Tarihte ve Günümüzde Ortadoğu'da Türkmenler

44

 

  /  Ortadoğu'da Türkmenler (Irak-Ġran-Suriye) Sempozyumu 

sefere  çıkmıĢlar  ve  MS  1070  ile  1080  yılları  arasında  Suriye  topraklarının 

kuzeyinde  fütuhat  giriĢimlerinde  bulunmuĢlardır.  Bu  Türkmenlerin  Ön 

Asya'ya  kesin  bir  Ģekilde  yerleĢtikleri  ve  günümüzdeki  Türkmen  profilinin 

ortaya çıkmasına öncülük ettiği son ve kesin bir Ģekilde Ortadoğu'ya yerleĢme 

çabası  olup,  Türkmenler  günümüze  kadar  bu  coğrafyada  önemli  tarihi 

görevler icra etmiĢlerdir. 

KAYNAKLAR 

AHMETBEYOĞLU,  Ali,  "Türkistan'dan  Doğu  Avrupa'ya  Yapılan  Türk 

Göçleri", Türkler Ansiklopedisi, C. II, ss. 524-525. 

BARTHOLD,  W,  Orta-Asya  Türk  Tarihi  Hakkında  Dersler,  (K.  Y.  Kopraman-

Ġsmail Aka), Ankara, 2006. 

BARTHOLD, W, “Azerbaycan ve Ermenistan”, Tarih AraĢtırmaları Dergisi, (Çev. 

Ġsmail Aka), C. VIII-XII, Ġzmir, 1975, ss.77-87. 

BAġTAV, ġerif, "Avrupa Hunları", Türkler Ansiklopedisi, C. I, Ankara, 2002, ss. 

853-886. 

DOSTĠYEV,  Tarık,  "Kafkasya'da  Hunlar",  Türkler  Ansiklopedisi,  C.  I,  Ankara, 

2002, s. 921-927. 

DURALI,  ġaban  Teoman,  "Toplum-Devlet  Ülküsü  Olarak  Tarihte  Türklüğün 

OluĢması", Türkler Ansiklopedisi, C. I, Ankara, 2002, ss. 335-349. 

GĠRĠġMEN,  Roman,  Ġran  ez  Agaz  ta  Ġslam,  (Trc.  Muhammed  Muin),  Tahran, 

1336 

GÖGLAN,  Asameddin,  "Adâb  ve  Rusûm-u  Mezhebî  Türkmenhâ",  Hablu'l-

Metin, ġomarey-i Pencom, Sal-i Devvom, Zemestan, 1392, ss. 98-114. 

HASANÎ,  Gulam  Rıza,  "Revend  ve  Ferayend-i  Tahavvulat-ı  Tarihî  Sahtar-ı 

Ferhengî-Ġctimaî  Akvam-ı  Ġranî  ba  Tekîd  ber  Kavm-i  Türkmen",  PejuhiĢ  Name-i 

Ulûm-i Ġctimaî, Sal-ı Sevvom, ġomarey-i Evvel, Bahar, 1388, ss. 141-157. 

HERODOTUS,  History  of  Herodotus,  C.  I,  (Edt.  George  Rawlinson),  London, 

1862. 

KAFESOĞLU,  Ġbrahim,  Sultan  MelikĢah  Devrinde  Büyük  Selçuklu  Ġmparatorluğu, 

Ġstanbul, 1953. 

KAFESOĞLU, Ġbrahim, Türk Milli Kültürü, Ġstanbul, 1984. 

KAFESOĞLU, Ġbrahim, "Ġlk Türk-Ġslam Siyasi TeĢekkülleri", Türk Dünyası El 

Kitabı, C. 1, Ankara, 1992. 

KĠTAPÇI,  Zekeriya,  Fıkıh  Kelam  ve  Ġslam  Felsefesinin  GeliĢmesinde  Müslüman 

Türklerin Yeri, Konya, 2008. 

KOÇSOY, ġevket, "Türk Tarihi Kronolojisi", Türkler Ansiklopedisi, C. I, Ankara, 

2002, ss. 73-188. 

---

Ortadoğu'da Türkmenler (Irak-Ġran-Suriye) Sempozyumu

  /   45 

KÖYMEN, M. Altay, Selçuklu Devri Türk Tarihi, Ankara, 1989. 

KÖYMEN, M. Altay, Selçuklu Ġmparatorluğu Alpaslan Dönemi, c. 3, Ankara, 1989. 

NĠZAMÜL MÜLK, Siyasetname (Haz. M A Köymen), Ankara, 1999. 

OCAK, Ahmet YaĢar, "Anadolu", TDV Ġslam Ansiklopedisi, C. 3, Ġstanbul, 1991, 

ss. 110-116. 

ÖGEL, Bahaeddin, Türk Kültür Tarihine GiriĢ, C. 1, Ankara, 1978. 

ÖGEL, Bahaeddin, Türk Kültürünün GeliĢme Çağları, Ankara, 1979. 

ÖZGÜDENLĠ, Osman G, Ortaçağ Türk-Ġran Tarihi AraĢtırmaları, Ġstanbul, 2006. 

RASONYI, Laszlo, Tarihte Türklük, Ankara, 1988. 

REĠSNEYA, Rahim, Azerbaycan der Seyri Tarih-i Ġran, Tahran, (Trz). 

ROUX, Jean Paul, Türklerin Tarihi, Milliyet Yay. 1991. 

SMĠTH, Eli, Researches in Armenia; Ġncluding a Journey Through Asia Minor and into 

Georgia and Persia, V. I, Boston, 1833. 

ġEġEN, Ramazan, Ġbn Fadlan Seyahatnamesi, Ġstanbul, 2010. 

TABERĠ, Ebu Cafer Muhammed bin Cerir, Tarih-i Taberi, C. 2, Ġstanbul, 1982. 

TURAN, Osman, Selçuklu Tarihi ve Türk-Ġslam Medeniyeti, Ankara, 1965. 

TURAN, Osman, Selçuklular ve Ġslamiyet, Ġstanbul, 1971. 

TURAN, Osman, Türk Cihan Hakimiyeti Mefküresi Tarihi, Ġstanbul, 1999. 

TÜRKKAN,  Reha  Oğuz,  "Türk  Tarih  Tezleri",  Türkler  Ansiklopedisi,  C.  I, 

Ankara, 2002, ss. 409-423. 

TOGAN, Zeki Velidi, Umumi Türk Tarihine GiriĢ, Ġstanbul, 1981. 

TOGAN,  Zeki  Velidi,  "Hazarlar  Maddesi",  MEB  Ġslam  Ansiklopedisi,  C.  V-I, 

Ġstanbul, 1970, ss. 397-408. 

YĠNANÇ, Mükrimin Halil, Türkiye Tarihi Selçuklular Devri, Ġstanbul, 1944. 

YÜCEL,  Mualla  Uydu,  "Hazar  Hakanlığı",  Türkler  Ansiklopedisi,  C.  II,  Ankara, 

2002, ss. 445-463.  

ZEKĠYEV, Mir Fatih, "Ön ve Orta Asya, Kafkasya, Karadeniz'in Kuzeyi, Ġdil-

Ural ve Batı Sibirya'daki, Eski Türkler", Türkler Ansiklopedisi, C. I, Ankara, 2002, ss. 

424-431. 

---

46

 

  /  Ortadoğu'da Türkmenler (Irak-Ġran-Suriye) Sempozyumu 

 

 

 

 

 

 

IRAKLI TÜRKMEN TARĠHÇĠ VE DĠLBĠLĠMCĠ ÂLĠM  

PROF. DR. MUSTAFA CEVAD‟IN HAYATI VE ESERLERĠ 

Abdulhamit DÜNDAR

*

 

 

ÖZET 

Prof.  Dr.  Mustafa  Cevad

1

  1904‟te  Bağdat‟ta  dünyaya  geldi.  Anne  ve 

babasının  her  ikisi  Türkmen‟di.  Ailesi  Oğuz  boyunun,  Bayat  koluna  bağlı  Saraylu 

(Saraylı)  AĢiretine  mensuptur.  Arap  Dili,  tarihi  ve  edebiyatı  sahalarında  yaptığı 

çalıĢmalar  ve  ortaya  koyduğu  eserleriyle  meĢhurdur.  Mustafa  Cevad,  XX.  yüzyılda 

Irak‟ta  yetiĢen  en  önemli  bilim  adamlarından  birisi  olarak  tarihe  geçmiĢtir. 

17.12.1969 tarihinde Bağdat‟ta vefat etmiĢtir. 

Anahtar Sözcükler: Mustafa Cevad, Bağdat, Türkmen, Bayat. 

IRAQI TURKMEN HISTORIAN, LINGUIST AND SCHOLAR 

PROFESSOR MUSTAFA JAWAD'S LIFE AND WORKS 

ABSTRACT 

Prof. Mustafa Jawad was born in Baghdad, in 1904. Both his mother and 

father  were  Turkmen.  His  family  belongs  to  Saraylu  tribefrom  Bayat  branch  of 

Oguz Turks. He is famous for his works performedin the field of Arabic Language, 

History  and  Literature.  Mustafa  Jawad  has  passed  to  history  as  one  of  the  most 

important scientists that grew up in Iraq in XX

st

 century. Jawad died in Baghdad on 

17.12.1969. 

Key Words: Mustafa Cevad, Baghdad, Turkmen, Bayat. 

                                                 

*

 Bilecik ġeyh Edebali Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Tarih Bölümü‟nde AraĢtırma 

Görevlisi 

1

 Tam adı; Mustafa b. Cevad b. Mustafa b. Ġbrahim el-Bayâtî‟dir.  

---