«Tasdiqlayman» Oʻquv ishlari boʻyicha direktor oʻrinbosari, dotsent

Hayvonlardan olinadigan ozuqa xomashyosi
Hayvonlardan kelib chiqadigan ozuqa guruhlariga gusht va balik sanoati, kit ovlash korxonalari (kit go’shtini bo’laklagandan keyin), sut ishlab chiqarish sanoati chiqindilari kiradi.
Hayvonlardan olinadigan ozuqalar o’zida o’rinalmashmaydigan aminokislotalarni saqlovchi singuvchan proteinlarga boy.
Ular shuningdek sezilarli miqdordagi mineral moddalar va V kompleksi vitaminlariga ham ega. Bu yem barcha turdagi hayvonlarga ishlatiladi. Ular o’sayotgan hayvonlar (cho’chqa bolalari, buzoqlar, jo’jalar va b.), go’shtga boqiladigan cho’chqalar, bug’oz va emizuvchi cho’chqalar, shuningdek parrandalar ( tovuq, urdak, g’oz, kurka va b.) ozuqasi tarkibiga kiritiladi. Hayvonlardan olinadigan ozuqa assortimenti quyidagilar:
Baliq uni qimmatli bo’lmagan baliklarni quritish va maydalash shuningdek baliklarni tilimlash yo’li bilan tayyorlanadi. Balik unitulakonli hayvon oqsiliga (50 % ga yaqin), yengil hazm buluvchi kaltsiy va fosforga (25 % gacha) ega.
Kit uni kit gushtidan va yog’i eritib olingan jizzadan olinadi. U 65 % dan 80 % gacha protein, 5 % ga yaqin kul, ahamiyatli miqdorda kaltsiy va fosfor saqlaydi.
Go’sht uni go’shtning quritilgan qiyqindilari va ichak-chavoqlarini maydalash yo’li bilan olinadi. 70 % gacha protein ushlaydi, go’sht unining kulli moddalari kaltsiy va fosforga boy.
Kon uni qishloq xo’jalik hayvonlarining qonini quritish va so’ngra maydalash yo’li bilan olinadi. Unda 80 % ga yaqin protein 5 % gacha kul mavjud. Qon uni yem uchun yaroqsiz. U o’g’it sifatida 1 gektarga 3-5 ts miqdorida ishlatiladi.
Go’sht-suyagi uni qurbon bo’lgan hayvonlarning yog’sizlantirilgan butun go’shtidan shuningdek zavodlarning hayvon ovlovchi flotimiyalarida olinadi. U 42 % dan 50 % gacha protein, 40 % gacha kul saqlaydi. Jizza to’qimalaridan yog’ni eritib, quritish va maydalash yo’li bilan olinadi. Protein miqdori 54-65 % va undan ko’proq.
Suyak uni mineral ozuqa va mineral o’g’it sifatida foydaniladi. Suyak uni hayvon suyaklarini kaynatib, yog’sizlantirib quritgandan keyin maydalab olinadi. Agar hayvon ratsionida kaltsiy va fosfor yetishmagan taqdirda u bilan boqiladi. Kimizak yerlarning 1 gektariga 3 ts ga yaqin miqdorda o’g’it sifatida ham qo’llanilishi mumkin.
Ipak qurtining g’umbaklari ipakchilik sanoatining chiqindisi hisoblanadi. Ular pilla o’rashda hosil bo’ladi. Quritilgan g’umbaklar oqsil va yog’ga boy. YOg’i esa saqlashda taxirlanadi, shuning uchun g’umbaklarni uzoq saqlab bo’lmaydi. YOg’lar ekstraktsiyalash tavsiya qilinadi. Bu yemning saqlashdagi chidamliligini oshiradi. Ipak qurtining quritilgan va maydalangan g’umbaklari ba’zi omuxta yemlar tarkibiga kiritilishi mumkin.
Sutli ozuqalar omuxta yemga qaymog’i va kazeini olingan quruq holda taqdim etiladi. Bu ozuqa to’laqonli oqsil va mineral moddalarga boy, yaxshi hazmi bilan tavsiflanadi.
Hayvonlardan olinadigan ozuqalar sifatidan bog’liq holda navlarga bo’linadi: go’sht-suyagi uni birinchi, ikkinchi va uchinchi, qolgan un turlari esa birinchi va ikkinchi navga bo’linadi.
Hayvonlardan olinadigan ozuqa unlarining sifat me’yorlari.
Tashqi ko’rinishi - quruq, zich guvalachalarsiz, bosganda sochilib ketmaydigan
hidi -o’ziga xos, ammo chirigan va dimikkan hidsiz.
Aralashma - teshik diametrlari 3 mmli elakda elaganda uning qoldigi (yirik aralashma
ko’rinishda bo’lakchalar diametri 5 mm gacha) 5% dan oshmasligi kerak.
Begona aralashmalar-ruxsat berilmaydi, faqatgina bo’lakchalar razmeri 2 mm dan katta bo’lmagan metal aralashmalar miqdori 1 t 1-nav unga 150 g va 1 t 2- va 3- nav unga 200 g miqdorida, bo’lakchalar razmerlari 1,5 dan 2 mm gacha bo’lsa 1 t unga 20 g gacha ruxsat beriladi. O’tkir qirrali bo’lakchalarning bo’lishiga ruxsat berilmaydi.