11
8
edirdilər. Ancaq sonuncudan bixəbər olduqlarını boyunlarına alsaydılar, onda birinciyə əmin
olmaq üçün əllərinə fürsət düĢmədiyini də etiraf etmiĢ olardılar. Buna görə susub, o oğlanın
dediklərinə qulaq asırdılar. “Bu onlarda ayda bir dəfə olur”. O, hadisənin fiziki tərəfini necə
təsəvvür etdiyini də onlara danıĢdı. Bəlkə doğrudan bilirdi. Hər halda, danıĢdıqları kifayət qədər
canlı, kifayət qədər inandırıcı alınırdı. Əgər o, bunu ruhi bir vəziyyət, əslində nə olduğu yalnız
güman edilən bir Ģey kimi təsvir etsəydi, onlar ona qulaq asmazdılar. Ancaq o, burunda iyi
duyulan, gözlə görünən və onlarda dərin maraq oyadan əyani bir mənzərə təsvir edirdi: istəyə
iĢgəncə verən, onu qəzəbləndirən Ģeyin müvəqqəti, amansız əlacsızlığı; müntəzəm surətdə dövri
çirklənmənin qaçılmaz qurbanına çevrilməyə məhkum olmuĢ hamar, gözəl bir bardaq, istək
iqamətgahı. O, bunu belə təsvir edirdi, qalan beĢ oğlan isə sualedici, sui-qəsdçi nəzərlərlə bir-
birinin üzünə baxa-baxa dinməzcə ona qulaq asırdı.
Növbəti Ģənbə günü Co onlarla ova getmədi. Makiçern isə elə bildi ki, o, ova gedib, çünki
tüfəng evdə deyildi. Ancaq o, tövlədə gizlənmiĢdi. Bütün günü orda qaldı. Sonrakı Ģənbə günü
yenə tək-tənha, sübh tezdən, uĢaqlar onu çağırmağa gəlməmiĢdən əvvəl tüfəngi götürüb evdən
çıxdı. Ancaq ov eləmədi. Yalnız günün sonunda, evdən təxminən üç mil aralıda bir qoyun vurdu.
Daha doğrusu, xəlvəti bir dərədə qoyun sürüsünə rast gəldi, gizlincə yaxınlaĢıb, onlardan birinə
tüfənglə atəĢ açdı. Sonra isə dodaqları qurumuĢ halda, tir-tir əsə-əsə, yan-yörəsinə baxa-baxa dizi
üstə çöküb, əlini can verməkdə olan heyvanın isti qanına batırdı. O, canındakı xofu bu cür dəf
etdi, bu cür onun öhdəsindən gəldi. Dostunun nə danıĢdığını unutmamıĢdı. Sadəcə, onunla
barıĢdı. Onunla yaĢaya biləcəyini kəĢf etdi. Elə bil, məntiqi bir kənara qoyub, ümidsizliyin
gətirdiyi sakitliklə öz-özünə dedi Yaxşı. Qoy belə olsun. Ancaq mənim üçün deyil. Mənim
həyatımda, mənim sevgimdə deyil Bütün bunlar üç-dörd il əvvəl olmuĢdu, indi isə tamam
unudulmuĢdu – əqlin inadkarlığına güzəĢtə gedilərək nə gerçək, nə də yalan olduğu qəbul
edilmədən unudulan fakt kimi.
Bir fincan qəhvənin pulunu qaytarmaq istədiyi həmin Ģənbə gününün sonrakı bazar ertəsi
gecə ofisiant qızla yenidən görüĢdü. Onda hələ kəndiri yox idi. Pəncərəyə çıxıb üç metr
yüksəklikdən yerə tullandı və piyada beĢ mil yol gedib Ģəhərə çatdı. Evə, öz otağına necə
qayıdacağı barədə heç düĢünmədi də.
ġəhərə çatdı və qızın dediyi tində dayanıb onu gözlədi. Bura sakit yer idi; vaxtından xeyli
tez gəlmiĢdi; fikirləĢdi Bunu unutmamalıyam. Elə etməliyəm ki, nəyi necə və haçan eləməyi o özü
mənə göstərsin. Elə etməliyəm ki, bunu bilmədiyimi, indi ondan öyrəndiyimi başa düşməsin
Qız gəlib çıxanacan bir saatdan çox gözlədi. Bu qədər tez gəlmiĢdi. Qız piyada gəldi. Ona
yaxınlaĢıb önündə durdu, bapbalacaydı, yenə də səbirli və intizar içərisindəydi, yenə də gözlərini
yerə dikmiĢdi, qaranlıqdan peyda olmuĢ adama bənzəyirdi. “Siz artıq burdasınız,” – o dedi.
– Ġmkan tapan kimi gəldim. Onların yatağa girməsini gözləməli oldum. Qorxdum gecikəm.
11
9
– Çoxdan burdasınız? Çox gözlədiniz?
– Bilmirəm. Bütün yolu qaça-qaça gəlmiĢəm. Qorxurdum gecikəm.
– Qaça-qaça? Üç mil yolu?
– BeĢ mil. Üç yox.
– Bir iĢə bax. – Hər ikisi susdu. Ġki kölgə kimi üz-üzə dayanmıĢdılar. Bir il, bəlkə də, bir
az çox keçəndən sonra həmin gecəni xatırlayarkən bunu birdən baĢa düĢmüĢ, öz-özünə demiĢdi
Elə bil onu vuracağımı gözləyirdi. – Hə-ə, – qız dedi.
Onu yavaĢ-yavaĢ əsməcə tutmağa baĢladı. Qızın iyini – sakit, müdrik, bir azca yorğun
intizarın iyini duydu; fikirləĢdi O gözləyir, gözləyir ki, mən başlayım, mənsə bilmirəm bunu necə
eləyim Səsi hətta özünə belə sarsaq göründü:
– Məncə artıq çox gecdi.
– Gecdi?
– FikirləĢirəm ki, sizi gözləyən ola bilər. Siz evə getməyənəcən onlar...
– Var...Gözləyən var... – Qızın səsi öləzidi, kəsildi. Ġki kölgə kimi dayanmıĢdılar; qız
yerindən tərpənmədən dedi: – Mən Meymlə, Maksla bir yerdə yaĢayıram. Siz onları tanıyırsınız.
Restorandan. Onları orda görmüĢ olmalısınız, o beĢ senti qaytarmaq istəyəndə... – O, gülməyə
baĢladı. Səsində heç bir sevinc hissi yox idi, ümumiyyətlə, heç nə yox idi. – Təsəvvür edirəm.
Təsəvvür edirəm, əlinizdə beĢ sent ora necə girmisiniz. – Gülməyini kəsdi. Ancaq heç bu da
onun bir saniyə əvvəl Ģən olduğuna dəlalət eləmirdi. Sakit, yazıq, baĢıaĢağı səs yenidən dilləndi:
– Mən bu axĢam səhv eləmiĢəm. Bir Ģeyi unutmuĢam. – Bəlkə də, qız ondan “Nəyi?” sualını
gözləyirdi. Amma o bunu soruĢmadı. Necə vardısa eləcə dayanmıĢdı, sakit, alçaq, get-gedə
öləziyən səs heç cür beyninə girmirdi. Tüfənglə vurub öldürdüyü qoyunu çoxdan unutmuĢdu.
Təcrübəli dostunun danıĢdıqlarını uzun müddət özüylə yaĢatmıĢdı. O qoyunu öldürməklə bu
faktın xofundan çoxdan, lap çoxdan qurtulmuĢ, xilas olmuĢdu, indi yaddaĢ üçün o, canlı ola
bilməzdi. Buna görə də qızın nə demək istədiyini əvvəlcə baĢa düĢmədi. Onlar tində
dayanmıĢdılar. Bura Ģəhərin qıraq yeriydi, burda küçə düz xətt boyu ölçülüb biçilmiĢ
çəmənliklərdən keçib çılpaq tarlalara, bu cür Ģəhərlərin ətraf ərazilərini təĢkil edən xırda, ucuz
evlərə doğru uzanan yola çevrilirdi. Qız dedi:
– Qulaq asın. Bu gün bir az xəstə kimiyəm. – O heç nə baĢa düĢmədi. Heç bir cavab
vermədi. Bəlkə, heç baĢa düĢməyi də lazım deyildi. Bəlkə o bunsuz da öz taleyindən nəsə bir
hoqqa gözləyirdi, fikirləĢdi: “Hər Ģey bu qədər yaxĢı alına bilməz”. Bu fikir baĢa çatmamıĢ
düĢüncə onu ötüb keçdi Bu qız indicə yox olacaq. Burda olmayacaq. Mənsə sonra evdə,
çarpayıda uzanacaq, elə biləcəm ki, heç o evdən bayıra çıxmamışam da Qızın səsi hələ də
eĢidilirdi: – Mən sizə “bazar ertəsi axĢam” deyəndə ayın hansı günü olduğunu unutmuĢam. Bəlkə