283
Riyaziyyat.Fizika.Astronomiya
70
illiyi
Vaqif Nəsirov
1945
OKTY
ABR
Vaqif İbad oğlu Nəsirov 1945-ci il
oktyabr ayının 4-də Masallı rayonunun
Mollaoba kəndində anadan olmuşdur.
1963-cü ildə Boradigah qəsəbə onbirillik
məktəbini qızıl medalla bitirmişdir. 1967-
ci ildə V.İ.Lenin adına APİ-nin (indiki
ADPU-nun) fizika fakültəsini fərqlənmə
diplomu ilə bitirmişdir.
1967-1968-ci illər ADPU-nun Ümu-
mi fizika və astronomiya kafedrasının
baş laborantı, 1971-1973-cü illər Ümu-
mi fizika və astronomiya kafedrasının
assistenti, 1973-1978-cü illər “Elektrik
və optika” kafedrasının baş müəllimi,
1978-1994-cü illər “Elektrik və optika”
kafedrasının dosenti olmuşdur. 1978-ci
ildə Fransa Kimyəvi-fizika Cəmiyyətinə
üzv seçilmişdir.
1972-ci ildə “KNO3, AgNO3, və
TINO3 mono
kristallarında polimorf
çevrilmələrin tədqiqi” mövzusunda
namizədlik dissertasiyasını Bakı Dövlət
Universitetində müdafiə edərək fizika-
riyaziyyat elmləri namizədi adını almış-
dır.
1983-1987-ci illərdə Əlcəzair De-
mokratik Respublikası Bumerdes Yün-
gül Sənaye İnstitutuna ezam olunmuş
və həmin institutun Fizika kafedrasına
rəhbərlik etmiş, əlcəzairli tələbələrə fi-
zikanı fransız dilində tədris etməklə ya-
naşı, Ümumi fizika kursunun müxtəlif
bölmələrindən 4 dərs vəsaiti (fransız
dilində) yazmışdir.
1993-cü ildə AMEA-nın doktorluq
dissertasiyasını müdafiə edərək fizika-
riyaziyyat elmləri doktoru alimlik dərə-
cəsi almışdır.
1994-cü ildən ADPU-nun Elektrik və
optika kafedrasının professorudur.
Üzvi və qeyri-üzvi birləşmələrin
kristallarda polimorf çevrilmələrin me-
xanizminin araşdırılması, polimorf
çevrilmələrin morfologiya və kinetika-
sının tədqiqi, polimorf modifikasiyala-
rın kristal quruluşunun rentgenoqrafik
tədqiqi alimin əsas tədqiqat sahəsidir. İlk
dəfə olaraq polimorf çevrilmə zamanı
kristal daxilində kristalın ritmik, pilləli,
elastiki böyümələrini, qarşılıqlı çevrilən
modifikasiyalar arasında kristalloqrafik
istiqamət əlaqələrinin saxlanılması, qar-
şılıqlı çevrilən modifikasiya kristalla-
rının böyümə sürətlərinin ossilyasiyası
effektlərini müəyyən etmiş, optik şəffaf
kristalların daxilində monokristallar
yetişdirilməsi metodikasını işləyib ha-
zırlamış, polimorfizmə malik kristallarda
polimorf çevrilmə yolu ilə monokristallar
yetişdirilməsinin metodikasını işləmişdir.
Alim yüzdən artıq elmi-metodiki əsərin
o cümlədən 24 adda kitabın müəllifidir.
Dəfələrlə beynəlxalq seminar, simpozium
və konfranslarda iştirak etmişdir.
O, həmçinin ədəbi fəaliyyətlə də
məşğul olmuş, bir sıra bədii-publisistik
əsərlərin müəllifidir. Onun “Sonradan
bilmişəm”, “Qardaş harayı”, “Dünya çətin
düzələ”, “Dərd budur”, “Anamın duaları”,
“Etiraf”, “Şairlər vaxtsız qocalır” şeirlər,
“Öz odunda yanan ürək”, “Ömrün qürbət
payı”, “Əsrin loğmanı” bədii-publisistik
kitabları geniş oxucu kütləsinin rəğbətini
qazanmışdır. Azərbaycan Yazıçıları Birli-
yinin üzvüdür.
2004-cü ildə Yusif Məmmədəliyev
mükafatına layiq görülmüş, 2012-ci ildə
“Azərbaycan Respublikası Qabaq
cıl
təhsil işçisi” döş nişanı ilə təltif olunmuş-
dur.
Ə d ə b i y y a t
Elektrik və maqnetizm:
dərs vəsaiti /V.Nəsirov,
G.Aslanlı.- Bakı: Adiloğlu,
2008.-390 s.
Kristallar aləmi /V.Nəsirov,
G.Aslanlı.- Bakı: Adiloğlu,
2008.- 131 s.
Optika nəzəri materi-
allar: test tapşırıqları:
[dərs vəsaiti] /V.Nəsirov;
red. M.Murquzov; rəyçi
İ.Cəfərov, C.Hüseynov,
A.Ələkbərov.- Bakı: [ADPU-
nun nəşriyyatı], 2012.- 347s.
Ümumi fizika kursundan
laboratoriya praktikumu:
(dərs vəsaiti) /M.Murquzov,
V.Nəsirov, C.Hüseynov.-
Bakı, 2010.- 121 s.
Allahmanlı, M. Haqdan
yanan ocaq /M.Allahmanlı;
elmi red. A.Əliyev; rəssam
A.Musayev.-Bakı: Adiloğlu,
2005.- 272 s.
İ n t e r n e t d ə
www.adam.az
www.anl.az
www.az.wikipedia.org
4
Fizik
284
Riyaziyyat.Fizika.Astronomiya
85
illiyi
Yəhya Məmmədov
1930-2000
OKTY
ABR
Yəhya Cəfər oğlu Məmmədov 1930-cu il
oktyabr ayının 10-da Naxçıvanda anadan ol-
muşdur.
1954-cü ildə ADU-nu fərqlənmə diplo-
mu ilə bitirərək aspiranturada saxlanılmış,
1957-ci ildə vaxtından əvvəl namizədlik
dissertasiyası müdafiə etmiş, universitetdə
müəllim, baş müəllim, dosent kimi fəaliyyət
göstərmişdir. 1966-cı ildə doktorluq disserta-
siyasını müdafiə edərək həmin il universitetin
hesablama riyaziyyatı kafedrasının müdiri se-
çilmiş, 35 il bu vəzifəni uğurla icra etmişdir.
O, 1971-ci ildən 1987-ci ilədək BDU-nun elmi
işlər üzrə prorektoru, 1987-1989-cu illərdə
isə rektor vəzifələrində çalışmışdır. 1967-ci
ildə professor, 1983-cü ildə Azərbaycan EA-
nın (indiki AMEA) müxbir üzvü seçilmişdir.
Alim prorektor kimi 17 illik gərgin fəa-
liyyəti ərzində universitetdə elmin inkişafına,
onun beynəlxalq nüfuzunun yüksəlməsinə,
bir çox elmi-tədqiqat laboratoriyalarının ya-
radılmasına, elmi tədqiqatların inkişafına,
onların səmərəliliyinin artırılmasına, elmin
istehsalat və tədris prosesi ilə əlaqələrinin
yaxınlaşdırılmasına xüsusi diqqət və qayğı
göstərmişdir.
Alimin rəhbərliyi altında Azərbaycan, Ru-
siya, Özbəkistan, Türkmənistan, Əlcəzair, Mi-
sir, Polşa, Almaniya, Türkiyə kimi ölkələrin 32
nəfər nümayəndəsi namizədlik dissertasiyası
və onlardan 7 nəfəri doktorluq dissertasiyası
müdafiə etmiş, 60-dan çox namizədlik və dok-
torluq dissertasiyalarına opponentlik etmiş-
dir. Y.C.Məmmədov Moskvada (1966), Var-
şavada, Krakovda (1974) və digər ölkələrdə
keçirilən beynəlxalq konfranslarda məruzələr
etmiş, Polşa, Çexiya, Almaniya, Bolqariya,
Türkiyə və İranda mühazirələr oxumuşdur.
O, 109 elmi məqalənin, 5 dərsliyin və 7 mo-
noqrafiyanın müəllifidir.
Tədqiqatları əsasən diferensial və inteqral
tənliklər, qeyri-xətti funksional analiz, he-
sablama riyaziyyatı və başqa sahələri əhatə
edir. Y.C.Məmmədov sağ tərəfi birtərəfli
qiymətləndirməyə tabe olan qeyri-xətti
operator-diferensial tənliklərin təqribi həlli
üçün yeni üsullar vermiş, eləcə də abs-
trakt qeyri-xətti Volter operator-tənliklər
nəzəriyyəsinin yaradıcılarından biri olmuş-
dur. Y.C.Məmmədov həllin tez yığılan iterasi-
yalar şəklində axtarılan ekvivalent tənliklərə
gətirilməsi üçün maraqlı üsul təklif etmişdir.
Bu üsul riyazi ədəbiyyatda “Məmmədov üsu-
lu” adlandırılır. Onun elmi işləri, araşdırma-
ları və əsərləri Azərbaycan elminə misilsiz
töhfələr vermiş, alimin elmi nailiyyətləri yal-
nız respublikada deyil, ölkədən kənarda da
uğurla tətbiq olunmuşdur.
1976-cı ildə Azərbaycan Dövlət müka-
fatı laureatı olmuş, 1980-1981-ci illərdə (2
dəfə) Azərbaycan Respublikası Ali Soveti-
nin Fəxri fərmanları, 1981-ci ildə “Xalqlar
dostluğu” ordeni ilə təltif olunmuş, həmçinin
“Azərbaycanın Əməkdar elm xadimi” fəxri
adını almış, 1988-ci ildə akademik Vavi-
lov adına medalla, iki dəfə (1971, 1986-cı
illərdə) SSRİ Ali Təhsil Nazirliyinin medalla-
rı ilə təltif edilmişdir. O, 1981-ci ildə ABŞ-in
Minneopolis şəhərinin Fəxri vətəndaşı adına
layiq görülmüşdür.
Professor Yəhya Məmmədov 2000-ci il
yanvar ayının 26-da vəfat etmişdir.
2010-cu ildə BDU-da Y.Məmmədovun
anadan olmasının 80 illiyi münasibəti ilə
“Yəhya Məmmədov auditoriyası”nın açılış
mərasimi, həmçinin ona həsr olunmuş “Ri-
yaziyyat və Mexanikanın aktual problemləri”
adlı beynəlxalq konfransın plenar iclası keçi-
rilmişdir.
Ə d ə b i y y a t
Təqribi hesabla-
ma üsulları ali
məktəblər üçün dərslik
/Y.Məmmədov; elmi
red. C.İsmayılov;
rəy.: V.Kələntərov,
R.Şəfiyev.-Bakı: Bakı
Universiteti, 2008.-
286 s.
Məhərrəmov, A.
Görkəmli elm və
təhsil təşkilatçısı
/A.Məhərrəmov
//Azərbaycan.-2010.-
26 dekabr.- S.6.
Riyaziyyatda
“Məmmədov
üsulu”nun müəllifi:
Böyük insan, nüfuzlu
alim //Azadlıq.-2013.-
6 fevral.- S.14.
Yəhya Cəfər oğlu
Məmmədov: biblioq-
rafiya /BDU.- Bakı,
2000.- 137 s.
İ n t e r n e t d ə
www.adam.az
www.anl.az
www.az.wikipedia.org
10
Fizik
9
Dostları ilə paylaş: |