Tabiiy fanlar 6 Umumiy o‘rta ta’lim maktablarining 6-sinfi uchun darslik Yangi nashr

AVTOTROFLAR
GETEROTROFLAR
Suv, karbonat angidrid, 
mineral tuzlardan orga-
nik birikma (uglevod, 
oqsil, yog‘)larni hosil qila 
oladigan organizmlar. Av
-
totroflarga yashil oʻsim-
liklar, suvoʻtlar, sianobak
-
teriyalar kabi fotosintez 
qiluvchi organizmlar mi
-
sol boʻladi. Fotosintez 
qiluvchi organizmlar hu
-
jayralarida yorug‘likni qa
-
bul qila oladigan xlorofill 
pigmenti mavjud.
Hayoti uchun zarur boʻlgan ug
-
levod, oqsil, yog‘larni hosil qilish 
uchun boshqa organizmlar to
-
monidan ishlab chiqariladigan 
organik moddalardan foydalanu
-
vchi organizmlar. Ular anorganik 
moddalardan organik birikmalarni 
hosil qila olmaydi. Geterotroflar
-
ga odamlar, barcha hayvonlar, 
zamburug‘lar, parazit oʻsimliklar, 
parazit bakteriyalar misol boʻladi.
Yashil oʻsimliklarning oziqlanishi
Fotosintez. 
Oʻsimliklar fotosintez jarayonida yorug‘lik nuridan foydalanib, havodan oʻzlashtirilgan 
karbonat angidrid va tuproqdan oʻzlashtirilgan suv ishtirokida uglevodlar hosil qiladi.
Oʻsimliklarning mineral oziqlanishi.
Oʻsimliklarning hayotiy jarayonlari uchun minerallar zarur. Oʻsimliklar minerallarni ildizi 
orqali tuproqdan oʻzlashtiradi.
Bu muhim!
Oziqlanish
– oziqni qabul qil
-
ish va uni energiya hamda hayot 
uchun zarur boʻlgan muhim mod
-
dalarga aylantirish jarayoni.
Gulli oʻsimliklar orasida xlorofillini yoʻqotish natijasida parazit hayot kechirishga 
moslashgan turlari ham uchraydi. 1818-yili Sumatra oroliga borgan tadqiqotchi-doktor-
lar – Jozef Arnold va Tomas Stafford Rafflez ilk bor dunyodagi eng yirik gulga duch keldilar. 
Uning 1 m keladigan diametri, 5 sm qalinlikdagi gultojbarglari, rangi, poyasi va bargining 
yoʻqligi, qoʻlansa hidi kuzatuvchilarda katta qiziqish uyg‘otadi. Tekshirishlar bu gulni 
boshqa oʻsimlikning uzun poʻstlog‘i orasiga kirib olib, uning shirasi hisobiga yashashini 
koʻrsatdi. Oʻsimlik uni topgan olimlarning nomi bilan –