TeleviZİya nəZƏRİYYƏSİNİN Əsaslari
Yüklə 3,52 Mb. Pdf görüntüsü
|
37 laşması onlarda 70 il təbliğ olunan “xoşbəxt gələcəyə” olan ina mı qırdı və adamlarda sabahları barədə qaranlıq bir təsəvvür ya ratdı. Bu təsəvvürün yaranması insanda aqressiya, cəmiyyətdə anarxiya doğurdu. “Bu prosesin qarşısının alınması məhz kütləvi mədəniyyətin xidmətidir” desək, yanılmarıq. Kapitalizmi vəhşi canavar kimi qiymətləndirən insanlar teleekran qarşısında seri allarda yaradılan “xoşbəxt həyat” konsepsiyasına inanmağa baş ladılar. Hökumətin irəli sürdüyü bazar iqtisadiyyatı fikri onlara serialdakı və Hollivud kinolarındakı həyata qovuşmaq arzusunun gerçəkləşməsi kimi göründü. Bunun ardınca inkişaf edən şou biznes insanlarda xoş ovqat yaratmağa başladı, Lenin və onun gələcəyi mifini superstar və onun yaşam tərzi əvəz etdi. Azərbaycan televiziyasında 1993cü ildə ekranlara çıxan “İt kin gəlin” çoxseriyalı televiziya filminin ilk milli serial olmaqla bərabər, lirikpsixoloji məqamlarla zənginliyi və haqqın qələbəsi ideyasını, primitiv qaydada da olsa, təbliğ etməsi yerinə düşdü və tezliklə populyarlıq qazandı. Eyni zamanda, ekranlarda əyləncəli verilişlərin yaranması kütləvi mədəniyyətin Azərbaycan üçün yeni formada təzahürünə şərait yaratdı. Tez bir zamanda dün ya, mədəniyyət prosesi ilə təmas və inteqrasiya erkən primitiv elementlərin daha təkmil formada təzahürünü reallaşdırdı. Bunu stimullaşdıran vasitələrdən ən başlıcası özəl televiziya və radionun inkişafı oldu. Artıq televizor, radioqəbuledici, teatr, konsert salon ları kütləvi mədəniyyətin tam ixtiyarına keçdi və bu, Azərbaycan cəmiyyətində yarana biləcək sosial narazılıqları neytrallaşdırma rolunu oynadı. Əgər 1988–1991ci illərdə Azərbaycan seyrçisi milli romantizm duyğusu ilə yeniləşərək gerçək axtarışında idisə, sonrakı illərdə bu, daha çox “gerçək xofu”ndan qaçmaq, əyləncə ilə problemləri unutmaq istəyi ilə əvəzləndi. Çoxçeşidli vasitələr hər tipdə informasiyanı insana ötürməklə onu informasiya şokuna salır ki, nəticədə dəyərlərin itməsi, meyarla rın pozulması səbəbdir və o, yalnız əylənməklə gerçəyi unutmaq, düşünməkdən imtina, “beyin üçün saqqız” axtarışına çıxır. Televiziya özünün həm audio, həm də vizual qüdrətindən istifadə edərək informasiya yürüşünü gücləndirən vasitə kimi in sanın düşdüyü bu haldan istifadə edib onu əyləndirməyə, beyin üçün “saqqızlar” kəşf etməyə başladı. Yuxarıda dediyimiz böhran və ondan çıxış yollarının axtarışı işində televiziyanın əhəmiyyətli rolu, vaxtında eskeypizmdən istifadə edərək onu cilovlaması, özü nün kommersiya maraqlarına yönəltməsi sosial-mədəni mahiyyət 38 daşıyan hadisə kimi dəyərləndirilməlidir. Çağdaş insan toplu munda insanın mədəni görüşləri, əyləncəsi, davranışı sürətlə də yişməyə başladı. Bu gün danılmaz həqiqətdir ki, insan heç vaxt olmadığı kimi əyləncəyə meyilli, ona aludə, onun kütləvi isteh lakçısı, gerçəyə, bəşəri problemlərə qarşı isə, sadəcə, heysiz hal da biganədir. Bu durumdan daha çox şoubiznes faydalandı və əyləncənin yeni kommersiya üfüqləri açıldı. Məhz buna görə də təhlil etdiyimiz dövrün telemənzərəsində əyləncə əsas aparıcı qüvvəyə çevrildi. İnformasiya, təhlil, analitik proqramlar, siyasi tokşoular yalnız seçkidənseçkiyə gündəmə gələrək müəyyən mənzərənin yaranmasına xidmət edirdi. Bü tün qalan vaxtlarda Dövlət Televiziyası və yeni yaranan özəl teleşirkətlərin efirində əyləncə hakim kəsilərək bütün maraqları öz ətrafına toplayırdı. Bu dövr ərzində öz yolundan dönmədən bütün fəaliyyətini xəbər, informasiya üzərində quraraq, əyləncəyə az yer ayıran ANS, yeni yaranışında daha çox elitar kanal olmaq iddia sını daşıyan “Space” və artıq 2000ci ildə yaranan “Lider” başqa xəttə uyğun davranmağa çalışırdılar. ANSin xəbər işində liderliyi onu reytinq cədvəllərində xilas edə bilirdisə, “Space” və “Lider” reytinqin acı göstəricilərini yaşayırdı. Məhz buna görə də 2001ci ildə “Space” kəskin halda kursunu dəyişərək əyləncəyə yönəlmiş faəliyyəti primitiv tərzdə olsa da prioritet seçdi. Həmçinin “Lider” kanalı sonrakı illərdə idmana, intellektual oyunlara, realitişoulara yer verməklə situasiyadan daha sanballı çıxış yolunu tapdı. Lakin fasiləsiz əyləncə ölkə teleməkanının simasını təşkil edir di. Ən çox da bu tələbi konsertlər, müğənnilərlə verilişlər, Hol livud filmlərinin fasiləsiz nümayişi (bir neçə kanalın uzun illər təcrübəsində bir film bitərək digərinin başlaması adi gündəlik fə aliyyət idi), seriallar, uzunuzadı videoklip saatları vasitəsilə ödə yirdilər. Onsuz da kasad və ağır vəziyyətdə olan yerli veriliş isteh salı tam gücü ilə işləsəydi belə, bütün bu əyləncə tələbini ödəmək iqtidarında ola bilməzdi. Durmadan, fasiləsiz əyləncə və konsert lər birbirini əvəzləyirdi. Ən maraqlısı isə o idi ki, seyrçi bütün bunlardan usanmırdı, əksinə o, daha çoxunu gözləyirdi. Beləliklə, yerli kanalların bu fəaliyyəti tam ödəyə bilməməsi və ya aşağı səviyyəli verilişlərlə görüşə gəlməsi yerli seyrçini peyk vasitəsilə daha çox əyləncəli verilişləri olan Türkiyə kanallarına baxmağa sövq edirdi. Musiqili proqramlarla yanaşı məşhur müğənnilər haqqında verilişlər, onların iştirakı ilə söhbətlər tez bir zamanda teleməkanı bürüdü. Eyni bir müğənni bu kanaldan o biri kanala gedərək ora Yüklə 3,52 Mb. Dostları ilə paylaş:
|