Toziholmasael
Yüklə 4,66 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 2. Feli sifətlər;
- SƏLBİYYƏ SİFƏTLƏRİ
- İKİNCİ ƏSAS: PEYĞƏMBƏRLİK
İzahlı şəriət hökmləri 17
1-Qüdrət; Allah-taala qüdrət sahibidir. Hər işi məsləhət bilsə yerinə yetirir və heç bir işin müqabilində aciz deyil. Hər hansı bir işi etməyə də məcbur deyil. 2-Elm; Allah-taala alimdir. Kainatda olan bütün mövcudlara elmi vardır, heç bir şey də ondan gizli deyil. Hətta bəndələrinin fikir və niyyətlərini də bilir.
َ و ّتا َ وا َ م َّ سلا ّىف ٍة َّ ر َ ذ ُ لا َ ق ْ ث ّم
ُ ه ْ ن َ ع ُب ُ ز ْ ع َ ي َ لا
ف َ لا ْ ر َ ْ لْا ّى
ّض
qalmaz. 1
3-Həyat; Allah-taala diridir. Yoxluq onun zatına yol tapa bilməz. Çünki diri olmayan varlıq yaranışın mənşəyi ola bilməz. O həyatı varlığa bəxş edib, gərək özü də diri olsun. 4 və 5-Əzəli və Əbədi olması; yəni Allah-taala həmişə olub elə bir zaman təsəvvür etmək olmaz ki, o vaxt O olmasın. Həmişə olacaq və yoxluq Onun vücuduna yol tapa bilməz. Bu iki sifət vücudun vacib laziməsindəndir. Amma Allah eşidəndir; yəni eşidilə bilən hər şeyə agahdır. Allah görəndir; yəni görünə bilən hər şeyə agahdır. Gərək bunu diqqətinizə çatdıraq ki, bu iki sifət müstəqil sifət deyil bunlar elm sifətinə söykənirlər.
Sübutiyyə sifətlərinin ikinci bölməsi feliyyə sifətləridir. Allah-taala bu sifətlərlə vəsflənir amma onlar Allah-taalanın zatından deyil. Bu sifətlər Allah-taalanın feillərinin vəsfidir. Onlardan bir neçəsini qeyd edirik: 1-Murid; yəni işlərini iradə üzündən edir. Məsələn: od yandırmaqda iradəsizdir. 2-Mutəkəllim; yəni həqiqətləri və məqsədini digərlərinə çatdıra bilir.
1 Səba surəsi, ayə 3. 18 İSLAM DİNİNİN VƏ ŞİƏ MƏZHƏBİNİN ƏSASLARI
3-Raziq; yəni Allah-taala varlığın ruzilərini onlara öz qüdrəti ilə çatdırır. 4-Xaliq; yəni Allah-taala göyləri və yeri və onlarda olan varlıqları xəlq edib. Allah-taalanın bundan başqada sifətləri vardır və onları feliyyə sifətlərindən hesab etmək olar. Amma onların hamısını burada qeyd etmək mümkün deyil. Allah-taalanın bu sifətlərə malik olması üçün dəlil və sübut budur ki, bunlar kəmali sifətlərdir və Allah-taalada bütün kəmali sifətlərə malikdir. SƏLBİYYƏ SİFƏTLƏRİ Səlbiyyə sifətləri dedikdə Allah-taalaya layiq olmayan sifətlər nəzərdə tutulur. Gərək Allah-taalanın zatının o vəsflərdən uzaq olduğunu biləsən. Onlar aşağıdakılardan ibarətdir: 1-Mürəkkəb deyil; çünki hər bir mürəkkəb, üzvlərə ehtiyac duyur, ehtiyacı olan vacibul-vucud ola bilməz. 2-Cisim və ərəz 1 deyil; çünki hər bir cisim və ərəzin məkana ehtiyacı var onsuzda vücuda gəlmir. Allah-taala məkanları yaratdığına görə onlara ehtiyacı yoxdur. 3-Görünəsi deyil; çünki yalnız cisim görünə bilər, Allah cisim deyil, deməli (dünya və axirətdə) görünəsi deyil. 4-Dəyişiləsi deyil; cavanlıq, qocalıq, xəstəlik, sağalmaq, gücləşmək və zəifləmək Onun zatına yol tapa bilməz. Çünki bu cür şeylər cismə aiddir. Allah isə cisim deyil, deməli belə şeylər Allahda vücuda gələ bilməz. 5-Şərik və köməkçisi yoxdur; şəriklik ehtiyacın olmasına və ya gücsüzlüyə görədir. Bunların heç biri Onun zatına yol tapa bilməz. 6-Ehtiyaclı deyil; varlıq və kainatı idarə etməkdə yaratdıqlarına ehtiyacı yoxdur.
1 Mövcudluğunda digərinə ehtiyacı yoxdur. İzahlı şəriət hökmləri 19
Həqiqətən bu dünya insanı axirətə aparan körpü qərar verilmişdir. Həmin cəhətdən insanın bu dünyadakı öz hərəkət və davranışlarına görə axirət dünyasında mükafat və cəzası vardır. O səbəbdən Allah-taala insana düzgün yolu göstərmiş və xeyir işləri ona tanıtdırmışdır. Bütün bu hidayət yolları insanlar arasında saleh və bu ağır İlahi vəzifənin ümmətlər arasında məsuliyyətini öhdələrinə ala bilən şəxslər vasitəsilə insanlara çatdırılmışdır. Belə şəxslər peyğəmbər adlanırlar. Peyğəmbər, ümmətlər arasında İlahi risalət və təlimləri öz öhdəsinə alan şəxsdir. Allah-taala insanlara peyğəmbərlər göndərmişdir. Hədislərdən belə başa düşülür ki, Allah-taala insanları hidayət etmək üçün yüz iyirmi dörd min peyğəmbər göndərmişdir. Onların birincisi həzrət Adəm
sonuncusu isə həzrət Mühəmməd ibn Abdullahdir
. Onların arasında beş nəfər ulul-əzm 1 peyğəmbərdir. Allah-taala Qurani-kərimdə bunu zikr edir. ّل
ُ س ُّ رلا َ ن ّم ّم ْ ز َ ع ْ لا او ُ لو ُ أ َ ر َب َ ص ام
َ ك ْ ر ّب ْ صا َ ف
(Ya Rəsulum!) Peyğəmbərlərdən əzm (şəriət) sahibləri olanların səbr etdiyi kimi, sən də (Allah yolunda çətinliklərə, əziyyətlərə) səbr et. 2
Ulul-əzm peyğəmbərlərin adları aşağıdakılardan ibarətdir: Həzrət Nuh (ələyhis-səlam) , İbrahim (ələyhis-səlam) Musa ibn İmran
(ələyhis-səlam) , İsa (ələyhis-səlam) və böyük İslam dinini yaymış və bütün insanlara Quranı gətirmiş həzrət Mühəmməd ibn Abdullah ibn Əbdul-Müttəllibdir (səlləllahu ələyhi və alihi və səlləm) .
1 Şəriətləri ümumi və səmavi kitab sahibi olan peyğəmbərlər. 2 Əhqaf surəsi, ayə35. Yüklə 4,66 Mb. Dostları ilə paylaş:
|