39
poydevor qozig‘i pastda joylashgan mustahkamligi yuqori bo‘lgan gruntga kamida 1-
2 m chuqurlikda qoqiladi. Bulardan tashqari noqulay gruntli sharoitlarda quyiladigan
qoziq poydevor ishlatilishi ham mumkin (1.17-rasm).
Noqulay injener-geologik sharoitlarda quriladigan bino va inshootlar
mustahkamligini oshirish maqsadida o‘rnatiladigan deformatsiya choklariga ham
alohida e’tibor beriladi. Deformatsion choklarga asosan
1.17.Rasm Noqulay gruntli yerlarda o‘rnatiladigan qoziqsimon poydevorlar
a-ustun qoziq ; b,
v- osma qoziq; 1-qoqiladigan qoziq; 2-quyiladigan qoziq; 3-
temirbeton rostverk.
harorat, cho‘kish va seysmik choklar kiradi. Jismlarning issiq-sovuqdan
kengayishi va torayishini hisobga olib konstruksiyalar orasida qoldiriladigan
tirqishlar harorat choklari deb yuritiladi.Harorat choki binoni balandligi bo‘yicha
tomidan poligacha(poydevorning ustigacha) kesib o‘tadi. Cho‘kish
choki bino yoki
binolar baland-past bo‘lganda, ya’ni asosga har xil bosim tushganda, zaminlarning
gruntlari bir jinsli bo‘lmaganda, gruntlar cho‘kuvchan bo‘lganda qo‘yiladi va u
binoni balandligi bo‘yicha tomidan poydevorni tagigacha kesib,binoni ikkiga ajratadi.
Seysmik chok binolar murakkab shaklga ega bo‘lganda,
zilzilaviy hududlarda
joylashganda, zamin gruntlarining yuk ko‘tarish qobiliyati past bo‘lganda qo‘yiladi
40
va u ham binoni balandligi bo‘yicha tomidan poydevorning tagigacha kesib, binoni
ikkiga ajratadi.(1.20-rasm)
Markaziy Osiyo davlatlari, jumladan O‘zbekiston ham seysmik hududlarda
joylashgan bo‘lib, bu yerlarda tez-tez 6, 7, 8, 9 balli zilzilalar bo‘lib turadi. Masalan,
1966 yili 26 aprelda bo‘lgan Toshkent zilzilasi 8 ball,1976 yili 8 aprelda bo‘lgan
Gazli zilzilasi 8 ball va 17 mayda bo‘lgani 9 ball ,1980 yili 11 dekabrda bo‘lgan
Nazarbek zilzilasi 7-8 ball kuchga ega edi (1.18, 1.19-ralar)
Dostları ilə paylaş: