Tabiiy fanlar 6 Umumiy o‘rta ta’lim maktablarining 6-sinfi uchun darslik Yangi nashr

 Kichik tadqiqot
Bizga kerak
Ishni bajarish tartibi 
Sekundomer
1.
 
Tinch o‘tirgan holatda kaft usti sohasidagi tomirga barmog‘ingiz bi
-
lan bosib, pulsni sekundomer yordamida 1 daqiqa sanang. Natijani 
daftarga yozing. 
2.
 
30 sekund davomida 10 marta o‘tirib turing. Mashq tugashi bilan 
pulsni qayta sanang. Natijani daftarga yozing. 
3.
 
Uch minut dam oling va pulsni qayta sanang. Natijani daftarga yoz
-
ing. Bu natija tinch holatdagi puls soniga teng bo‘lishi kerak. 
4.
Olgan ma’lumotlaringizni grafik ko‘rinishida tasvirlang.
1. O‘simliklarda transport vazifasi qanday amalga oshiriladi?
2. Organik va mineral moddalar poyada qanday harakatlanadi?
3. Rasmdan foydalanib qon aylanish sistemasining modelini yasang.
27-MAVZU. 
TIRIK ORGANIZMLARNING AYIRISHI
Tirik organizmlarda moddalar almashinuvi qanday jarayonlarni o‘z ichiga oladi? 
Tirik organizmlar o‘zlari uchun zarur mahsulotlarni oziq sifatida o‘zlashtiradilar. Odam 
qaysi moddalarni bevosita oziq-ovqat mahsulotlaridan oladi? 
Kichik qon aylanish doirasi
Arteriya
tomirlari
Bosh miya
O‘pkalar
Yurak
Jigar
Ichaklar
Buyraklar
Vena
tomirlari
Chap 
bo‘lmacha
Chap 
qorincha
Arteriya 
tomirlari
Katta qon aylanish doirasi
O‘ng 
bo‘lmacha
O‘ng
qorincha
Vena
tomirlari
Tashqi 
muhitdan 
qabul
qiladi
Odam 
organizmi
Tashqi 
muhitga 
ajratadi
Suv
Kislorod
Oziq moddalar
Suv
Mochevina
Karbonat 
angidrid
Arteriya
Vena
Qovuq
Siydik 
yo‘li
Buyrak
Siydik chiqarish 
kanali
60
61
4-bob. TIRIK ORGANIZMLARNING TUZILISHI
4-bob. TIRIK ORGANIZMLARNING TUZILISHI

---

glarda suv va karbonat angidriddan quyosh nuri ta’sirida organik moddalar hosil bo‘ladi. 
Fotosintezda hosil bo‘ladigan kislorod qoldiq modda sifatida tashqi muhitga ajratiladi.
O‘simlik barglarida yil davomida zararli moddalar to‘planadi. O‘simliklar barglarini 
xazonrezgilik paytida to‘kib, shu tariqa zararli moddalardan xoli bo‘ladi. 
Nafas olish jarayonida o‘simliklar qoldiq modda sifatida karbonat angidrid, fotosintez 
jarayonida esa qoldiq modda sifatida kislorodni tashqi muhitga ajratadi.