T texniki kolleci

Mövzu 10. Poladın kimyəvi-termiki emalı. 
Metal v
ə ərintilərin termiki və kimyəvi təsirə məruz qalaraq onların tərkibi, 
quruluşu və səth qatının xassələrinin dəyişdirilməsinə səbəb olan prosesə 
kimy
əvi-termiki emal deyilir. 
Kimy
əvi-termiki emalın mahiyyəti müxtəlif elementlərin atomlarının poladın 
s
əthinə diffuziya etməsidir. Bu proses o zaman mümkündür ki, diffuziya edilən 
element 
əsas metalla bərk məhlul və kimyəvi birləşmə əmələ gətirsin. 
Kimy
əvi-termiki emal zamanı aşağıdakı proseslər baş verir: ətraf-mühitdə 
molekulların parçalanması, diffuziya ediləcək elementin atomlarının yaranması, 
polad s
əthi tərəfindən təmin elementlərin udulması, nəhayət udulmuş diffuziya 
edil
əcək elementin atomlarının daha dərinlərə nüfuz etməsidir. Detalların 
s
əthlərinin diffuzion elementlərlə zənginləşməsi müxtəlif elementlərlə həyata 
keçirilir. Bu elementlər karbon, azot, xrom, alüminium, silisium və s. ola bilər. 
İstənilən kimyəvi-termiki emalı həyata keçirmək üçün detalları diffuziya ediləcək 
elementl
ə zəngin olan mühitdə qızdırılır. Saxlama müddəti kifayət qədər olmalıdır 

---

ki, z
ənginləşdirilmiş mühitdə olan element detalın səthindən kifayət qədər 
d
ərinliyə nüfuz etmiş olsun. Kimyəvi-termiki emal nəticəsində bərkliyi, yeyilməyə 
dözümlülüyü, istiliyə dözümlülüyünü, korroziya dözümlülüyünü və s. artırmaq 
olar. 
Kimy
əvi-termiki emaldan sonra detal tam istifadəyə hazır ola bilər, ya da 
ehtiyac olarsa, 
əlavə termiki emala uğratmaq lazım olar. 
Metal s
əthinin hansı elementlərlə zənginləşdirilməsindən asılı olaraq proses 
sementl
əmə, (karbon), azotlama (azot), xromlama (xrom), silisiumlama(silisium) 
v
ə s. adlanır.