T. C. Kara harp okulu savunma bġLĠmlerġ enstġTÜSÜ GÜvenlġk bġLĠmlerġ anabġLĠm dali
Yüklə 5,01 Kb. Pdf görüntüsü
|
21 Bill Clinton Dönemi (1993 - 2000) ABD‟nin Orta Doğu‟da en aktif politika izlediği dönemlerden birisidir. Bu dönemde Filistin sorununun çözümü için y oğun çaba harcanmıĢtır. Tarafların bir araya getirilmesi ve taraflar arasında anlaĢma sağlanması amacıyla mekik diplomasisi uygulanmıĢtır. Clinton henüz seçim faaliyetlerini yürütürken, Ġsrail‟le sürdürülen iliĢkilerin devam edeceği, Ġsrail‟in ihtiyaç duyduğu kredilerin garanti altına alınacağı, demokrasinin teĢvik edilmesi amacıyla Ġsrail‟e yardım edileceğine dair sözler vermiĢti. Clinton Yönetimi, Ġsrail ve Filistin arasında barıĢ oluĢturma hususunda sonuca ulaĢmak istemekteydi ve Orta Doğu politikalarını bu hedef üzerine kurgulamıĢtı (Reich, 2008: 173). Rabin ve Clinton‟un Orta Doğu BarıĢ sürecinde olumlu katkıları olduğu ve iki liderin uyumlu politikalar izlediği ifade edilebilecektir. Rabin‟in ılımlı tutumu ve ABD‟nin çözüm konusundaki baskıları sonucu nda Arafat ve Rabin, mektup değiĢimi ile birbirlerini tanıdılar. Ardından taraflar, 13 Eylül 1993‟te Clinton‟un çabaları ile Washington‟da bir araya gelerek “Ġlkeler Bildirgesini” imzaladı ve böylece Filistin‟in özerkliği, resmen ilan edilmiĢ oldu (Özkoç, 2009: 179). Rabin 1995‟te bir suikasta kurban gittikten sonra sırasıyla ġimon Peres ve Benyamin Netanyahu baĢbakan oldu. Netanyahu‟nun stratejisi daha fazla güvenlik ağırlıklıydı ve Oslo AntlaĢmalarına karĢı çıkıyordu. Ġç politikada daha güçlü olmak için iĢgal altındaki bölgelerden yeni yerleĢim alanları açmaya koyuldu. Ġsrail Kudüs‟teki Harem‟ül ġerif‟in altında arkeolojik kazılar yapılmasına izin verince, Ģiddet eylemleri artıĢ gösterdi ve barıĢ süreci ağır bir darbe aldı. ÇatıĢmaların devam etmesi üzerine, Clinton‟un baskıları ile Netanyahu geri adım attı ve Arafat‟la tekrar bir araya gelerek Batı ġeria‟dan çekilmeye hız vermeye iliĢkin Wye Nehri Memorandumu‟nu imzaladı (Özkoç, 2009: 185). 22 ABD BaĢkanı Clinton‟un baskı ve gayretleri ile Ocak 1998‟de Mary land‟de Wye Nehrinde, Netanyahu ve Arafat ile beraberindeki heyet bir araya geldi. GörüĢmeler sonucunda 23 Ocak 1998‟de Wye Nehri Memorandumu imzalandı. Memorandum, daha önce imzalanan anlaĢma koĢullarının uygulanmasının hızlandırılması için gerekli adımları içeriyordu. Buna göre Ġsrail, öncelikli olarak Oslo AntlaĢmalarında Filistin Yönetimine bırakılan toprakların %13‟ünden çekiliyordu (A Bölgesi %1 ve C Bölgesi % 12). Ayrıca antlaĢmada güvenlik konusunda Filistin Yönetiminin, “terör ve Ģiddete sıfır hoĢgörü” uygulaması gerektiği ve ayrıca güvenlik konusunda Ġsrail ve Filistin Yönetiminin iĢbirliği içinde hareket edeceği vurgulanmıĢtı (Ġsrail DıĢiĢleri Bakanlığı Resmi Ġnternet Sitesi [web], 2010) Memorandum ile Netanyahu iktidarı ile baĢlayan sertlik yanlısı tutumla birlikte oluĢan Ģiddet eylemlerine radikal Ġslamcı terör örgütlerinin yön verdiği düĢüncesiyle Ġsrail, Filistin yönetimine bir hatırlatmada bulunuyordu. Sonuçta Memorandum, 1996‟da tıkanan barıĢ sürecine tekrar iĢlerlik kazandırıyor olsa da, Ġs rail- Filistin arasındaki önemli anlaĢmazlıkların çözülmesinde bir aĢama kaydedemiyordu (Özkoç, 2009: 186). 3 yıllık Netanyahu iktidarında bu koĢulların yerine getirilememesi üzerine, Barak‟ın yönetimi devralmasından kısa süre sonra, Wye Nehri AntlaĢmaları ve Oslo‟daki koĢulların yerine getirilebilmesini hızlandırmak amacıyla 4 Eylül 1999‟da Mısır‟ın ġarm el - ġeyh kentinde, ġarm El - ġeyh Memorandumu imzalandı (Arı, 2007: 22). Memorandumda Nihai Durum görüĢmeleri ile ilgili olarak, taraflar; “bu görüĢmelerin BM Güvenlik Konseyinin 242 ve 338 sayılı kararlarına göre yürütüleceği, 5 ay içinde Nihai Duruma iliĢkin, bir çerçeve antlaĢmasının imzalanacağı, 1 yıl içinde konu ile ilgili kapsamlı bir antlaĢma imzalanacağı ve Nihai Durum görüĢmelerinin, mahkûmların değiĢimi ve askeri çekilmelerin 23 gerçekleĢmesi sonrasında da devamı” konusunda uzlaĢmıĢtı (Ġsrail DıĢ ĠĢleri Bakanlığı Resmi Ġnternet Sitesi [web], 2010) Ayrıca memorandumda, barıĢ sürecinin baĢından beri ertelenen “Yahudi yerleĢimciler, Filistinli mülteciler, Kudüs‟ün statüsü ve Filistin‟in tüzel kiĢiliği konularında yine bir sonuca ulaĢılamamıĢtı (Özkoç, 2009: 187). Sonuçta Clinton, Nihai Durumu oluĢturabilmek için tarafları 11 Temmuz 2000‟de Camp David zirvesi ile tekrar bir araya getirdi. 11-24 Temmuz 200 0 tarihleri arasında süren zirvede bir araya gelen taraflar, Nihai Durumun belirlenebilmesi amacıyla görüĢtülerse de temel anlaĢmazlık konuları olan Kudüs‟ün statüsü, Filistin devletinin kurulması, bu devletin kurulması ile birlikte oluĢabilecek sınırlar, bu bölgedeki Ġsrailli yerleĢimcilerin durumu ile Filistinli mültecilerin durumu konusunda anlaĢmaya varamadılar (Yılmaz, 2009: 328). Bu anlaĢmanın ardından taraflar bir araya geldilerse de El Aksa intifadası ve devamındaki geliĢmelerle barıĢ süreci sonra e rdi (Özkoç, 2009: 189). Ardından yaĢanan intifada ve sonraki geliĢmeler ile de Ġsrail Filistin anlaĢmazlığının çözümüne dair ümitler iyice azalmıĢtır. Clinton Dönemi‟ne bakıldığında, özellikle sorunların çözümüne dair ciddi çaba sarf edildiği; buna karĢın özellikle Ġsrail tarafından verilen sözlerin tutulmaması ve liderlerin iç politikaya yönelik politikaları gereği yaptıkları faaliyetler neticesinde, barıĢ sürecinin bir sonuca ulaĢtırılamadığını ifade etmek mümkündür. Ġsrail, kuruluĢundan bu yana ABD‟den ciddi oranda ekonomik yardım almıĢ, bu durum sağlam bir ekonomi oluĢturulmasında Ġsrail‟e ciddi bir destek Yüklə 5,01 Kb. Dostları ilə paylaş:
|