235
zararlar shuningdek, ushbu zararlarni omonatchilar va mijozlar mablag’lari
hisobidan qoplash.
Bundan tashqari, bank majburiyatlarining aktivlarga
nisbatan ortib ketishi, qimmatli qog’ozlar qiymatining tushib ketishi.
Bunga misol, 1930 - 1933 yillardagi dunyo
mamlakatlarida tijorat
banklarining yoppasiga bankrotlikka uchrashining asosiy sabablaridan biri,
bank obligatsiyalarining bozor narxining keskin tushib ketishi va buning
natijasida aholining o’z omonatlarini qaytarib olishi bo’lgan.
Bunday
vaziyat bank krizisi yoki sarosimalik deb ataladi.
Bank likvidlikning o’zgarishiga ta’sir qiluvchi omillarni hisobga olgan
holda likvidli aktivlarga zarur miqdorini beliglab olishlari shart. Mazkur
omillarga quyidagilar kiradi:
1) omonatchilarning ko’payishi yoki kamayishiga ko’ra mablag’larga
ega bo’lish yoki ularni yo’qotish bank jalb qilingan mablag’lar bo’yicha
majburiyatlarni yaqin muddatlarda bajarishi lozim, bu omonatlar va boshqa
passivlarning muddatlari bilan bog’lik, hamda bankda qoladigan depozitlar
miqdorini (asosiy deponentlar) hisob varaqdan
olinadigan yoki darxol
to’lanadigan depozitlar va boshqa passivlar bilan qiyoslangan holda tahlil
qilish kerak;
2) omonatlar summasining o’sishi yoki qisqarishiga muvofiq majburiy
zaxiralar me’yoriy miqdorining ko’payishi yoki kamayishi ham likvidlikka
bevosita ta’sir ko’rsatadi.
3) ssudalar va investistiyalar summasining oshishi yoki kamayishiga
ko’ra mablag’lar oqib kelishining ko’payishi yoki pasayishi ushbu omilning
ta’siri shundan iboratki, ssudalar va investistiyalar miqdorini har bir oshishi
likvidli aktivlar ulushini kamaytiradi,chunki investistiyalar uzoq muddatga
asoslangan.
Dostları ilə paylaş: