T. C. Ankara üNİversitesi sosyal biLİmler enstiTÜSÜ felsefe ve din biLİmleri anabiLİm dali din sosyolojiSİ BİLİm dali
Yüklə 2,68 Mb. Pdf görüntüsü
|
61 Bulûğ ile çocukluktan çıkılarak yetişkinliğe giden yolda bulunan bu sonuncu gençlik devresinin diğerlere göre bir durulma ve sakinleşme dönemi olduğunu söyleyebiliriz. Bedensel gelişim kızlarda neredeyse bitmiş, erkeklerde ise azalmıştır. Bu devreyi yaşayan ergen, önceki dönemlerden farklı bazı nitelikler taşır. Olgun bir yapı ve daha yetkin bir davranış düzeyine ulaşma hâli gözlemlenir. 100 Ergenliğin son dönemindeki psikolojik özellikler kısaca şu şekilde sıralanabilir: - Dengeliliğin artması: Ailede, arkadaş ortamında ve sosyal ilişkilerde uyum ve denge sağlanır; farklılıklar azalır. - Problemleri karşılama yöntemlerinin değişmesi: Ergen, karşılaştığı sorunlar için daha pratik, olgun ve rasyonel çözümler bulabilir. - Yetişkinlerin karşı çıkmalarının azalmasını sağlayan deneylerin öğrenilmesi: yukarıda zikredilen zihinsel süreçler sayesinde, ergenin aldığı kararların tutarlılığı ve olgunluğu yetişkinler tarafından görülüp isteklerinin reddedilme oranı giderek daha azalır. - Duygusal sakinliğin artması: ailenin ve çevredeki büyüklerin, ergen üzerindeki otoritesi, ergenin olgunluğu nispetinde azaldığından, gencin iç çatışmaları azalır; ruhsal dinginliğe erişmesi kolaylaşır. Hayata dair dilek ve isteklerin makul bir hâl alması, duygu yoğunluğunun, hayal kırıklıklarının azalması da bu süreci etkilemektedir. Böylece gencin, ergenliğin başlarında içine düştüğü ruhsal bunalımdan çıkması kolaylaşır. Bu dinginlik hâli, gencin özgüvenini arttırır. 99 Yavuzer, Gençleri Anlamak: Ana-Babaların En Çok Sorduğu Sorular ve Cevaplarıyla, 25 100 Armaner, Din Psikolojisine Giriş, 105. 62 - Toplumsallaşma: geç, eğitim veya meslek edinme amacıyla ailesinden ve yakın çevresinden ayrılarak, yeni ortam ve koşullar içerisinde, farklı insanlarla karşılaşır. Bu katılım ve yeni yaşanmışlıklar sayesinde bir toplumsal sağduyu gelişir. Ergen, ilk dönemlerdeki katı, heyecanlı ve duygusal tutumları bırakır, hoşgörülü, rasyonel bir anlayışı yeğler. Bu yetenek, kendine olan güvenini attırır. - Bireysel koşullara bağlı kişilik değişimleri: Ergenliğin son dönemi kişilik (şahsiyet) bakımından kritik bir çağ olarak kabul edilir. Çünkü bu dönemde kazanılmış olan kişisel özellikler, ergenin karakterini belirleyecektir. 63 2.4. ERGENLİK DÖNEMİ DİN VE AHLÂK GELİŞİMİ Ergenlik dönemi, bedensel ve cinsel gelişimin beraberinde, daha önce de belirtildiği gibi, somut düşünceden soyut düşünceye geçildiği, duyguların çok yoğun olarak yaşandığı, ruhsal karmaşaların ortaya çıktığı bir dönemdir. Bu durumda, ergenlik çağında yaşanan sorunlar ve çatışmalar, bedensel, cinsel, duygusal, zihinsel ve sosyal değişimlerin bir ürünü olarak görülebilir. Sağlıklı düşünebilen, kendine güvenen, sağlam bir kişiliğe ve dinî inanca sahip bireylerin yetişebilmesi için, ergenlik çağlarındaki bu karmaşa ve çatışma sürecinin kontrollü olarak aşılması gerekmektedir. Ergenlik döneminde başlayan soyut düşünme süreciyle birlikte ergen; din, Tanrı, âhiret gibi metafiziksel konular üzerinde fikir yürütmeye başlar. Soyut düşünce yeteneğinin işlerlik kazanmasıyla meydana gelen hızlı değişmelere paralel olarak, 12-13 yaşlarına kadar değişmeye devam eden dinî duygu, dinî ilgi ve düşünceler, şuur ve irade seviyesine yükselerek ergenin tüm kişiliğini derinden etkiler. Böylece, çoğunlukla tüm tutum ve davranışlarını yeniden şekillendirecek güçlü bir dinî anlayış ortaya çıkar. Ergenlikte ortaya çıkan bu yeni değişim, “dinî uyanma” kavramı ile ifade edilmektedir. 101 Ergenlik çağında psikolojik boyutta yaşanılan bu değişim ve gelişimler, çocukluktan yeni çıkmış ergenin zihin dünyasında büyük farklılıklara ve/veya karmaşalara sebep olur. Bu farklılaşmada şüphesiz, ergenin içinde bulunduğu psikolojik, sosyal, duygusal ve kültürel birçok faktör etkide bulunmaktadır. Bu 101 Abdülkerim Bahadır, “Ergenlik Döneminde Din ve Ahlâk Gelişimi”, http://www.geocities.ws/doru_tay/index/din.htm , s.1, 12.06.2013. 64 yoğun süreç esnasında, dinî şuurun ergenin sağlıklı bir kimlik kazanması için önemli olduğu düşünülmektedir. Nitekim insan dünya-kurma girişiminde stratejik bir rol ynayan, kişinin kendi niteliği ve evrendeki yeri hakkında bütüncül bir bilgi şeması sunan din, özlikle bu dönemde benlik kimliğini oluşturma ve dünyayı anlamlandırma açısından önemli işlevler görmektedir. 102 Duruma farklı bir açıdan bakılırsa, belirli bir hayat görüşü kazanma, hakikatle ilgilenme, fikrî açıklık ve anlama gibi pek çok ihtiyaç ve arzunun tatmininde de dinin önemli bir boşluğu doldurabilecek nitelikte olduğu görülür. 103 Her ne kadar ibadet boyutunda gençlerin dine tam bağlılığı bulunmasa da, en azından bir inanç ilkesi olarak dindar oldukları söylenebilir. Bu bağlamda, gençlerin dinle ilgilerini en azından entelektüel düzeyde sürdürmeleri bile, dinin onlar için taşıdığı varoluşsal önemi ortaya çıkarmaktadır. 104 Fakat ergenlik döneminin aşırı duygusal, tartışmacı, zaman zaman içe kapanık ve otoriteyi önemsemeyen özellikleri göz önünde bulundurulursa, bu çağlarda dinî inanç konusunda gençlerin şüpheli düşüncelere sahip olması da normal karşılanmalıdır. Ergenlik döneminin, çevresel faktörlerin kişi üzerindeki etkisinin yoğun bir şekilde görüldüğü bir dönem olması hasebiyle, dinî inanç ve tutumlarda sapmalar veya inkârla karşılaşılabilir. Bu konuda, gençlik dönemindeki bireylerin aşırı 102 Kemaleddin Taş, “Dindarlığa Yüklenen Anlamlar: Üniversite Öğrencileri Üzerine Uygulamalı Bir Araştırma”, Fırat Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi Dergisi, Elazığ 2010, C. 15, S.2, s.49. 103 Bahadır, “Ergenlik Döneminde Din ve Ahlâk Gelişimi”, 2. 104 Taş, Dindarlığa Yüklenen Anlamlar: Üniversite Öğrencileri Üzerine Uygulamalı Bir Araştırma”, 50. Yüklə 2,68 Mb. Dostları ilə paylaş:
|