T. C. Kara harp okulu savunma bġLĠmlerġ enstġTÜSÜ GÜvenlġk bġLĠmlerġ anabġLĠm dali
Yüklə 5,01 Kb. Pdf görüntüsü
|
18 Library Ġnternet Sitesi [web], 2010d). Bu hükümler ABD‟nin Ġsrail‟e olan ilgisinin ve desteğinin ne kadar büyük bir boyuta ulaĢtığının bir kanıtıdır. Jimmy Carter Döneminde (1977 - 1981) ABD, Orta Doğu BarıĢ sürecinde son derece aktif olarak yer almıĢ; bu durum da iki ülke iliĢkilerinde, zaman zaman gerginliklere neden olmuĢtur (Policy Almanac Ġnternet Sitesi [web], 2010). D önemin liderleri, Ġsrail BaĢbakanı Menachem Begin ve Mısır Devlet BaĢkanı Enver Sedat; ABD BaĢkanı Jimmy Carter‟ın çabaları ile tekrar bir araya gelmeyi kabul etmiĢ ve 5 - 17 Eylül 1978 tarihleri arasında süren Camp David görüĢmeleri neticesinde, 17 Eylül 1978‟de Mısır ve Ġsrail arasında “Camp David Çerçeve AntlaĢmaları” imzalanmıĢtır. Camp David çerçeve AntlaĢmaları, bazı Ġsrailliler tarafından iĢgal edilen bölgelerden çekilinmesi ve Mısır‟la barıĢ yapılması konusunda ABD tarafından yapılan baskıların sonu cu olarak görülmüĢ ve eleĢtirilmiĢtir. Carter‟ın bir Filistin ülkesi oluĢturma konusundaki desteği de Ġsrail - ABD iliĢkilerinin gerilmesine neden olmuĢtur (Mark, 2004: 2). Ronald Reagan Döneminin (1981 - 1989) baĢlangıcında kadrosunda Caspar Weinberger (Savu nma Bakanı) ve George Schultz (DıĢiĢleri Bakanı) gibi Arap ülkeleri ile yakın ticari iliĢkiler içinde olan Ģirketlerde görev yapan kiĢiler bulunması sebebiyle, Ġsrail - ABD iliĢkilerinin gergin devam edeceği düĢünülmüĢtü. Buna karĢın Reagan‟ın Ġsrail‟e olan kiĢisel desteği ile Ġsrail ve ABD arasındaki terörle mücadele ve güvenlik alanlarındaki iĢbirliği ve artan Sovyet tehdidine karĢı, iki ülkenin ortak hareket etme gereksinimi sebebiyle; bu dönemde Ġsrail - ABD iliĢkilerinin oldukça olumlu bir çizgide geliĢtiğ i ifade edilebilecektir. Bu dönemde iki ülke, savunma alanında çok sayıda stratejik iĢbirliği antlaĢması imzalamıĢtır. Ayrıca Reagan döneminde, Ġsrail‟e yapılan ekonomik ve askeri yardım, önemli oranda artmıĢ; yıllık 3 milyar dolara ulaĢmıĢtır. Ayrıca 1985‟te serbest ticaret antlaĢması imzalanarak Ġsrail 19 ekonomisine ciddi destek sağlanmıĢtır. Bu durum, Lübnan SavaĢı‟nda Ġsrail‟in ABD yapımı silahları kullanması ve Reagan BarıĢ Planını reddetmesi; ABD‟nin Filistin KurtuluĢ Örgütü ile iletiĢime geçmesi; ABD ve Ġsrail arasında Pollard Casus Krizi; Ġsrail‟in Schultz BarıĢ Planını reddetmesi gibi krizlere rağmen değiĢmemiĢtir. Bu sayede Reagan dönemi, ABD‟deki Yahudi KuruluĢlarınca en Ġsrail yanlısı yönetim seçilmiĢtir (Mark, 2004: 2). George H. W. Bush Dönemi ( 1989- 1993), SSCB‟nin yıkıldığı döneme rastlamıĢ; bu sebeple Orta Doğu‟da SSCB etkisinin de yok olduğu, bir nevi otorite boĢluğunun yaĢandığı yıllar olarak tarihe geçmiĢtir. Bu dönemde Körfez Krizi yaĢanmıĢ ve ABD‟nin ilgisi bu yöne kaymıĢtır. Dönemin baĢında, ABD DıĢiĢleri Bakanı James Baker, Amerikan Ġsrail Kamu ĠĢleri Komitesi (American Israel Public Affairs Committee, AIPAC) Kongresinde 22 Mayıs 1989‟da yaptığı konuĢmada, Arap - Ġsrail barıĢının sağlanması için iki taraftan beklentilerini Ģu Ģekilde ifade etmiĢtir (WRMEA Ġnternet Sitesi [web], 2010): “Orta Doğu‟daki mevcut durumun devamı halinde, Ģiddet artacak ve barıĢ süreci zarar görecektir. Yeni bir iletiĢim sürecinin baĢlatılarak barıĢ konusunda temiz bir sayfa açılması gerekmektedir. Arap Dünyası, Ġsrail ile iletiĢim kurmalı ve barıĢ sürecinin bir tarafı değil katalizörü olmalıdır. Bu noktada, Ġsrail‟e yönelik ekonomik ambargonun sonlandırılması, Ġsrail‟le birlikte uluslararası platformlarda yer alınması ve siyonizmi ırkçılık olarak tanımlamaktan vaz geçilmesi önemlidir. Ġsrail açısından ise, gerçekçi olmayan Büyük Ġsrail idealinden vazgeçilmesi, Batı ġeria ve Gazze‟de BM kararlarına uyulması, bu bölgelerde Yahudi yerleĢimlerine son verilmesi, okulların yeniden açılması, Filistinlileri bir komĢu olara k görmeleri ve siyasal haklarına izin verilmelidir. Filistinlilerin barıĢ için çaba sarf etmeleri ve Ģiddetten vazgeçerek Ġsraillilerle iletiĢim kurarak siyasal ve diplomatik yollardan sorunları çözme yoluna 20 gitmeleri gereklidir. Bundan da en fazla kazan ç elde edecek olanlar yine Filistinlilerdir.” Bu konuĢma, Ġsrail tarafında hoĢnutsuzluk yaratırken, Filistin tarafında memnuniyet yaratmıĢtır ve Bush yönetiminin dengeli bir siyaset izleyeceğine yönelik ipuçları içermektedir. Bununla birlikte konuĢma sonrasında gerilen ABD- Ġsrail iliĢkileri, Irak‟ın Kuveyt‟i iĢgal etmesi ve devam eden süreçle birlikte tekrar düzelmiĢtir. Körfez SavaĢı sırasında Saddam Hüseyin, Arap liderlerini etkilemek ve taraftar kazanmak amacıyla Ġsrail‟e yönelik söylemler geliĢtirmiĢ ve Ġsrail‟e Scud füzeleriyle saldırı düzenlemiĢtir. Bu saldırılarda ciddi bir tahribat ya da yaralanma yaĢanmasa da psikolojik açıdan Ġsrail‟de etkili olmuĢtur. Ġsrail‟in bu saldırılara cevap vermek amacıyla Arap ülkelerinin hava sahasını kullanarak Irak‟a varması gerekmekteydi. Bu durumun da farklı tartıĢmalara, yeni ve daha geniĢ alana yayılmıĢ çatıĢmalara sebep olabileceği öngörüldüğünden bu provokasyona Ġsrail‟in cevap vermemesi için ABD tarafından yoğun çaba harcanmıĢtır. Tepkileri azaltmak amacıyla Ġsrail‟de füze savunma sistemleri kurulmuĢ ve Ġsrail‟in güvenliği, tekrar ABD tarafından garanti altına alınmıĢtır (Rosenau, 2001: 29 -30). Bu durum, ABD açısından Ġsrail‟in vazgeçilmez bir ittifak olduğunun göstergesidir. Bush ve dönemin Ġsrail BaĢbakanı Yitzsak Shamir arasında zaman zaman sürtüĢmeler yaĢanmıĢ; bu durum ABD - Ġsrail iliĢkilerinde gerginlik yaratmıĢtır. SürtüĢmeler, özellikle Yahudi yerleĢimleri konusunda oluĢmuĢ, Bush‟un Ġsrail‟e yönelik yardımları, Yahudi yerleĢimlerinin durmasına bağlaması ile gerginlik daha da artmıĢtır. Bununla birlikte 1992 seçimlerinde Shamir‟in yenilgiye uğrayarak yerine Yitzsak Rabin‟in liderliğindeki ĠĢçi Partisi geçince gerginlik sona ermiĢtir. Rabin‟in barıĢçı tutumu, ABD‟de olumlu karĢılanmıĢ ve iliĢkiler düzelmiĢtir. Bu dönemde ABD‟nin Ġsrail‟e yaptığı ekonomik ve askeri yardımlarda artıĢ sağlanmıĢtır (Rubin, 1992: 18 -20). Yüklə 5,01 Kb. Dostları ilə paylaş:
|