T texniki kolleci

SU nasosu-mərkəzdənqaçma
tipli nasos mayenin soyutma 
köynəyində və bütün sistemdə dövranını təmin edir. Su nasosu ventilyatorun oxu
üzərində yerləşdirilir və hərəkəti qayış ötürməsi ilə dirsəkli valdan alır.Mühərrikin
effektiv soyudulması yalnız intiqal qayışlarının lazımi qədər tarımlığında əldə edilir. 
Genişlənmə çəni soyuducu mayenin qızanda və soyuyanda həcminin və təzyiqinin 

---

dəyişməsini kompensasiya etmək üçündür. Ventilyator avt-ilin radiatorunun xarici 
səthindən keçən hava axınının miqdarının və sürətinin məcburi artırılması və 
həmçinin avt-bil işləyən mühərriklə hərəkətsiz dayandığı halda hava axınının
yaradılması üçündür.İki tip ventilyator istifadə olunur: dirsəkli valın qasnağından 
qayış intiqallı daimin qoşulma ventilyator və soyuducu mayenin tempuraturu təxminən 
100
o 
C-yə yaxınlaşdıqda avtomatik düşən elektrik ventilyatoru. Istifadə olunan 
ventilyatorda 4-8 pər olur.Pərlər plastik kütlədən (plasmasdan) və poladdan
hazırlanır. Pərlərin mailliyi fırlanma müstəvisi ilə 35-40
o
təşkil edir.Ventilyatorun
işinin effektivliyini artırmaq üçün bəzən istiqamətləndirici örtük də istifadə edilir. 
Soyuducu maye- praktiki olaraq bütün avtomobillərdə soyuducu mayesi kimi aşağı
temperaturda donmayan mayelərdən antifrizlərdən (ing.dilində antifreeze –
donmayan ) istifadə edilir. Antifrizlər ASTM və SAE normalarına uyğunlaşdırılır.
Antifrizin -əsası-disrillə olunmuş su ilə etilenqlikolun (və ya propilenqlikolun )
qarışıdır.Etilenqlikol və ya monoetilenqlikol-iki atomlu spirtdir, rəngsiz,özlü,sıxlığı 
1.112-1.113 q/sm
3 
olan zəhərli mayedir,dəridən insan orqanizminə daxil ola bilər. 
Etilenqikolun qaynama temperaturu 195
o
C,donma +temperaturu isə 12-...13
o 
C –yə
yaxındır. Etilenqlikol –su qarışığı soyutma sisteminin detallarının materiallarına qarşı
(polad,çuqun, alüminimum,mis ,latun ,lehim) aqressivdir.Buna görə də antifrizə 
müxtəlif aşqarlar qatılır: korroziyaya qarşı (ingibitorlar),köpüklənməyə qarşı və
stabilləşdirici. Antifrizin donma dərəcəsi onun tərkibində olan su ilə etilenqlikolun
nisbətindən asılıdır. Propilenqlikolun xüsusiyyətləri etilenqlikola uyğundur,lakin o daha 
az zəhərlidir, qiyməti isə etilenqlikoldan 10 dəfə bahadır. Tosol (Rusiya) və ya Total
(Almaniya) istehsalçı tərəfindən antifrizə verilən addır,bəzən istehsal çılar antifrizi 
xüsusi olaraq adlandırmır,yalnız onun donma tempuraturunu göstərirlər (məs., 
OЖ-40 və ya ОЖ-65).Tossol 40,burada 40 mayenin -40 C-də donmağa (kristallaşmağa)
başladığını göstərir.Uzaq şimalda Tossol A-65 istifadə olunur və o mənfi 65 
o
C-də
də donmağa başlayır.Tossol A-40 və ya Tossol A-65 aşqarlar əlavə olunmuş su ilə 
etilenqlikolun qarışığıdır.ASTM D 3306,ASTM D 4656 - minik avtomobi 4656 -
minik avtomobilləri üçün,ASTM D 4985 və ASTM D 5345 -isə ağır şəraitdə işləyən 
böyük yükgötürmə qabiliyyətli avt-rdə və qurğularda istifadə edilir. Antifrizlər özündə
müxtəlif üstünlükləri birləşdirir.Onlar korroziyaya qarşı, köpüklənməyə qarşı
xüsusiyyətlərə malikdir və praktiki olaraq ərp şəklində adi çöküntülər yaratmır,belə 
ki,onların tərkibində distillə olunmuş su daxildir. Buna görə də sistemə yalnız
distillə olunmuş su əlavə etmək olar.Antifrizm üstünlüklərindən biri də qaynama 
tempuraturunun suya nəzərən xeyli yüksək olmasıdır.Rezin qol borular və şlanqlar
mühərrikin soyutma köynəklərini termosrat,nasos.radiator və genişlənmə çəni ilə
birləçdirmək üçün istifadə olunur.Mühərrikin soyutma sisreminə salonun isidicinin
də daxildir. Qaynar soyyducu maye isidicinin radiarorundan keçir və avt-bilin salonuna 

---

verilən havanı qızdırır. Salonda havanın temperaturu kran vasitəsi ilə nizamlanır,sürücü 
onunla isdicinin radiarorundan keçən maye axınını artırır və ya azaldır.Hava ilə
soyutma sistemində---soyutma səthini artırmaq üçün mühərrikin silindrləri və 
silindrlər başlığı qabırğalarla təchiz edilir.Soyuducu hava dirsəkli valdan hərəkətə
gətirilən güclü