Termiz davlat universiteti iqtisodiyot va turizm fakulteti "moliya" kafedrasi

Oddiy provodka deb
, bir schetning debetlanishi, ikkinchi schetning kreditlanishiga 
aytiladi. Dt 2010, Kt 1010 -2000 m.so‘m. 
Murakkab provodka deb
, bir necha schet debetlanib, bitta schetning kreditlanishi yoki bir 
schetning debetlanishi, bir necha schetning kreditlanishiga aytiladi. 
Dt 2010, Dt 2310, Dt 2510 Dt 9420 
Kt 6710 
Kt 5110 Dt 6010, Dt 6410, Dt 6510, Dt 6810,
Misol. Bankdan qisqa muddatga kredit olindi va hisoblashish schetiga o‘tkazildi. 1000 
000. Bank oldidagi qarz, shu bilan birga xisoblashish schetidagi pul mablag‘i ham ko‘paydi. 
Bank bilan qisqa muddatli kreditlar yuzasidan xisoblashish scheti passivligini va hisoblashish 
scheti aktivligini inobatga olsak, bu jarayon quyidagi aks ettiriladi. 
D- Bankning qisqa muddatli kreditlari K+ D+ Hisoblashish scheti K-
1.000.000 1.000.000
Murakkab buxgalteriya provodkasida esa, 3 yoki undan ortiq schetlar qatnashib, bir schet 
debetlanishi va 2 yoki undan ortiq schet kreditlanishi va aksincha bir schet kreditlanib, 2 yoki 
undan ortiq schet debetlanishi mumkin. 
1.Misol. Korxonadagi asosiy vositalarga eskirish summasi hisoblandi. 
a) asosiy ishlab chiqarishdagi asosiy vositalarga 22.000 
b) yordamchi ishlab chiqarishdagi asosiy vositalarga 3.000 
v) ma’muriy boshqaruvdagi asosiy vositalarga 2.500 
A A A P

---

D+ 2010 K- D+ 2310 K- D+ 9420 K- D - 0250 K+
22000 3000 2500 27500 
2. Misol. Umumiy ovkatlanish korxonasida ishchi - xodimlarga mehnat haqi hisoblanadi:
a) asosiy ishlab chiqarishdagi oshpazlarga 10. 000; 
b) sotuvdagi xodimga 5. 000 
v) boshqaruv xodimlariga 8.000 
g) asosiy ishlab chiqarishdagi boshqa ishchilarga 7. 000 
D - 6710 K + D + 2010 K- D + 9410 K- D + 9420 K- 
30.000 17.000 5.000 8. 000 
Xulosa. 
Schetlar tizimi xujalik mablaglarni tashkil topish manbalarini, xujalik jarayoni natijasida 
ularni tarkibiy, mikdoriy va xarakat jixatidan uzgarib borishini iktisodiy guruhlash va doimo 
tezkor nazorat kilib borishdir.
Korxona faoliyati yoppasiga, uzluksiz hisob kilib borilar ekan, korxona barcha mulkini 
kurganib, ularni xususiyatlarini yaxshilab anglab etmok kerakdir. Korxona mulklari hisobi tulik 
yuritilar ekan, hisob ishlarini osonlashtirish, okilona tashkil etish maksadida schetlar rejasi ishlab 
chikilgandir. 
Ikki yoklama yozuv-bu xujalik jarayonida vujudga keladigan uzgarishlarni schetlar tizimi 
orkali ifodalanishidir. 
Ikki yoklama yozuv usulini ahamiyati shundaki, uni yordamida, hisob ishlari tugri 
yuritilayotganligini nazorat kilib borish imkoniyati yaratiladi. Xujalik jarayonini bir schetining 
debeti va ikkinchi schetni kreditida aks ettirilishi buxgalteriya utkazmasi deyiladi.
Schetlarni ular ma’lumotlarni kay darajada aks ettirishiga karab sintetik va analitik 
schetlarga ajaratish mumkin. Sintetik schetlarda xujalik mablaglari va ular tashkil topish 
manbalari hakidagi ma’lumotlar umumlashtirib, pul ulchov biriligida aks ettiriladi. Sintetik 
schetlar orkali yuritiladigan hisob esa, sintetik hisob deb ataladi. 
Analitik schetlar esa xujalik mablaglar va ular tashkil topish manbalari hakidagi 
ma’lumotlarni ular alohida turlari buyicha, anik kursatkichlar orkali olishda foydalaniladi. 
Analitik schetlar mikdori u kullanayotgan korxona, tashkilot va muassasaning xalk xujaligi kaysi 
sohasida ekanligiga, ularning faoliyat turi katta yoki kichikligiga boglik buladi. Analitik schetlar 
buyicha yuritiladigan hisob analitik hisob deyiladi.