XI-Yangi mavzu bayoni:
Asosiy xususiyatlari.
Yer yuzasidagi eng katta, eng baland supermaterik
(8848 m ), Shimoliy yarim sharning „sovuqlik qutbi“ mavjud, eng yirik
yarimoroli, eng chuqur g lori, eng chuqur va eng katta ko4i bor, eng
uzun lianalar ham shu yerda (300 m) o ‘sadi, Shimoliy yarimsharning
barcha iqlim m intaqalari va tabiat zonalari shakllangan, eng katta deltasi
bor, Yer sharidagi (sakkiz minglik) 14 ta ch o 'q q in in g barchasi shu
m aterikda joylashgan, doim iy muzloq yerlar m aydoniga ko‘ra birinchi
o ‘rinda, berk havzalar maydoniga ko‘ra yetakchi, „Qor chizig‘i — balandlik
qutbi“ eng balanddan o ‘tgan joy (6400 m, M arkaziy Tibet) shu yerda.
Tabiiy-geografik o‘rni.
Yevrosiyo materigi Shimoliy yarimsharda to‘liq
joylashgan. Faqat Osiyo q it’asining orollari Janubiy yarimsharga kirib
boradi. Qirg‘oqlarini to ‘rtta okean suvlari o‘rab turadi.
Yevrosiyo materigi quruqlik m aydonining deyarli 36,5 % ini egal-
laydi. Bu materik Yevropa (maydoni 10 mln kv km) va Osiyo (maydoni
44 mln kv km) qit’alaridan tashkil topgan. Yevropa atam asi qadimgi
finikiyaliklarning (assiriya) Yerep —
g ‘arb
va Osiyo atamasi Osu esa
sharq
so‘zlaridan kelib chiqqan. Yevrosiyo materigi sharqda Bering bo‘g‘izi
orqali Shimoliy A m erikadan ajralsa, g‘arbda G ibraltar bo‘g‘izi uni
Afrikadan ajratib turadi.
Y evrosiyoning Atlantika va Tinch okean qirg‘oqlari kuchli parcha-
langan. M aterikning atrofida minglab orol va k o‘plab yarimorollar
joylashgan. Bu borada Tinch okean sohillarida zanjirsimon ulanib ketgan
orollar halqasi alohida ajralib turadi. Agar materikning chekka nuqtalari
orollardan hisoblansa, Shim oliy qutbga atigi 10° qoladi, Janubiy yarim-
Dostları ilə paylaş: |
