Tasdiqla yman

Rivojlantiruvchi maqsad - O'quvchilarni mustaqil ishlash, ijodiy izlanish, guruxlarda 
ishlash orqali bilim olishga, xotirani mustahkamlashga, tez fikrlash, fikrni aniq 
ifodalashga o'rgatish, til madaniyatini o'stirish.
V-Dars
turi: 
Yangi tishuncha va qonunlarni o'rgatuvchi dars.
VI-Darsda foydalaniladigan metodlar: Hamkorliktexnologiyasi, "Aqliy hujum" ,
VII-ODarsda foydalaniladigan jihozlar: ko'rgazmalar
VIII-Tashkiliy qism:
a) salomlashilsh 
b) navbatchi axboroti
c) davomatni aniqlash 
d) uyga vazifani tekshirish
IX-Darsning rejasi:
a) o'tilgan mavzuni takrorlash 
b) yangi mavzu bayoni 
c) 
mustaxkamlash. 
d) 
O'quvchilarni 
baxolash
X-O'tilganlarni takrorlash:
1. Quyosh tizim i, Yer, litosfera qanday hosil boMgan?
2. Beruniy gipotezasi qanday mazmunga ega?
3. Qaysi gipotezani ko‘pchilik tan olgan?
XI-Yangi mavzu bayoni:
Okean boyliklari va ulardan foydalanish. 
Olimlarning fikricha, hayot 
okean sohillaridagi tolqinlar hosil qilgan 
„hayot sharbati
— 
boUqasimon
loyqa"'
li suv muhitida hosil boklgan. Okean suvlarida mikroskop bilan 
ko‘rinadigan organizmlardan tortib 150 tonna keladigan ko‘k kitlarga- 
cha, turli xil organizmlar yashaydi. Hozir Dunyo okeanida 160 ming 
hayvon turi, 10 ming atrofida o bsimlik turi mavjud.
Okean organizmlari yashash joylariga ko‘ra guruhlashtiriladi. Masa- 
lan, 
bentos
organizmlar — okean suvlari tubida, yotqiziqlar orasida 
yashaydi. 
Nektonlar— z
ikin ko‘chib yuruvchi organizmlar bo‘lsa, 
planktonlar
suv 
oqimlariga qarshilik ko‘rsata olmay, muallaq holatda 
suzib yuruvchi organizmlardir (fitoplankton va zooplanktonlar).
Dunyo okeani tabiiy boyliklarning xazinasi hisoblanadi. Bu boyliklar 
biologik, kimyoviy, m a’danli va yoqilg'i-energetik resurslardan iborat. 
Hozir biologik resurslarning 2% idangina foydalanilmoqda. Lekin bu 
dunvoda iste’mol qilinadigan oqsil moddalarning 20% ini tashkil etadi.

---

Dunyo okeanidan ovlanadigan organizmlarning 80% ga yaqinini ba- 
liqlar, 10—12 % ini umurtqasiz hayvonlar, 8—10% ini dengiz sut- 
emizuvchilari va suvoktlari tashkil etadi.
Okean suvlaridan yiliga treska (10,7 mln t), seld (22,3 mln t), skumbriva 
(5,1 mln t) baliqlari ko‘plab ovlanadi. Okean tubidan osh tuzi, brom, 
magniy, oltingugurt, aluminiy, mis, uran, kumush, oltin olinadi.
Dunyo okeanida 
neft \
2
l gazb\v\nch\
o‘rinda Fors ko‘rfazidan, ikkinchi 
o‘rinda Venesuella qirg'oqlaridan, Shimoliy dengizdan, Meksika qo‘ltig‘idan 
qazib olinadi. Xitoy, Kanada, AQSH, Avstraliya, Irlandiva, Turkiya, 
Gretsiya, Fransiya va boshqa mamlakatlar sohillarida toshko‘miming 100 
dan ortiq yirik konlari mavjud.
Dunyo okeani eng muhim va arzon 
dengiz transport
vazifasini 
bajaradi. Iqtisodiy, savdo aloqalarining 80% i, mahsulotlar tashishning 
95% i dengiz transporti orqali bajariladi. Dunyo xo‘jaligining rivoj- 
lanishi, xalqaro mehnat taqsimotining yuzaga kelishi, savdo-sotiqning 
rivojlanishi dengiz transporti tufaylidir. Hozir Dunyo okeani sohillarida 
2700 ta dengiz port-shaharlari mavjud.
Dengiz transportida tashiladigan asosiy yuk neft va neft mahsulot- 
lariga to‘g‘ri keladi. Ba’zan bu mahsulotlarni tashiydigan maxsus kema- 
tankerlar halokatga uchrab, sohil tabiatiga, dengiz organizmlariga katta 
talafot keltirmoqda.
Dengiz turizmi
ham okean resurslaridan foydalanishning bir sohasi 
sifatida tobora rivojlanmoqda. Undan tushgan yillik daromad 220 mlrd 
dollami tashkil etgan.
Dunyo okcanini 
muhofaza qilish
milliy, regional va xalqaro ko‘lamda 
amalga oshiriladigan tadbir. Dunyo okeanini tadqiq etish va foydalanish 
hamda muhofaza qilish maqsadida ko‘plab xalqaro tashkilotlar tuzil- 
gan. Xalqaro dengiz komiteti, Davlatlararo okeanografik komis- 
siya (UNESKO qoshida) va boshqalar Dunyo okeani boyliklaridan 
oqilona va tejamkorlik bilan foydalanish, ularni muhofaza qilish, tik- 
lash va ekologik sharoitini yaxshilash borasida ibratli faoliyat 
kocrsatmoqda.