Tizimli tahlil yondashuvning mohiyati

Ikkita uslubiyatni taqqoslash: tizimni takomillashtirish va tizimni loyihalashtirish

Taqqoslash parametrlari	Tizimni takomillashtirish	Tizimni loyihalashtirish
Tizim faoliyati	Loyiha qabul qilindi (tanlandi)	Tizim so’roq ostida
Tadqiqot ob’ektlari	Mohiyat, mundarija,	Tuzilma va jarayon, uslub
	tuzilma va sabablar
Paradigma	Tizim va tizimosti tahlili (analitik uslub yoki analitik paradigma)	Maqsad va funksiya (tizimli paradigma)
Mulohazalar usuli	Deduksiya va reduksiya	Induksiya va sintez
Natija	Mavjud tizimlarni takomillashtirish	Tizimni optimallashtirish
Uslubiyat	Tizimning rejalashtirilgan real ishining cheklanishi sabablarini aniqlash	Real va optimal loyihalar o’rtasidagi farqlarni aniqlash
Asosiy ta’kid	Oldingi bekor qilinishlarni tushuntirish	Kelgusidagi natijalarni oldindan aytib berish
YOndashuv	Tizim ichidan o’z-o’zini ko’zatishga asoslanganlik	Tizim tashqarisidan o’zo’zini ko’zatishga asoslanganlik
Rejalashtiruvchining o’rni	Mavjud tendensiyalarga xos tarzda olib borilganlik	Etakchi tendensiyalarga ta’sirni ko’rsatadi

tizimlardagi muammoning ma’qul deb topilgan “boshqalaridan ustun bo’lgan” echimi echim bo’lib xizmat qiladi. Tizimni takomillashtirish uslubi tizim ichidan uning boshqa tizimlar bilan o’zaro aloqasini qayd etmasdan muammoning echimini izlashga asoslangan. Mehnatni takomillashtirish ayniqsa tizim doimiy standartlarga asoslangan murakkab tizim bo’lganda o’zoq muddatli bo’lmaydi. Tizimni loyihalashtirish tizimni takomillashtirishdan boshlang’ich jo’natmalar va qo’llaniladigan uslublar bilan farqlanadi.
Tizimli loyihalashtirish uslubi quyidagi holatlarga asoslangan tizimli yondashuvni aks ettiradi:
1) odatda tizimning maqsadi tizimosti elementlari doirasida aniqlanmaydi, aksincha, ularni yanada kattaroq yoki yaxlit tizimlar bilan aloqasini ko’rib chiqadi; 2) rejalashtirish rejalashtiruvchi o’ziga kuzatuvchi emas balki, etakchi rolini olishi kerak bo’ladigan bir jarayondir. Rejalashtiruvchi ilgarigi tizim loyihalarining yoqimsiz natijalari yoki tendensiyalarini kuchaytirmaydigan aksincha, engillashtiruvchi yoki hatto talabga javob beradigan echimni taklif qilishi kerak.
Tizimli tahlilda quyidagi yondashuvlar alohida o’rin egallaydi:

1. 
   Kompleksli yondashuv:
   

Tahlil vaqtida tashkilotnin ham ichki, ham tashqi muhiti hisobga olinadi. Bu faqatgina ichki omillarnigina emas, balki tashqi omillarni ham hisobga olish darkorligini anglatadi - iqtisodiy, geosiyosiy, ijtimoiy, demografik, ekologik va boshqalar.

2. 
   Integratsion yondashuv:
   

Tizimning axborot ta’minoti boshqaruvinining funksional aloqalarini tekshirishda integratsion yondashuvdan foydalaniladi. Buning mohiyati shundaki tadqiqot ham vertikal (tizim boshqaruvining alohida elementlari o’rtasida), ham gorizontal (mahsulotning har bir hayotiy siklida) amalga oshiriladi.

3. 
   Vaziyatga asosan yondashuv:
   

Vaziyatga asoslangan yondashuvni amalga oshirishning mohiyati shundaki, tahlilni amalga oshirishda kenglik diapazoni boshqaruv effektivligiga ta’sir qiluvchi vaziyat turtki vazifasini bajarishidadir. Bunday yondashuv asosida vaziyatning xarakteridan kelib chiqqan holda o’zining istalgan xarakterini o’zgartirishi mumkin.

4. 
   Innovatsion yondashuv:
   

Tashqi muhit tomonidan yuzberadigan o’zgarishlarga tezkor javob qaytarish imkoniyatiga asoslanadi. Bu yangi texnologiyani tadbiq qilish, texnik echimlar, yangi tovar va hizmatlarni ishlab chiqishni yo’lga qo’yish, bozor talablarini qondirishga taalluqli. Istalgan tizimning muvaffaqiyatli ishlashi uning texnik taraqqiyot bilangina emas, uni o’zib ketishi bilan ham bog’liqdir.

5. 
   Normativ yondashuv.
   

Ixtiyoriy boshqaruv tizimini mukammallashatirish maqsadidagi tahlil muhim normativlar majmuasiga bog’liq. Funksional normativlarga rejalarni qayta ishlashning tezkorligi va sifati, quyi bo’limlarning aniq tashkil qilingani, operativ hisob - kitob va nazorat, har bir tuzilma quyi bo’limida funksional majburiyatlarining qat’iy taqsimlanishi kiradi.

6. 
   Xulqga oid yondashuv:
   

Xulqga qaratilgan yondashuvning mazmuni shundaki, xodim o’z ish faoliyatini oshirishi , korxona boshqaruvidagi rolini anglashi uchun sharoit yaratib berish.