Tabiiy fanlar 6 Umumiy o‘rta ta’lim maktablarining 6-sinfi uchun darslik Yangi nashr

24-MAVZU. 
RATSIONAL OVQATLANISH,
KUNLIK OVQAT RATSIONI TUZISH
Maqsad:
sog‘lom ovqatlanishni o‘rganish, sutkalik ovqat ratsioni tuzish. 
Odamning ovqat hazm qilish sistemasi faoliyatini qanday yaxshilash mumkin? 
Bizga kerak
Ishni bajarish tartibi
▸
rangli 
qalamlar;
▸
oq qog‘oz.
1.
1-jadval asosida o‘quvchining o‘rtacha sutkalik oqsil, yog‘, uglevodga 
talabi va sarflaydigan kaloriyasi miqdorini o‘rganing. 
2.
1-jadval asosida o‘quvchining o‘rtacha sutkalik oziq-ovqat 
mahsulotlariga talabini o‘rganing.
3.
3-jadval asosida oqsil, yog‘, uglevodga boy oziq-ovqat mahsulotlarini 
o‘rganing.
4.
Ratsional ovqatlanish qoidalarini o‘rganing. 
5.
Jadvallarda berilgan ma’lumotlardan foydalanib hamda ratsional 
ovqatlanish qoidalariga asoslanib sutkalik ovqat ratsioni tuzing.
1-jadval
O‘quvchining o‘rtacha sutkalik kaloriya, oqsil, yog‘, uglevodga ehtiyoji
Oziq 
moddalar
Foizi
7-10 yosh
11-13 yosh
14-17 yosh
O
‘g‘il va 
qiz bola
O
‘g‘il bola
Q
iz bola
O
‘g‘il bola
Q
iz bola
Oqsil (g)
16-25 %
46-77
55-90
50-82
80-98
55-90
Yog‘ (g)
16-25 %
79
92
84
100
90
Uglevod (g) 50-60 %
335
390
355
425
360
Kaloriya (kkal)
2350
2500
2350
3000
2600
2-jadval
O‘quvchining o‘rtacha sutkalik oziq-ovqat mahsulotlariga bo‘lgan ehtiyoji
Oziq mahsuloti nomi 
11-13 yosh
14-17 yosh 
O‘g‘il bola
Q
iz bola
O‘g‘il bola
Q
iz bola
Non
150 g
140 g
250 g
200 g
Shakar
60 g
50 g
80 g
65 g
Tuxum
1 dona
1 dona
1 dona
1 dona
Tvorog (suzma)
40 g
40 g
60 g
45 g
Qaymoq
10 g
10 g
20 g
15 g
Pishloq
10 g
10 g
20 g
15 g
Saryog‘
30 g
25 g
40 g
35 g
Go‘sht
170 g
150 g
220 g
200 g
Sabzavot
300 g
250 g
350 g
320 g
Mevalar
200 g
150 g
300 g
250 g
Kartoshka
250 g
200 g
300 g
250 g
Makaron 
50 g
50 g
60 g
50 g
Og‘iz bo‘shlig‘i
Halqum
Qizilo‘ngach
Oshqozon
Ingichka ichak
Yo‘g‘on ichak
Oqsillar
Og‘iz 
bo‘shlig‘i
Halqum
Jigar
Oshqozon
To‘g‘ri
ichak
Ingichka 
ichak
Appendiks
Yo‘g‘on ichak
Qizilo‘ngach
Oqsillar
Yog‘lar
Uglevodlar
1. Ovqat tarkibidagi organizm 
uchun muhim moddalar hujayralar
-
ga yetib borguncha qanday o‘zgar
-
ishlarga uchraydi? 
2. Odamning hazm qilish sistemasi 
qanday organlardan tashkil topgan? 
54
55
4-bob. TIRIK ORGANIZMLARNING TUZILISHI
4-bob. TIRIK ORGANIZMLARNING TUZILISHI

---

3-jadval
Oqsilga boy mahsulotlar
Q
o‘y, mol va tovuq go‘shti, baliq, tuxum, tvorog, pishloq, 
no‘xat, loviya
Yog‘ga boy mahsulotlar
Q
aymoq, saryog‘, o‘simlik va hayvon yog‘lari
Uglevodga boy mahsulotlar
Kartoshka, bug‘doy, non, un mahsulotlari, meva, asal
Vitamin va minerallar
S
abzavot va mevalar
Ratsional ovqatlanish jinsi, yoshi va faoliyat turiga qarab energiya va oziq moddalar 
miqdori jihatidan muvozanatli ovqatlanishdir.