T texniki kolleci

 
Mövzu 9. Poladın termiki emalının əsasları. 
Metal v
ə ərintilərin verilmiş istiqamətdə quruluş və xassələrini istilik təsiri ilə 
d
əyişdirilməsi prosesi termiki emal adlanır. Termiki emal daha çox poladdan 
materiallar hazırlanarkən istifadə edilir. Termiki emalın nəticələrinə vaxt (sürət) və 
q
ızdırılma temperaturası, vaxt (saxlama müddəti) və soyuma sürəti təsir edir. 
Bel
əliklə termiki emala təsir edən əsas amillər temperatura və vaxtdır. Ona görə 
d
ə termiki emal prosesi vaxt və temperaturanın aslılığı koordinat sistemində 
t
əsvir edilir. Termiki emalın əsas növləri aşağıdakılardır: 

---

1. Tabalma- 
daha tarazlıq vəziyyətində olan quruluşu malik polad almaq üçün 
onu müəyyən temperaturaya qədər qızdırıb, saxlayıb, sonra isə zəif sürətlə 
(soba il
ə birlikdə) soyutma prosesidir. Tabalma prosesini həyata keçirmək 
üçün kameralı, itələyici və xüsusi aqreqatlardan istifadə edilir. 
2. 
Tablandırma- tarazlıq vəziyyətində olmayan quruluşlu polad almaq üçün onun 
müəyyən temperaturaya qədər qızdırılaraq saxlanması və sonra da böyük 
sürətlə soyudulmasından ibarətdir. Tablandırma zamanı poladın möhkəmlik 
v
ə bərkliyinin artmasına, plastikliyinin isə azalmasına səbəb olur. 
Tablandırmanın əsas parametrləri qızdırılma temperaturası və soyutma 
sürətidir. 
3. Tab
əksiltmə - poladın Ac
1
(911

C) temperaturasında bir az aşağı 
temperaturaya q
ədər qızdırılaraq sonradan verilmiş sürətlə soyudulması 
prosesidir.Tab
əksiltmə termiki emal prosesinin əsas məqsədi daxili gərginliyin 
azaldılması və ya tam aradan qaldırılması, tablandırılmış poladın kövrəkliyinin 
azaldılması, tələb edilən quruluş və mexaniki xassələri almaq üçündür. 
4. 
Normallaşdırma - tabalmadan fərqli olaraq soyutma prosesi sobadan kənar, 
s
ərbəst olaraq həyata keçirilir. Normallaşdırma nəticəsində polad daha kiçik 
d
ənəvari və bircins quruluşa malik olur. Möhkəmlik və bərklik tabalmadan 
f
ərqli olaraq normallaşdırmadan sonra daha yüksək olur.