TarġXĠ 1941-2002-ci illər yeddġ CĠlddə
Yüklə 15,93 Mb. Pdf görüntüsü
|
45
etdirərək avqustun 30-da Mius cəbhəsi sahillərinə çıxmış, Taqanroqda yerləşən düşmən qüvvələrinin mühasirəyə alınmasında iştirak etmişdi. Həmin gün səhər diviziyanın döyüşçüləri 6-cı qvardiya tank briqadası ilə birlikdə Taqanroq şəhərinə daxil olmuş və şiddətli küçə döyüşləri nəticəsində Taqanroqu düşməndən tam təmizlədilər. 65 Taqanroqun azad olunması uğrundakı döyüşlərdə təkcə leytenant Bahəddin Mirzənin batareyası düşmənin 8 tankını, 13 avtomaşınını, 600 əsgər və zabitini məhv etmişdi. Taqanroq ətrafında alman-faşist ordu qruplaşmasının mühasirəyə alınması və darmadağın edilməsində, habelə şəhərin azad olunmasında göstərdiyi qəhrəmanlığa görə Ali Baş Komandanın əmri ilə 416-cı diviziyaya fəxri "Taqanroq" adı verilmişdi. Ölkənin paytaxtı Moskva Azərbaycan diviziyasını artilleriya yaylım atəşləri ilə salamlamışdı. 66
1943-cü il sentyabr ayının 7-də 416-cı Taqanroq atıcı diviziyası hitlerçilərin 3-cü Dağ atıcı diviziyası tərəfindən müdafiə olunan güclü istehkam xəttinə yaxınlaşdı. Düşmən istehkamları Markupol və Osipenko şəhərlərinə gedən yolları bağlamışdı. Sentyabrın 8-9-da Azərbaycan diviziyası düşmənin müqavimətini qırdı. Faşistlərin 10 əks-hücumuna mərdliklə sinə gərən döyüşçülər qazanılmış mövqeləri əldə saxladılar. Bu döyüşlərdə diviziya 4 mindən artıq düşmən əsgər və zabitini məhv etmiş, külli miqdarda döyüş texnikası ələ keçirmişdi. Həmin döyüşlərdə kapitan Firuddin Süleymanov əsil qəhrəmanlıq nümunəsi göstərmiş, əlbəyaxa döyüşdə bir qrup döyüşçü ilə düşməni geri çəkilməyə məcbur etmiş, özü isə şəhid olmuşdu. F.Süleymanov ölümündən sonra I dərəcəli Vətən müharibəsi ordeninə layiq görülmüşdü. 67
416-cı diviziya 1943-cü ilin oktyabrında düşməni Konstantinovka ətrafında darmadağın edib, tank hissələrinin köməyi ilə Melitopolu azad etmişdi. Diviziya "Qırmızı Bayraq" ordeni ilə təltif olunmuşdu. Melitopol uğrunda döyüşlərdə pulemyotçu Ağaşirin Cəfərov xüsusən fərqlənmişdi. O, 1943-cü il ərzində 500-dən artıq faşist öldürmüşdü. A.Cəfərov SSRİ Ali Soveti Rəyasət Heyətinin 1943-cü il 1 noyabr tarixli Fərmanı ilə Sovet İttifaqı Qəhrəmanı fəxri adı almışdı. 68
Kursk qövsündəki sovet qoşunları qarşısında əsas vəzifə Dnepr çayını keçib geri çəkilən düşmənin hərbi hissələrini darmadağın etmək idi. Vermaxt komandanlığı güman edirdi ki, eni bir kilometr olan çayı asanlıqla keçmək mümkün deyil. Dnepr çayının sağ sahilində faşistlər möhkəm istehkamlar yaratmışdı. Lakin qələbə ilə ruhlanmış sovet əsgərləri, bütün çətinliklərə baxmayaraq, 1943-cü ilin sentyabrında Dnepr çayını müvəffəqiyyətlə keçdilər. Onlar arasında Azərbaycan oğulları da vardı. 1943-cü ilin mart ayının 28-də 416-cı Taqanroq Azərbaycan atıcı diviziyası Nikolayev şəhərini də düşməndən azad etdi. 46
Ukrayna ərazisinin alman-faşist istilaçılarından azad olunmasında 223-cü Azərbaycan atıcı diviziyası fəal iştirak etmişdi. 1943-cü ilin sentyabrında diviziya 16 yaşayış məntəqəsini azad etmiş, düşmənin 4300 əsgər və zabitini, 45 top və tankını, çoxlu minomyot və pulemyotunu, habelə digər silahlarını sıradan çıxarmışdı. Mayor Baxış Mehdiyev düşmənin güclü atəşinə baxmayaraq, öz hissəsi ilə Dnepri keçərək, sağ sahildə möhkəmlənmişdi. O, bir il ərzində döyüş rəşadətləri sayəsində leytenantdan mayor rütbəsinə qədər yüksəlmişdi. 69
almanların Dnepropetrovskdan sənaye avadanlığı aparmasına mane olmaq vəzifəsi tapşırılmışdı. Faşistlər 1041-ci alayın üzərinə 2 atıcı diviziya və tank alayı göndərmişdi. Oktyabrın 4-dən 11-dək gedən qanlı döyüşlərdə alayın əsgər və zabitləri düşmənin 50 hücumunu dəf etmiş, 3000 canlı qüvvəsini, 13 topunu, 13 minomyotunu, 10 tankını və bir zirehli maşınını sıradan çıxarmışdı. 70
1943-cü ilin noyabr-dekabr aylarında 223-cü diviziya 6 yaşayış məntəqəsini faşistlərdən təmizləmiş, düşmənin 4500 əsgər və zabiti, 20 tankı, 68 minomyot və digər hərbi sursatı məhv edilmiş, bir tank, 18 pulemyot, başqa hərbi ləvazimat qənimət götürülmüş, 82 faşist əsir alınmışdı. 71
fərqləndiyinə görə, şəxsi heyətinin 60-70 faizini azərbaycanlı döyüşçülər təşkil edən 227-ci atıcı diviziya fəxri "Temyurq" diviziyası adını almışdı. Düşmənlə döyüşlərdə diviziya 3000 faşisti məhv etmişdi. Taman yarımadasının azad olunması uğrunda döyüşlərə görə diviziyanın 2007 əsgər və zabiti, o cümlədən 600 azərbaycanlı orden və medallarla təltif edilmişdi. 72
1943-cü ilin sentyabrında "Donetsk" əməliyyatında göstərdiyi rəşadətə görə 271-ci diviziyaya fəxri "Qorlovka" adı verilmişdi. Həmin ilin payızında bu diviziya Rusiya və Ukraynanın faşistlərdən azad olunmasında iştirak etmişdi. Bu döyüşlərdə 865-ci atıcı alayının batareya komandiri Aslan Qaraşov qəhrəmanlıq nümunəsi göstərmişdi. Alaya Semerinkovo yaşayış məntəqəsinin müdafiəsi tapşırılmışdı. Düşmən onun tutduğu mövqe üzərinə 14 tank və 20 təyyarə göndərmişdi. A.Qaraşovun batareyası açıq mövqedən 2 tank və onlarca hitlerçini məhv etmiş, özü isə qəhrəmancasına həlak olmuşdu. Cənub cəbhəsi hərbi şurasının qərarı ilə A.Qaraşovun adı əbədi olaraq hərbi hissənin şəxsi heyəti tərkibinə daxil edilmişdi. 73
ilin oktyabrında Kerç boğazına çıxmaq əməliyyatında 20 yaşlı pulemyotçu Mehdi Quliyev misilsiz əsgəri şücaət göstərərək, 300-ə yaxın hitlerçini məhv etmişdi. Kerç yarımadasının azad olunmasında igidliyinə görə, M.Quliyev SSRİ Ali Soveti Rəyasət Heyətinin 1943-cü il 17 noyabr tarixli Fərmanı ilə Sovet İttifaqı Qəhrəmanı adına layiq görülmüşdü. 74
Yüklə 15,93 Mb. Dostları ilə paylaş:
|