Türk Dilinde Konuşan Ülkelerin politikasına Destek Fonu Bu kitap Türk Dilinde Konuşan Ülkelerin politikasına Destek
Yüklə 144 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- TUGELBAY SIDIKBƏYOV (1912-1997)
TUGELBAY SIDIKBƏYOV (1912-1997) Xalq yazıçısı, akademik T.Sıdıkbəyovdan müsahibə götürmək xoşbəxtliyi bir zaman mənə də nəsib olmuşdu. Ondan soruşanda ki,“Hörmətli Tugelbəy ata, siz neçə il yaşamısınız?” o zarafatla “Min” deyə cavab vermişdi. Mən isə özüm özlüyümdə düşündüm ki, bu insan həqiqətən də öz ədəbi qəhrəmanlarının hesabına uzun ömür sürüb. O, yalnız Vətəninə təmənnasız xidmət edən yazıçı deyildi, həm də doğma dilin xüsusiyyətlərini saxlamaq uğrunda mücadilə aparan sadiq mübariz idi. Onun yaradıcılıq həyatı – fədakar əməyin parlaq nümunəsidir. T.Sıdıkbəyovun sonuncu kitabı “Kok Asaba” – həm bədii ədərdir, həm də tarixi araşdırmadır. Xalqın özünüdərkinin yüksəlməsi və ozünəməxsusluğunu müəyyən etməsi ideyası orada aparıcı xətdir. “Vətən bir dənədir və ömürlükdür”, – deyə yazıçı təkrar etməyi sevirdi. Biz böyük fəxarətlə deyə bilərik ki, unikal yüksək bədii çalarlı, humanizm və mənəviyyat ideyaları dolu əsərlər yaratmış Tuqelbay Sıdıkbəyov təkcə qırğız xalqına deyil, bütün dünyaya məxsusdur. T.Sıdıkbəyov qırğız xalqının ən hörmətli ağsaqqalı kimi müstəqil Qırğızıstanın ümumxalq seçkisi yolu ilə seçilmiş ilk Prezidentinə xeyir-dua vermişdir. Ahıl yaşına baxmayaraq, son günlərinə qədər gənclərin mənəvi nəsihətçisi olaraq qalmışdı. Qurucuların meydanda keçirilən səs-küylü mitinqlər zamanı yeganə insan idi ki, cəsarətlə irəli çıxaraq xalq ilə ünsiyyət qurur və vətəndaşlıq vicdanını oyadırdı. Xalq ona inanır və heyranlıqla pərəstiş edirdi. Təsadüfi deyildir ki, onu “Dağ-insan” adlandırırdılar. 250 BIBISARA BEYŞENƏLIYEVA (1926-1973) İstedadı, qeyri-adi gözəlliyi və yorulmaq bilməyən zəhmətkeşliyi ilə B.Beyşenəliyeva öz tamaşaçılarının sevgi və nüfuzunu qazanmışdı. Parlaq fərdiliyi ilə Qalina Ulanova və Mayya Plisetskaya ilə bir sırada dayanan sadə, təvazökar qırğız qızı. O, qırğız qadınlarının gözəllik simvoluna çevrilmişdi. Bübüsara Beyşenəliyevanın yolu – adı əfsanəyə çevrilmiş, maraqlı, yaradıcılıq axtarışları ilə zəngin və böyük əməklə bağlı istedadlı qırğız rəqqasəsinin həyatıdır. Qırğız teatrının balet repertuarı üç onillik ərzində onun adı ilə sıx bağlı tərtib olunurdu. Onun “Çolpon” baletindıki sehrkar Ayday, “Qu gölü”ndəki ağ qu, aktrisanın ispan rəqsləri ifa etdiyi “Raymonda”, “Bağçasaray fəvvarəsi”ndə Mariya obrazları füsunkar yaradıclıq məhsuludur. O xüsusilə “Asel” baletində öz artistik qabiliyyətini göstərmişdi. “Romeo və Cülyetta” baletində Beyşenəliyeva sevgini oynadı: məhz onun qəlbindən süzülmüş Cülyettanın mənəvi dünyası, dünyagörüşü – durğun, qanlı, ömrünü başa vurmuş cahil aləmə qarşı atdığı cəsarətli addımları tamaşaçılar tərəfindən qəbul edilirdi. Bübüsara Beyşenəliyeva sözün ali mənasında artist idi. Səhnə rəqsinin bütün forma, temp və ritmləri onun üçün mümkün idi, o, dəyişilməyin, təbəddülata uğramağın daxili və xarici sirlərinə bələd idi. Qabiliyyətinin hüdudsuzluğu və texniki hazırlığı Beyşenəliyevaya bir-birinə əkslik təşkil edən ən təzadlı rollarda çıxış etmək imkanı yaradırdı. Onun hər rəqsi – sanki qu quşunun nəğməsi idi. Onun əlləri – qanadlar, başı – tac idi. Onun saf, aybəniz incə sifəti – şərq gözəlliyinin mücəssəməsi idi. Deyilənlərə görə, nadir kişi tapılarmış ki, ilk görüşdə onun səmavi gözəlliyi qarşısında nitqini itirməsin. Bübüsara Beyşenəliyevanın anadan olmasının 70 illik yubileyi xatirəsinə ithaf edilmiş abidənin hazırlanması ərəfəsində yazıçı Çingiz Aytmatov çıxış etmiş, məşhur qırğız heykəltəraşı T.Sıdıkova xitabən belə söyləmişdi: “Mən sizin qara fəhləniz olmağa hazıram, amma nə isə qeyr-adi, misilsiz və bənsərsiz bir şey yaratmaq lazımdır. Bu, qu quşunun və könlün uçuşu olmalıdır ki, pərəstişkarları həmin abidəyə baxdıqda, onunla birgə o rəqs uçuşunda süzsünlər ”. Bu sözlərə nə isə əlavə etmək lazım deyildir. Bübüsaranın istedadının pərəstişkarları deyirdilər ki, o, bu dünyadan çox erkən köçdü. Bəlkə də ona görə ki, özünü qoca təsəvvür etmirdi və kiminsə onu 80-90 yaşında görməsini istəmirdi. 251 MURADBƏY RISKULOV (1909-1974) Xalq içindən çıxmış istedadlı səhnə ustadı, görkəmli aktyor M.Rıskulov qırğız teatr və kinosunun inkişafında silinməz iz buraxmışdır. Komik rollarla yanaşı, onun istedadı dramatik rollar da yaratmağa imkan verirdi, ələlxüsus, “Kurmanbəy” tamaşasındakı Teyitbəy obrazı daha parlaq idi. Amma ən uğurlu rolu – Lir obrazı sayılır. İngiltərənin paytaxtı Londonda dahi Şekspirin anadan olmasının 350 illiyi keçirilirdi. Sovet İttifaqından gedənlərin sırasında Lir rolunu qırğız dilində ifa etmiş və tələbkar ingilislərin ayaq üstə gurultulu alqışlarla qarşıladıqları günəşli Qırğızıstandan olan Muradbəy Rıskulov da var idi. Bununla o, dünyaya xalqımızın istedad və ruhunun gücünü göstərdi. M.Rıskulov ali fəxri ad – SSRİ-nin xalq artisti adını almış milli dramın ilk ustadlarından idi. Muradbəy bənzərsiz oyunu ilə tamaşaçıları laqeydlikdən “müalicə edir” və əvəzində sevinc bəxş edirdi. O, bir neçə nəsil sonrakı insanların şüuruna təsir etmək qabiliyyətinə malik idi. Maraqlısı isə bu idi ki, M.Rıskulov ilk dəfə teatra gələndə etirazla qarşılanmışdı, guya ki, onun eşitmə-duyma qabiliyyəti yoxmuş. Həyat yoldaşı S.Qumuşəliyevanın xatirələrindən bəlli olmuşdu ki, ağır cərrahiyyə əməliyyatından sonra həyatının son günlərində Axunbayev, Mamakeyev və Mirrəhimov kimi məşhur cərrahların yanında bayıla-bayıla kral Lirin, Otello və Teyitbəyin monoloqunu ifa etməyə başlamışdı... Sənətin dahi ustadı ömrünün sonunu hiss edib, incəsənət aləmi ilə vidalaşırdı. Bizim taleyimizə mənəvi dəyərlərin yenidən dəyərləndirilməsi kimi böyük əməllər və dəyişikliklər dövründə yaşamaq xoşbəxtliyi düşdü. Onun istedadı bütün dəyişikliklər fonunda milli dahilərimizin səmasında sönməz ulduz kimi həmişə parlayır. Bu isə sırf yaradıcı insanın layiq ola bildiyi ən yüksək dəyərdir. 252 Yüklə 144 Kb. Dostları ilə paylaş:
|