Termiz davlat universiteti iqtisodiyot va turizm fakulteti "moliya" kafedrasi

9. Aylanma qaydnomalar to‘g‘risida tushuncha. 
Xo‘jalik jarayonlari ro‘y berishi natijasida xo‘jalik mablag‘lari va ularning tashkil topish 
manba- larini doimo miqdoriy, tarkibiy hamda joylashishi jihatidan o‘zgarib borishini 
hujjatlashtirish, buxgal- teriya provodkalari yordamida schyotlarda aks ettirib borish 
buxgalteriya hisobining asosi hisoblanadi. Oldingi savollarimizda ko‘rib o‘tganimizdek, 
schyotlarni ular ma’lumotlarni qay darajada aks ettirishiga qarab sintetik va analitik yozuvga 
ajaratish mumkin. Sintetik yozuvda xo‘jalik mablag‘lari va ular tashkil topish manbalari 
haqidagi ma’lumotlar umumlashtirib, pul o‘lchov birligida aks ettiriladi. Sintetik schyotlar orqali 
yuritiladigan hisob esa sintetik hisob deb ataladi. 

---

O‘zbekiston Respublikasi Buxgalteriya Hisobi Milliy Standartlarining 21-son «Xo‘jalik 
yurituvchi sub’ektlarning moliyaviy-xo‘jalik faoliyati buxgalteriya hisobi schyotlar rejasi va uni 
qo‘llash bo‘yicha yo‘riqnoma» nomli standartda keltirilgan schyotlar sintetik schyotlardir. 
CHunki bu schyotlar bitta mablag‘ yoki manba to‘g‘risida umumiy ma’lumot beradi.
Ba’zi hollarda mablag‘ yoki manba to‘g‘risida aniqlashtirilgan, detallashirilgan, 
alohidalashtirilgan ma’lumotlar zarur bo‘lib qoladi. Bunday ma’lumotlarni olish uchun analitik 
hisobdan foydalaniladi. Analitik hisob to`g`risida chet el olimlaridan Carl S. Warren, James M. 
Reeve, Jonathan E. Duchaclar “ Accounting” darsligida shunday fikr bildiradilar: 
“The analytical accounting is used to obtain information about the economic 
resources and sources of their origin, by their particular types, by means of the specific 
indicators. The amount of analytic account depends on the nature of the enterprise, 
organization and business, and the size of the business. The analytical account is called an