66
Xayol deb biz ilgari idrok qilmagan, tajribamizda uchratmagan narsa va
xodisalarning obrazlarini mavjud xotira tasavvurlari asosida miyamizda yaratishda
ifodalanadigan faoliyatga aytiladi.
Emotsional xotira
-his-tuyg‘uga xos xotiradir. His-tuyg‘ular
hamisha bizga
ehtiyojlarimiz va qiziqishlarimiz qanday qondirilayotgani, bizning tevarak-
atrofdagi olamga munosabatimiz qanday yo‘lga qo‘yilganligi haqida xabar berib
turadi. Shuning uchun ham hissiy xotira har bir kishining hayoti va faoliyatida juda
muhim ahamiyatga egadir.
Obraz xotirasi
tasavvurlarni, tabiat va hayot manzaralarini, shuningdek,
tovushlarni, hidlarni, ta‘mlarni esda olib qolishdan iborat xotira hisoblanadi. U
ko‘rish, eshitish, hid bilish, ta‘m bilishga oid xotiradir.
Bizning o‘y-fikrlarimiz
so‟z-mantiq
xotiraning mazmunini tashkil etadi. O‘y-
fikrlar nutqsiz mavjud bo‘la olmaydi, shuning uchun
ham ularga oid xotira ham
shunchaki mantiqiy deb emas, balki so‘z-mantiq xotira deb ataladi. O‘y-fikrlar turli
xildagi til shakllarida mujassamlashgan bo‘lishi mumkinligi vajidan ularning aks
ettirilishi materialning yo faqat asosiy mohiyatini yetkazishga, yoxud uning aynan
so‘z bilan ifoda etilishiga qaratilgan bo‘lishi mumkin.
Biron narsani esda olib qolish yoki eslash uchun maxsus maqsad bo‘lmagan
holda esda olib qolish va yana qayta esga tushirish ixtiyorsiz xotira deb ataladi.
Oldimizga bironta maqsad qo‘yib esda olib qolganimizda ixtiyoriy xotira
haqida gap boradi.
Har kimning o‘ziga xos xotira xususiyatlari bor.
Xar kimning xotirasidagi
farq xotiraning kuchida ifodalanadi. Ma‘lumki, xotirasi kuchli va xotirasi zaif
odamlar bor. Xotiraning kuchli-kuchsiz bo‘lishi esda olib qolish va esdan chiqarish
tezlik darajasiga qarab belgilanadi. Tez esga olib sekin, bora-bora unutish kuchli
xotiraning xarakterli xususiyati bo‘lsa, sekin esda olib qolish va tez esdan chiqarib
qo‘yish kusiz xotira belgilaridandir.
Dostları ilə paylaş: