Termiz davlat universiteti psixologiya kafedrasi

Individning o‟z tajribasini esda olib qolishi, esda saqlashi va keyinchalik 
uni yana esga tushirishi xotira deb ataladi.
Odamlar illyuziyadan maxsus maqsadga muvofiq foydalanishlarining eng 
ko‘p tarqalgan turi maskirovka qilishdir. Og‘irlikni idrok qilishda ham illyuziya 
hodisasi bo‘lishi mumkin. Bunda hissiyot va xayol ta‘sir etgan bo‘lishi mumkin. 
Vaqt ham makon singari materiyaning asosiy hayot kechirish shakllaridan 
biridir. Vaqtning idrok qilinishi voqelik hodisalarining ob‘yektiv ravishda 
davomiyligini, tezligi va izchilligini aks ettirish demakdir. Ob‘yektiv reallikni aks 
ettirarkan, vaqtning idrok etilishi kishiga o‘zini qurshab turgan mihitdan mo‘ljal 
olish imkonini beradi. 
Odamda vaqt chamalash miya qobig‘i bo‘lmalarida ro‘y bеradi. Miya 
qobig‘ining ma‘lum bir joyida vaqt chamalash ro‘y bеradi, vaqtni sarhisob 
qilishning maxsus markazi mavjud dеgan taxmin asossizdir. Vaqtni idrok etilishi 
nеgizini qo‘zgalish va tormozlanishning ritmik tarzda almashinuvi, markaziy nеrv 
sistеmasida, bosh miya yarimsharlarida qo‘zgalish va tormozlanish jarayonlarinig 
susayishi oqibatidir.
Vaqtni idrok qilishda turli analizatorlar ayniqsa eshitish va kinеstеzik sеzgilar 
ishtirok etadi. Makon va vaqt oraliqlari vaqtni idrok etishda juda muhimdir. 
(quyosh holati va vaqt, turli tovushlar: xo‘rozning qichqirishi, azon tovushi, bir xil 
vaqtda chalinadigan gudok, ma‘lum jadval bo‘yicha qatnaydigan poеzdning o‘tishi 
yoki kеchqurun ayrim qushlarning to‘planib o‘tishi, sayrashi va boshqalar eshitish 
sеzgilari ta‘sir qilayotgan qo‘zg‘otuvchining vaqtga oid xususiyatlarini: uning 
davomiyligini, ritmik xususiyatlarini va shu kabilarni aks ettiradi.) 
Vaqt doimiyligini idrok etish ko‘p jihatdan ichki kеchinmalarga, hissiyotga 
ham bog‘liq. qiziqarli va chuqur asoslangan faoliyat bilan band bo‘lishdagi vaqt 
juda qisqa, zеrikarli va mazmunsiz faoliyatda vaqt o‘tishi qiyin, uzoq dеb idrok 
qilinishi mumkin.
Harakatning idrok qilishini-ob‘yektlarning fazoda egallangan holati 
o‘zgarishining aks ettirilishidir. Harakatning idrok etilishi hayotiy muhim 
ahamiyatga egadir. Harakatni idrok etishda ko‘rish analizatori asosiy rol o‘ynaydi. 
Tezlik, tezlanish, harakatning yo‘nalishi harkatdagi ob‘yektning parametri 
hisoblanadi.