12
Oynalar jiddiy xavf solmasligi uchun: katta pardalar osish, laminant qilingan
oynalardan foydalanish, himoya fil’tridan foydalanish maqsadga muvofiq (
7-rasm
).
7-rasm
Oynaga himoya fil’tri o‘rnatish
3-o‘quv savoli. Tuzilmalar shaxsiy tarkibini zilzila vaqtida harakat
qilishga tayyorlash
Ta’kidlash kerakki, kuchli zilzila paytida qanday
holatlar yuz berishini
oldindan tasavvur qilish juda muhimdir va unga har birimizni tayyorgarlik
qo‘rishimiz
asosiy
hayot
vazifalarimizdan
biridir.
Zilzila
ro‘y berganda yer bir necha soniyadan bir necha daqiqagacha silkinadi. Tebranish
vaqti zilzila gipotsentri yoki epitsentrigacha bo‘lgan masofaga bog‘liq. Zilzila
o‘chog‘i qanchalik yaqin bo‘lsa, u shuncha qisqa
vaqtda va yuqori chastotada
seziladi.
Zilzila
o‘chog‘igacha
bo‘lgan
masofa
ortgan
sari
u shunchalik uzoq vaqt va pastroq chastotada seziladi. Masalan, Toshkentda
yashovchilar uchun zilzila o‘chog‘i Toshkent viloyati, Farg‘ona vodiysi, Jizzax,
Samarqand viloyatlarida ro‘y bergan bo‘lsa 10-30
soniyagacha davom etishi
mumkin. Toshkentdan 500-600 km masofada joylashgan Afg‘onistondagi
Hindikush zilzilalari 2-3 daqiqagacha seziladi.
Zilzila vaqtida bajariladigan
harakatlarning eng muhimi – qo‘rquv va vahimaga tushmaslik. Bino silkinishini
sezib, qandil va yoritgichlarni qimirlashini ko‘rib, ko‘tarilayotgan g‘ulg‘ula va
sinayotgan
shishalarni ovozini eshitib, xonadonni tezroq tark etish lozim. SHuni
esdan chiqarmaslik kerakki, sezilgan birinchi silkinish
va bino uchun xavfli
silkinishlar orasida15-20 soniya vaqt bor. Agar binoni tezda tark etishning imkoni
bo‘lmasa (masalan, xonadon yuqori qavatda joylashgan), ichkaridan xavfsiz joyni
egallash talab etiladi – asosiy devorning eshik o‘rni (joyi), asosiy devor tashkil etgan
burchak xavfsiz joylar hisoblanadi. Eshikni zina tomonga ochib eshik o‘rnida turish;
mahkam stol yoki yotoq tagiga kirib boshni qo‘l bilan yopish. Tebranishlar
to‘xtagandan so‘ng darhol ko‘chaga chiqish lozim. Eshikdan chiqquncha va yuqori
qavatlar zinasidan tushguncha e’tiborli bo‘lish talab etiladi, zinalar buzilgan bo‘lishi
mumkin. Agar ko‘chada bo‘lganda yer osti silkinishlari yuz bersa,
darhol
binolardan, elektr sim tarmoqlaridan, simyog‘ochlar va devorlardan uzoqlashish
lozim. Uzilgan hamda yerda yotgan simlardan ehtiyot bo‘lish kerak.
Jamoat transportida bo‘lganda – avtobus, trolleybus,
tramvay haydovchisi
transport vositasini to‘xtatib eshiklarni ochgunga qadar turgan joyda qolish talab
13
etiladi. Derazalarni sindirish yoki eshiklarga chopish mumkin emas, bu bilan vahima
va jarohatlanish ehtimolini paydo qilish mumkin.
Dostları ilə paylaş: