V.
NƏQLİYYAT SEKTORUNDA TƏBİİ QAZIN İSTİFADƏSİNİN TƏŞVİQ OLUNMASI:
QAZAXISTAN ÜÇÜN NAMA KONSEPSİYASI
A.
NAMA konsepsiyasının xülasəsi
1.
Ölkə
141. Qazaxıstan
2.
İcraçı qurum
142. KaztransGas Açıq SəСmdar Cəmiyyəti (ASC) Сazırkı NAMA-nın işlənməsi və icrası işinə
rəСbərlik edəcək. KazTransGas ASC Qazaxıstanda tam dövlət mülkiyyətində olan qaz isteСsalı
və təcСizatı müəssisəsidir.
3.
Əlaqə məlumatı
143. Arman Kasenov
Baş direktor
ASC KazTransGas Onimderi
Astana, Qazaxıstan
Tel: +77172-55 23 34, ext. 48 00
Tel/fax: +77172-55 23 34
Email: kasenov@cng.kz
4.
Qısa məlumat
144. NAMA-da məqsəd nəqliyyat sektorunda yanacaq istifadəsi üçün benzin və dizel yanacaq
növündən təbii qaza keçid etməklə GHG (istilik effekti yaradan qaz) tullantılarını və Сavanın
çirklənməsini azaltmaqdır. Yanacaq növündən keçid üç GHG (istilik effekti yaradan qaz)
tullantılarında: karbon dioksid, metan və azot oksid, azalma ilə nəticələnəcək.
145. NAMA sənədi nəqliyyatda istifadə üçün Qazaxıstanda ucuz və təmiz təbii qazın
istifadəsinin artırılmasına dair Hökumətin qarşıya qoyduğu məqsədə dəstək verəcək. Bütün
ölkəni sıxılmış təbii qazla təcСiz etmək üçün əvvəlcə infrastrukturu inkişaf etdirməklə və daСa
sonra mayeləşdirilmiş təbii qaz üçün infrastrukturu inkişaf etdirmək yolu ilə bunu Сəyata
keçirəcək. Milli qaz operatoru KazTransGas ASC NAMA-nı Сəyata keçirmək üçün (i) 35 ilə 100
arasında sıxılmış təbii qaz doldurma məntəqəsi şəbəkəsi inşa edəcək; (i) Qazaxıstanda təbii
qaz bazarına imkan yaratmaq üçün diРər infrasturkturları formalaşdıracaq (məsələn, mövcud
nəqliyyat vasitələrinin sıxılmış təbii qazla işləməsini təmin etmək üçün seminarlar, sınaq və
55
sertifikasiya mərkəzləri, təlim mərkəzləri); və (iii) təbii qazın tətbiq dairəsini qeyri-ənənəvi
nəqliyyat saСələrinə Рenişləndirəcək. Konkret saСələrə və layiСələrə yatırılan investisiyalara
əlavə olaraq NAMA Сökumətin dəstək tədbirləri paketi; texniki və tənzimləyici normaların,
protokolların yaxud sənədlərin Сazırlanması; təbii qaza keçidə dəstək vermək üçün lazımi
institusional və insan potensialının Сazırlanması da daxil olmaqla təbii qaz yanacağından
istifadənin təşviqinə dair Сərtərəfli proqramı işləyib icra etməyə imkan verəcək.
5.
Vaxt müddəti
146. NAMA 2014-cü ildən 2015-ci ilə kimi 12 illik vaxt müddəti ərzində icra olunacaq.
B.
Qazaxıstan haqqında ümumi məlumat
147. Qazaxıstan respublikası Sovet İttifaqının dağılmasından sonra 1991-ci il dekabr ayının 16-
da müstəqil dövlət oldu. Ölkənin ümumi ərazisi 2, 724,9 min kvadrat km təşkil edir və Rusiya,
Çin, Qırğızıstan, Özbəkistan və Türkmənistanla sərСədi var. 2014-cü ildə Qazaxıstanın əСalisi
17.16 milyon olub. 2050-ci ilə kimi əСalinin sayının 24.33 milyona artacağı Рözlənilir.
148. Qazaxıstan Сidroenerjikarbon eСtiyatları (neft, kömür və təbii qaz) və diРər minerallarla
(mis, xrom, qızıl və alüminium) zənРindir. Bu Сidroenerjikarbon və mineral eСtiyatlarının
çıxarılması, istifadəsi və ixracı iqtisadi məСsuldarlıq və inkişafa nəzərəçarpacaq dərəcədə
dəstək verir. 1990-cu illərdə aparılan bazar islaСatlarından sonra iqtisadiyyat 2000-ci ildə sürətlə
yüksəlməyə başladı; bu artımın 2050-ci ilə kimi davam edəcəyi Рözlənilir. Qazaxıstanın başlıca
enerji mənbələri (nəqliyyat daxil olmaqla) kömür, neft və təbii qazdır. Nəticədə, Qazaxıstanda
GHG (istilik effekti yaradan qaz) tullantılarının intensivliyində azalma baş versə də, iqtisadi artım
və əСalinin artımı ilə bağıl tələbatı ödəmək üçün GHG (istilik effekti yaradan qaz) tullantılarının
2050-ci ilə kimi artacağı Рözlənilir.
149. İqlim dəyişikliyə bağlı artan riskləri qəbul edərək Hökumət 2020-ci ilə kimi GHG (istilik
effekti yaradan qaz) tullantılarında 15%, 2050-ci ilə kimi 25% azalmaya nail olmaq üçün (1992-ci
ilin baza ilinə nisbətən) tullantıların miqdarının azaldılması ilə bağlı üzərinə könüllü öСdəlik
Рötürüb. 2012-ci ildə Qazaxıstan bu tullantıların azaldılması ilə bağlı qarşıya qoyduğu bu
məqsədi təkrar nəzərdən keçirmiş və 2013-cü ildən 2020-ci ilə kimi olan dövrdə tullantılarda 5%
ilə 7% arasında azalmaya nail olmaq üçün buna Сazır olduğunu bildirmişdir; Сal-Сazırda ölkədə
bu məqsədə nail olmaq üçün mitiqasiya variantları qiymətləndirilir və Сəyata keçirilir. Xüsusilə
də, 2015-ci il üçün ölkənin Сədəfi GHG (istilik effekti yaradan qaz) tullantılarını 2013-cü ilin
səviyyəsindən 1.5% çox azaltmaqdır.
150. SözüРedən sürətli inkişafın ətraf müСitə təsirinin azaldılmasına dair Сökumətin bu məqsədi
bir çox rəsmi strateРiya sənədlərində
46
və əsasən də Qazaxıstan Respublikasının Yaşıl
İqtisadiyyata Keçidi adlı 2013-cü ilin Konsepsiya sənədində əksini tapıb.
47
Bu konsepsiyada
baxılan başlıca istiqamətlər arasında “təmiz” nəqliyyat sisteminin yaradılması da var. Bundan
əlavə, bu konsepsiya su eСtiyatları, enerji və kənd təsərrüfatı üçün 2020, 2030 və 2050-ci illər
üzrə başlıca inkişaf planlarını, o cümlədən aşağıdakıları təmin edir;
46
The address of the Head of State N. Nazarbayev to the people of Kazakhstan, November 11, 2014. Available at:
http://strategy2050.kz/en/
and
http://strategy2050.kz/ru/page/message_text2014/
; Government of Kazakhstan
Program on Forced Industrial Development 2015-2019. Available at:
http://strategy2050.kz/ru/page/gosprog3/
and
http://strategy2050.kz/static/files/pr/rus.doc
; The President Decree on Action Plan on implementation of the
message of January 17, 2014. Available at:
http://www.zakon.kz/4598452-glava-gosudarstva-utverdil-plan.html
47
The official text of Green Economy strategy and Decree of the President No. 577 of May 30, 2013. Available at:
www.kazpravda.kz/_pdf/jun13/010613decree.pdf
Dostları ilə paylaş: |