8
“525-ci qəzet”.26.07.2008
Xəyanətdən müharibəyə gedən yol
Bu gün informasiya orqanlarının gündəliyində özünə möhkəm yer tapan
Dağlıq Qarabağ problemi əslində tarixdə daim münaqişələrə səbəb olan
xəyanətdən başlanmışdı. Bir qrup qatı erməni millətçisi Azərbaycanın bu tarixi
ərazisini qoparmaq üçün əvvəlcə xəyanət yolunu tutmuş, sonra isə bunun davamı
kimi cürbəcür fitnəkarlıqlara, nəhayət qanlı müharibəni alovlandırmağa əl atmışdı.
Onların dilində mantraya çevrilmiş milli və ya sosial narazılığın baş verməsinə
əslində heç bir səbəb də yox idi. Səbəbin olmaması bir yana qalsın, heç hiddət
partlayışı üçün bəhanə də yox idi. Dağlıq Qarabağ muxtar vilayətinin iqtisadiyyatı
yüksələn xəttlə inkişaf edirdi, əhalinin rifahı ilbəil yaxşılaşırdı və ölkədəki ümumi
səviyyədən heç də aşağı deyildi. Respublikanın paytaxtında, digər regionlarında
yaşayan erməni əhalisinə qarşı heç bir ayrı-seçkilik siyasəti aparılmırdı, diqqətlə
təhlil etdikdə yalnız ermənilərin siyasi həyata və rəhbər vəzifələrə daha geniş cəlb
olunması nəzərə alınmaqla müsbət diskriminasiyanın mövcudluğunu qeyd etmək
olardı. Muxtar vilayətdə isə azərbaycanlılar bəzi hallarda belə ayrı-seçkiliyə, hətta
seqreqasiya elementlərinə məruz qalırdılar, vilayətin paytaxtında və rayon
mərkəzlərində
azərbaycanlıların
məskunlaşmasına örtülü məhdudiyyətlər
qoyulurdu. Bütövlükdə iki xalq arasında kindən, nifrətdən uzaq olan münasibətlər
aparıcı rol oynayırdı. Əhəmiyyətsiz istisnalar isə mənzərəni korlamağa qadir
deyildi.
Əlbəttə, belə vəziyyət qatı erməni millətçilərinin strategiyasına qətiyyən
uyğun gəlmirdi. Azərbaycan ərazisini parçalamaq yolu ilə, onun bir hissəsinə sahib
olmaq niyyəti onların şüurunu bir an da olsun tərk etməmişdi. Ümumiyyətlə,
ermənilər qonşuluqda yaşayan xalqlara qarşı ərazi iddialarını özləri üçün bir
pozulmaz doqmaya çevirmişlər. Onlar təkcə Azərbaycanın deyil, qonşu Türkiyənin
və Gürcüstanın ərazilərinə göz dikmələrini dayandırmır, əlverişli şəraitin
gələcəyini gözləyirlər. Belə iddialar yazıçıların, jurnalistlərin sevimli mövzularına
çevrilmişdir, onların yazıları bu torpaqlar üçün süni həsrət hissləri ilə doludur.
Hətta bəzən gülməli görünən motivlər də uydurulurdu. Naxçıvanda vaxtilə
çoxsaylı erməni ailələrinin yaşadığı əsas götürülərək azərbaycanlıların bu qədim
torpağına olan iştahalar azalmaq bilmirdi. Arqumentlərinin sarsılmazlığına bel
bağlayan bu üzdəniraq ziyalılar unudurdular ki, Ermənistanın sonralar paytaxtı
adını alan Yerevanın sakinləri arasında böyük tarixi müddət ərzində sayca nisbi
çoxluq məhz azərbaycanlılara məxsus olmuşdu. Zəngəzur azərbaycanlıların
kompakt yaşadığı diyar olsa da, Ermənistan sovet respublikası yaradılanda onun
tərkibinə daxil edilmişdi. Belə tarixi faktlar erməni millətçilərinin xülyalarını
bütünlüklə alt-üst edir.
Azərbaycan daim öz ərazisinə gələn ermənilərə ağuşunu açmaqla öz
9
xalqının malik olduğu alicənablığı nümayiş etdirmişdir. 1988-ci ilin sonunun
məlum hadisələrinə qədər ermənilərin nə vaxtsa kütləvi şəkildə bu ölkədən
köçürülməsi, çıxarılması faktı ümumiyyətlə mövcud olmadığı halda, 1948-ci və
1950-ci illərdə, müharibədən sonra guya ana vətənlərinə qayıdan repatriantların
yerləşdirilməsi pərdəsi altında Ermənistandan on minlərlə azərbaycanlı ailəsi
açıqca sürgünə məruz qalmış, öz yurd-yuvalarından qopardılıb Azərbaycana
göndərilmişdi. Tarixdə mövcud olmuş yunan-türk, hindli-pakistanlı əhalilərin
qarşılıqlı yerdəyişməsinin, kütləvi köçünün faciəli hisslərini bu dəfə yalnız
azərbaycanlılar yaşamalı olmuşdu. Bu əslində zorakı xarakter daşıyan köç
Azərbaycanda elə bir hiddət dalğası yaratmamış, ermənilərə qarşı münasibətdə
mənfi işarəli heç bir dəyişiklik baş verməmişdi.
Sonrakı hadisələr göstərdi ki, repatriantların yerləşdirilməsi şüarı yalnız
gözdən pərdə asmaq məqsədini güdürmüş, 90-cı illərdə artıq monomilli tərkibə
məxsus olacaq Ermənistan bu bədnam siyasətinə hələ yarım əsr əvvəl, SSRİ-nin
mövcudluğu şəraitində başlamışdı. Repatriantlara isə yeni Xanaan vəd edilmişdi,
süd və bal çayları ilə onlar şirnikləndirilmişdi. Ona görə də əsasən kəndli kütləsini
təşkil edən azərbaycanlıların yaşadığı məntəqələrdə məskunlaşmaları ilə onlar heç
cür razılaşmazdılar.
Faktlar göstərir ki, millətçilərin Qarabağı Azərbaycandan ayırmaq
cəhdlərinin heç bir nə tarixi, nə hüquqi, nə də digər bir əsası yoxdur. Onlar əlacsız
qalıb məişət zəminində baş verən ixtilafları qabarda bilərlər. Lakin bu məsələdə də
onlar uduzurlar, çünki belə ixtilaflar nadir hallarda baş verirdi və bu qovğalar hər
iki millətin öz daxilində baş verən münaqişəli hadisələrlə müqayisədə olduqca cılız
və əhəmiyyətsiz görünürdü. Hətta bunlar da nəzərə alınsa belə, milli ədavətə
gətirib çıxaran elə bir hadisə baş vermirdi.
Lakin erməni millətçiləri ədavət toxumu səpmək üçün istənilən fürsəti fövtə
vermirdilər. Axı onlar geniş cəbhə boyu fəaliyyət göstərirdilər. Azərbaycanlılar
üçün erməni millətçiliyi “daşnaklar” adı altında tanınsa da, qatı millətçilər təkcə bu
hərəkatda təmsil olunmurdular, bu şəbəkə çoxlu qollara və şaxələrə malik idi.
Onlar şəfa verən cərrah bıçağını da qatilin xəncəri kimi qələmə verməkdən
çəkinmirdilər. Cinayət hadisəsinin mahiyyətinə əhəmiyyət vermədən, bunu milli
zəminə keçirməyi özlərinin uduş şansı hesab edirdilər. 1967-ci ildə erməni mənşəli
bir uşağın öldürülməsində qatil kimi ittiham edilən bir azərbaycanlının
Stepanakertdə məhkəməsi başa çatdıqdan sonra guya cəzanın yüngüllüyündən
narazı olduqlarına görə bir qrup adam (oxu: qatı millətçilər) dustağı aparan maşını
yandıraraq, özbaşına mühakimə qaydasında onun həyatına fərman vermişdilər.
Azərbaycanın o vaxtkı rəhbərliyi hadisənin qəzəb əks-sədası yaradacağından
ehtiyat edərək, onun ictimai rəyə təsir göstərməsinə imkan verməmişdi. Azğın
millətçilər isə bunu zəiflik əlaməti kimi qiymətləndirmişdilər.
Heydər Əliyev respublika rəhbərliyinə gəldikdən sonra, 1970-ci illərin
əvvəllərində həyatın digər sahələrindəki nöqsanlara qarşı kəskin mübarizə
aparıldığı kimi, milli münasibətlərdəki sui-istifadə hallarına da son qoyulmağa
başlandı. Millətçilərin bel bağladığı dayaqlar getdikcə uçurulurdu. Dağlıq
Qarabağın iqtisadi və mədəni inkişafına diqqət artırıldı. Stepanakertdə Pedaqoji
Dostları ilə paylaş: |