düşmelerine neden
olmaktadır.
78
Sürdürülebilir turizm de burada devreye girmektedir. Kitle turizminin toplum
üzerindeki oluşturduğu baskıyı azaltmak ve meydana getirdiği olumsuz etkileri en
aza indirmek için çalışmalar yapar. Bu çalışmalar arasında dini ve kültürel değerlerin
korunması için de önemli adımlar atılmalıdır. Çünkü dinin toplumsal değişme
üzerindeki etkisi bilinmektedir. Uygulanış şekline göre toplumsal değişmeyi
hızlandırıcı ya da yavaşlatıcı etkiler göstermektedir. Özetle, toplumsal değişim
faktörü olarak din, özellikle meşruiyet ve zihniyet kazandırma, çatıştırma, organize
77
Cevdet Avcıkurt,
Turizm Sosyolojisi, Turist Yerel Halk Etkileşimi, Detay Yayınları, Ankara 2003,
s.3.
78
Berber,
“Sosyal Değişme
Katalizörü Olarak Turizm ve
Etkileri
”, 210.
53
etme, sosyalleştirme, yapılandırma, motive etme, kimlik ve kişilik kazandırma,
toplumu düzenleme, aracı kurumluk gibi işlevleri yerine getirerek toplumsal yapıda
sosyo-kültürel ve yapısal değişimlere kaynaklık etmekte ve böylece sosyal
değişmenin katalizörü haline gelmektedir.
79
Yukarıda bahsettiğimiz gibi dinin toplum üzerindeki
etkileri topluma yön veren
her unsurdan daha güçlüdür. Bu sebeple sürdürülebilir turizm kapsamında turizmin
olumsuz etkilerinin önüne geçebilmek için dinin sosyal etkilerinin de kullanılması
önem arz etmektedir. Ancak uygulamalara bakıldığında, kültür ya da inanç turizmi
gibi sürdürülebilir turizm içerisinde olan turizm türleri dışında, tezimizin örneklem
alanını teşkil eden Kuşadası gibi deniz turizminin hâkim olduğu turizm bölgelerinde
dinî bağlayıcılıkların etkisi azaltılmakta ve turistik destinasyonlarda ikamet edenlerin
dini yaşantılarında ve ritüellerinde zayıflamalar dikkat çekmektedir. Bunun sonucu
olarak da günlük yaşantıda ahlaki çalkantılar meydana gelmekte ve dinin en önemli
önleyici faktör olduğu suç oranlarında artışlar görülmektedir. Bunların önlenmesi
için sürdürülebilir turizm kapsamında önlem olarak dile getirilen turizm
yoğunluğunun dengelenmesinin ve deniz-güneş-kum turizmine alternatif olarak
kültürel turizmin geliştirilmesinin yanı sıra dini ve kültürel değerlerin de korunması
ve güçlendirilmesi gerekmektedir.
79
Niyazi Akyüz, İhsan Çapcıoğlu, “Toplumsal Yapı, Değişme ve Din”,
Ana Başlıklarıyla Din
Sosyolojisi, Gündüz Eğitim ve Yayıncılık, Ankara 2008, s. 388.