47
EKOLOJİ OPTİMALLAŞMA (
Ecological Optimization) –
ekoloji tarazlığın ярази вя функсионал mexanizmинин сахланмасы
мягсядини юцдян ириляшдирилмиш proqram.
EKOLOJİ PROBLEM (Ecological problem) –mühitə
antropogen просеслярин təsirинин nəticяляри; landşaftларın сярвят
бярпаедиъи функсийасынын зяфлямясиня йюнялдилян тябиятин хоша-
эялмяз дяйишдирилмясидир ки, bununla da əhalinin sağlamlıьы вя
щяйат şəraiti pisləşир, təbii sərvət potensialı гуртарыр вя итирилир вя
игтисадиййат itki зярбясиня мяруз галыр (B.İ. Koçurov və
başqaları, 1992).
Еkoloji problemlərин ичярисиндя даща чох йайылмышдыр:
səhralaşma, çirklənmə (müxtəlif növляр), qlobal istiləşmə,
biomüxtəliflikдя itkiляр, meşəsizləşmə və s. var.
EKOLOJİ
RİSK (Ecological hazard) – mövcud təbiи
obyektləriн və amillərin istənilən antropogen dəyişikliйin
(bilərəkdən və ya təsadüfi, тядриъи və fəlakətli) тябии mühit üçün
mənfi nəticə вермя ehtimalı.
EKOLOJİ RİSK ZONASI (Ecological Risc Zones) –Йer
səthinin йерли гидаланма мяканын еля бир ayrılmaz hissəsiдир ки,
йахын эяляъякдя инсанларын тясяррцфат фяалиййяти нятиъясиндя ятраф
мцщитин тяркиб щиссяляринин дяйишдирилмяси тящлцкяси йарана
билсин. Бунунла ялагядар якс тясир олараг сосиал игтисади вя
техноложи тядбирляр щяйата кечирился беля онлардан кямиййят вя
кейфиййятъя истифадя, еляъя дя дайаныглы фираванлыьын йарадылмасы
мцмкцнсцз щесаб олунур.
EKOLOJİ "
SAĞLAMLIQ” (Ecological health) –onun
“sağlamlıq” vəziyyətiнин мейары кими чыхыш едян ətraf mühit
keyfiyyətiдир. Мцщит «саьламлыг» вя йа инсанла мцщит арасын-
дакы optimal qarşılıqlı мцнасибяти zamanı йаранан rahatлыг
kimi qiymətləndirilir.
48
EKOLOJİ
SƏHRA (Ecological Desert) – yerli təbii sərvət
potensialının gələcəkдя сямяряли истифадя səviyyəsinдян чох
ö
lçüdə истисмары иля təbii sərvətlərin məhv edilməsi (мявщум
1992-ci ildə N.F. Reymers tərəfindən тяклиф edilmişdir).
EKOLOJİ SƏHVLƏR (Ecological error) – дцзялдилмясинин
мцмкцнлцйц вя мцмкцнсцзлцйц нязяря алынмагла тябии
ekoсистемлярдян və сярвятлярдян ekoloji cəhətdən əsaslandırıl-
maдan истифадя едилмяси вя йа истифадя щяъминн чох олмасы иля
ялагядар еколожи вя йа игтисади зийанын йаранмасы.
EKOLOJİ TARAZLIQ
(Ecological balance) –ъямиййят вя
тябият мцнасибятляринин еля бир дяйишкян вязиййятидир ки,
ъямиййят системляринин формалашмасы иля « ятраф мцщит»
системинин фяалиййяти арасында гаршылыглы асылылыг мювъуддур.
EKOLOJİ TƏHLÜKƏSİZLİK (Environmental Security) –
bütün dövlətlərin dayanıqlı və təhlükəsiz inkişafı maraqlarıyla
ətraf mühitin qorunması, səmərəli istifadəsi, təkrar istehsalı və
keyfiyyətinin artırılması təmin edilən beynəlxalq münasibətlərin
vəziyyəti və hər bir insanın həyatı üçün əlverişli şəraitin yaradıl-
ması. Beynəlxalq təhlükəsizliyə ümumi щяъмли yanaşmanın
tərkib hissəsi kimi baxıla bilər.
EKOLOJİ TUTUM (Environmental Capacity) – ekosistemə
onu tə
шкил edən komponentlərə zərər vurmadan mövcud olmasına
imkan yaradan, ətraf mühitin miqdarla ifadə olunan məskun-
laşdırma imkanı (ərazi vahidinə olan şəxslərin miqdarı, ərazinin
təsərrüfat mənimsənilməsində mühit imkanlarının həddi və s.).
EKOLOJİ ZƏRƏR (Ecological Damage) –uyğun təbiəti
mühafizə normalarının və insan fəaliyyəti tələbatlarının nəticə-
sində və ya dağıdıcı təbii qüvvələrin təsiri altında yaranan bu və
ya digər ərazinin ekosisteminə dəyən zərər.
49
EKOSİD (Ecocide) – təbii mühitin bilərəkdən, şüurlu şəkildə
dağıdılması və məhvi.
EKOSİSTEM (Ecosystem) – müəyyən sahəni tutan canlı və
cansız aləmin qarşılıqlı əlaqəsinin məcmusu. Müəyyən sahəni
tutan canlı və cansız aləm anlayışı. Anlayışın ciddi həcmi yoxdur.
Ekosistem ayrı-ayrı orqanizmlər, populyasiya və ya növlər və
məskunlaşma mühiti kimi düşünülür.
EKOSİSTEMLƏRİN DAYANIQLILIĞI (Sustainability of
Ecosystems) –
узун чякян дювр ярзиндя еколожи деградасийайа
уьрамадан тябиятля ъямиййятин гаршылыглы ялагяйя уйьунлашма
баъарыьы, онларын тясир эцъцнцн бюйцклцйцня мцтянасиб
реаксийа вермя габилиййяти. (N. Reymers, 1990).
EKOSİSTEMİN XARİCİ
SƏRHƏDLƏRİ (External
boundaries of ecosystem) –
истянилян екосистемлярин сярщядди
олуб антропоэен фяалиййятин эедишиндя щяддини ашдыгда екложи
дяйишкянлик юзцнц эерийя дюнмяз кими апарыр.
EKSTREMAL HADİSƏLƏR (Extreme event) – orta
щесаб
кямиййятиндян мцгайисяли сурятдя бюйцк щяъмдя ъоьрафи
системдя кянара чыхан бу вя йа диэяр щадися.
ELM VƏ TEXNİKA KOMİTƏSİ (Committee on Science
and Technology) – səhralaşmaya qarşı mübarizə üzrə BMT
Konvensiyasının 24-cü maddəsi ilə, səhralaşmaya qarşı mübarizə
və quraqlığın nəticələrinin yumşaldılması ilə əlaqədar elmi-texniki
məsələlər üzrə məlumatların və məsləhətləşmələrin Tərəflər
konfransına (bax) təqdim olunması üçün ona yardımçı orqan kimi
təsis edilmişdir.
Komitənin sessiyaları Tərəflər konfransının növbəli sessiyaları
ilə birgə aparılır, çox inzibati xarakter daşıyırlar və bütün tərəf-
lərin iştirakı üçün açıqdır. Onun tərkibinə
мцвафиг bilik sahə-
lərində səriştəsi olan hökumət nümayəndələri daxildirlər.
Dostları ilə paylaş: |