322
/ Ortadoğu'da Türkmenler (Irak-Ġran-Suriye) Sempozyumu
1. Tarım: Öyün aĢağı kısmından ibarettir ki duvar gibi iĢleme sahiptir,
her alaçıkta dört adet tarım kullanılır. Her tarım 44 parça ahĢaptan elde edilir,
bu ahĢapların 20si kesilmiĢ ve 24i ise kesilmemiĢtir, bu ahĢap parçaları
yaklaĢık 20 santimetre aralıklı delinmiĢ ve devenin boyun kısmı derisiyle biri
birine çapraz bağlanır öyle ki akordeon gibi açılır kapanır hale gelir. Tarım
açılandan sonra eĢkenar dörtgen Ģekli görüntüler. Tarımlar açılıp ve halatlarla
biribirine bağlanandan sonra yaklaĢık 6 metre çapında ve 16 metre çevresinde
ve 1.70 metre yüksekliğinde silindir elde edilir. Tarımlar bağlı halinde yaklaĢık
2.20 metre yüksekliğinde ve açık halinde ise 1.70 metre yüksekliğinde
bulunmaktadır.
Resim 1
Tarım
Resim 2
Tarımın AçılıĢı ve kapanıĢı
Ortadoğu'da Türkmenler (Irak-Ġran-Suriye) Sempozyumu
/ 323
Resim 3
Ġki Tarımın Biri birine bağlanma Detayı
2. Üg:Yay Ģeklinde AhĢaptan düzeltilmiĢ alaçığın bir üyesidir, baĢ
tarafı sivri ve aĢağı tarafı ise
geniĢtir ve bu geniĢ kısmında delikler ve bu deliklerde yünden ince
halatlar bulunmaktadır. Her alaçıkta bu parçadan 60 tane gerekmektedir.
3. Tüynık:alaçığın en üst kısmı yuvarlak ve daire Ģeklinde ki pencere
ve vantilatör iĢlemi yapmaktadır. Bu kısım kaç adet ark Ģeklinde yapılmaktadır
ki dıĢ kısmından kabarmıĢ ve dik bulunmaktadır. Tüynıkınmuhit kısmında 60
adet delik bulunmaktadır ki ügların uç kısmı bu deliklerde yerleĢtirilir.
Resim 4
Tüynık
Resim 5.
Ügların tarım ve Tüynık
bağlantısının Detayı
4. IĢık: iki parça ahĢaptan ibarettir ki kapı boyunda bulunmaktadır ki
diĢ kısmı ise oluk oyulmuĢ ve tarımların bitiĢi bu yarığın içinde son bularak
ince halatlarla bağlanırlar. Ayrıca bu ıĢik adlı parçanın alt ve üst kısmında
324
/ Ortadoğu'da Türkmenler (Irak-Ġran-Suriye) Sempozyumu
baĢka bir ahĢap parça bunları ve kapıyı takmağa her birinde 4 delik
bulunmaktadır ki bu iki parça ve kapının kanatları bu deliklerde yerleĢerek
tamamlanır. Kapı ise dut ağacından hazırlanmıĢ ahĢap ile yapılır.
Resim 6
IĢıkın Kesiti
Resim 7
Alaçığın Kapısının Datayı
Resim 8:
Tarımın Kapının Çerçevesine
Bağlanması Detayı
Fotoğraf 1
Alaçığın Kapısı
5. GamıĢ: (kamıĢ) kamıĢı dikey keserek ikiye ayrılır ve bunları hasır
gibi örerek iki parça bant yaklaĢık 1.70 metre yüksekliğinde elde ederler ve
bunları tarımların dıĢ kısmın kapatırlar. Bu iki parça kamıĢın biri birine
bağlanan yerde bir az ara verilir ve bu ara ise bir baĢka kamıĢ parçasıyla
kapatılır ve bu üçüncü parçanı hava sıcak olan zamanlarda açarlar ta hava
dolaĢımı saklansın.
Ortadoğu'da Türkmenler (Irak-Ġran-Suriye) Sempozyumu
/ 325
Fotoğraf 2
: GamıĢTarımların dıĢ yüzeyden kapatıp
6. Keçe: Alaçığın örtüsüdür ve alaçığın iç kısmın yazın sıcağından ve
kıĢın soğuğundan korumak amacıyla kullanılır. Bir alaçıkta bu keçeler üç
Ģekilde kullanılır. A) "Dorluk " dört adet dikdörtgen Ģeklindedir keçedir ki
tarımların üzerini kapatır. B)"Üzük" iki adet yamuk Ģeklinde ügların üzerin
kaplar ve üglar ki kubbe Ģeklindedir alaçığı genel olarak kubbe Ģekline
bulunur. C) "Serpik" alaçığın en son kaplaması ise serpik denilir ve bir
yuvarlak ve daire Ģeklinde bir keçeden düzenlenir ve tüynıkden 20–30 cm
büyük ve tüynikinüzrin kaplar. Bu son kaplama parçası etrefında delikler
yapılır ve yünden yapılmıĢ ince halatlar bağlanır ve bu halatlar tarımlara
bağlanır ve alaçığın kaplamlarının rüzgâra karĢı dayanıklı olmasını sağlar.
Burada demeliyim ki keçelerin yapımı ve düzenlemesi ve tasarımı Türkmen
kadınlarının incelikleri ve el sanatlarından sayılmaktadır.
Resim 9:
Serpik
Resim 10:
Üzük
326
/ Ortadoğu'da Türkmenler (Irak-Ġran-Suriye) Sempozyumu
7.Dorluk yaka:30cm eninde bir kilim tipi örgüden yapılmıĢ ve 16
metre uzunluğundadır ve iki tarafında ince halatlar bulunmaktadır tarımların
ust kısmına bağlanır ve tarımları dik ve düzenli dayanmasına yardım eder.
8. Bel yüp:belyüp kilim tarzında örülmüĢ bir bant tir dorlukyakdan
yaklaĢık15cm eni fazladır ve ondan aĢağıda bir bel bandı gibi alaçığın devrine
bağlanır ve tarımların yük altında ve baskıdan dolayı açılmasından ve
dağılmasına karĢı gelir.
Fotoğraf 3:
Dorluk Bil yüp ve Dorlok yaka
Resim 11
Bilyüp ve dorluk yaka Tarımların üzerine bağlanmıĢ
9. Düzi: iki parça bant tır kilim tarzında örülmüĢ ve yaklaĢık 5cm
eninde ki onla üglarıteketek sararak ügların aralıkların ayarlayarak ügları biri
Dostları ilə paylaş: |