International Symposium on Turkish-Islamic Culture in Sinop From Past to Present / 5-7 October 2018
30
NEBİ B. TURHAN ES-SİNOBÎ'NİN VAHDET-İ VÜCÛD ELEŞTİRİSİ
Muzaffer BARLAK
*
Öz
Sinoplu künyesiyle tanınan bir İslam düşünürü olan Nebi b. Turhan es-Sinobî daha çok Hayâtü’l-
Kulûb adlı eseri ile bilinmektedir. Bu eserin içeriğinde de sıklıkla yer bulduğu üzere Sinobî’nin
ele aldığı meselelerden önemli bir tanesi, Vahdet-i vücud düşüncesidir. Turhan es-Sinobî, Vah-
det-i Vücûd düşüncesini şiddetle eleştiren bir düşünürdür. Sinobî’nin bu konudaki katı tutumu,
Osmanlı döneminde Vahdet-i Vücud düşüncesini yermek üzere derlenmiş bir kitapta ona da bir
bölüm ayrılmasını sağlamıştır. Tebliğimizde ele almayı düşündüğümüz bu kitap bölümü Vahdet-
i vücud düşüncesinin eleştirel bağlamda yapılmış bir değerlendirmesini ihtiva eder. Sinobî, bu
eleştirisini daha çok İbn Arabî’nin Fusûsu’l-Hikem adlı eserinde yer alan ifadeleri temel alarak
yürütmüştür. Sinobî’nin eleştirisinin temel dayanaklarını ise İslam’ın temel kaynaklarındaki vah-
det esasını ortaya koyan beyanlar ve Allah’ın tam bir irade sahibi olarak bütün yaratılmışlar üze-
rindeki aktif tasarrufu oluşturur. Sinobî, Vahdet-i vücûd düşüncesini eleştirirken Fususu’l-Hi-
kem’den mealen alıntılar yapmakta ve bu meali alıntılar üzerinden İbn Arabi’yi şeytan ile aynı
konumda görüp, onun ve onun inandığı gibi inananların ateş ehli olduğunu söylemektedir. Böyle
bir düşüncede tevhide yer kalmadığını ve bu düşünceyi benimseyip takip eden her bir kimsenin
ancak küfür ile nitelenebileceğini bu yaklaşımına gerekçe olarak ileri sürmektedir. Bu çalışmada
Sinobî’nin Vahdet-i Vücud hakkındaki düşünceleri ve onun eleştirisine temel teşkil eden İbn
Arabî’nin Fusûsu’l-Hikem adlı eserindeki ifadeler İslam’ın temel kaynakları bakımından değer-
lendirilecektir.
Anahtar Kelimeler: Vahdet-i vücud, İbn Arabî, Sinobi, Fususu-l-Hikem, Tevhid.
*
Dr. Öğr. Üyesi, Sinop Üniversitesi, muzaffer_barlak@hotmail.com
Uluslararası Geçmişten Günümüze Sinop’ta Türk-İslam Kültürü Sempozyumu / 5-7 Ekim 2018
31
The Only Entity (Vahdat-i Wujud) Criticizm of Nebi b. Turhan es-Sinobi
Abstract
Nebi b. Turhan es-Sinobi who is known for his original place in Sinop and is a Islamic philosop-
her, he is more known for his work called Hayâtü’l-Kulûb (The Life of The Hearts). As one finds
in the content of this work, one of the important issues of Sinobi is the thought of Vahdat-i wujud,
too. Turhan es-Sinobi is a thinker who criticizes the Vahdet-i Wujud thought intensely. Sinobi’s
rigid attitude in this regard enabled him to split a chapter in a book which was compiled in the
Ottoman period for the idea of Vahdat-i Wujud. This section of the book, which we intend to
consider in our paper, contains an evaluation of the Vahdat-i Wujud thought in a critical context.
Sinobi carried out this critique more on the basis of the expressions of Ibn ' Arabi's book Fususu-
l-Hikem. The main pillars of the criticism of Sinobi are the statements that reveal the basis of
wisdom in the main sources of Islam and the active saving of all creatures as God's will. While
criticizing the thought of Vahdet-i wujud, Sinobi quoted Fususil-Hikem as saying and he saw Ibn
'Arabi standing in the same position as the devil by quoting quotations from the fiction that he
and his followers were believed to be people of Hell. In such an idea, there is no place for oneness
(tawhid), and every person who adopts this idea can only be described as blasphemy. In this study,
Sinobi's expressions and thoughts about Vahdat-i Wujud and his critique of Ibn Arabi's Fususu-
l-Hikem which is the basis of his critique will be evaluated in terms of the main sources of Islam.
Keywords: Vahdat-i wujud, Ibn Arabi, Sinobi, Fususu-l-Hikem, Tawhid.
International Symposium on Turkish-Islamic Culture in Sinop From Past to Present / 5-7 October 2018
32
TURHAN ES-SİNOBÎ’NİN HAYATÜ’L KULÛB ADLI ESERİNDE İSTİ’ÂZE BAHSİ
İsmail IŞIK
*
Öz
Sinoplu bir âlim olan, Turhan Es-Sinobî’nin Hayatü’l Kulûb adlı el yazması, hacimli ve çok farklı
bilgiler ihtiva eden kıymetli bir eserdir. Turhan Es-Sinobî’nin bu eseri 2 cild ve 51 babtan oluş-
maktadır. Sinobî eserini yazmaya istiâze bahsi ile başlamış, istiâze ile ilgili bilgileri ve farklı gö-
rüşleri ortaya koyup, kendi fikirlerini ve tespitlerini beyan etmiştir. Bu tebliğ, Hayatü’l Kulûb adlı
eserin istiâze bahsini incelemeye ve Sinobî’nin, Kur’an-ı Kerim ve Kıraat ilmi açısından görüş-
lerini anlamaya yönelik bir çalışmadır.
Anahtar Kelimeler: İstiâze, Turhan es-Sinobî, Hayatü’l Kulûb
Istiaze Bet in Turhan es-Sinobi’s Hayatu’l Kulub
Abstract
Turhan Es-Sinobi, who is a scholar from Sinop, has a handwritten book called Hayatu’l Kulub.
This precious book is voluminous and consist of quite various information. Turhan Es-Sinobi’s
book has 2 volumes and 51 sections. First section of this book is about ‘Istiaze’. He firstly revealed
information and various opinions about ‘Istiaze’ and secondly he shared his ideas and determina-
tions. This study aims to investigate ‘Istiaze’ section of Hayatu’l Kulub and to understand Sinobi’s
thoughts in terms of Quran and science of Qiraat.
Keywords: Istiaze, Turhan es-Sinobi, Hayatu’l Kulub.
*
Öğr. Gör., Sinop Üniversitesi, isma-ilim@hotmail.com
Dostları ilə paylaş: |