31
4
deyildi, çünki nigarançılığını çəkəsi heç bir iĢi yox idi; atam kimi deyildi, heç vaxt geridə
qalmazdı. Məktəbi bitirəndən sonra atam ona on akr torpaq sahəsi verdi. Pit də, mən də belə
hesab etdik ki, atam öz tarlasını on akr kiçiltməyinə çox Ģaddır, axı iĢi xeyli yüngülləĢib. Pit artıq
öz sahəsində səpini qurtarmıĢdı, onu suvarıb, qıĢ üçün üstünü də örtmüĢdü. Buna görə də onun
dərdi bu da ola bilməzdi. Amma nəsə vardı. Biz hələ də hər axĢam qoca Killqreugilin evinə
gedir, onun radiosuna qulaq asırdıq. Onlar artıq Filippindəydilər, ancaq general Makartur onların
hücumunu dayandırmıĢdı. Sonra evə qayıdıb yatağımıza girirdik. Pit yenə mənə heç nə demirdi,
ümumiyyətlə, heç nə danıĢmırdı. Eləcə, pusquya durmuĢ piĢik kimi yataqda səssiz-səmirsiz
uzanıb qalırdı. Əlimlə ona toxunanda yanlarının, ayaqlarının daĢ kimi donub qaldığını hiss
edirdim, bir az keçəndən sonra məni yuxu aparırdı.
Bir axĢam ilk dəfə olaraq – meĢədə odun qırarkən kifayət qədər odun qırmadığım üçün
üstümə qıĢqırmağını nəzərə almasaq, son vaxtlar heç dinib-danıĢmırdı – axır ki, dilləndi:
– Mən hökmən getməliyəm, – dedi.
– Hara? – dedim.
– O müharibəyə, – Pit dedi.
– Biz odun tədarük edib qurtarmamıĢ?
– Cəhənnəm olsun odun, – Pit dedi.
– Olsun, – dedim. – Haçan yola düĢürük?
Ancaq o mənə qulaq asmırdı. Qaranlıqda daĢ kimi, səssiz-səmirsiz uzanıb qalmıĢdı.
– Hökmən getməliyəm, – təkrar etdi. – Mən heç kimin BirləĢmiĢ ġtatları bu cür
hədələməsinə dözə bilmərəm.
– Elədir, – dedim. – Odun olsa da, olmasa da, biz hökmən getməliyik.
Bu dəfə nə dediyimi eĢitdi. Yenə də susub səssiz-səmirsiz qaldı, amma bu, baĢqa cür
susqunluq idi.
– Nə? – dedi. – Sən də müharibəyə getmək istəyirsən?
– Sən yekələrini qırarsan, mən də balacalarını, – dedim.
Dedi ki, sən gedə bilməzsən. Əvvəlcə elə bildim məni özünə yük eləmək istəmədiyi üçün
belə deyir, axı Tallın qızları ilə gəzməyə gedəndə də onunla getməyimə razı olmurdu. Ancaq
sonra dedi ki, səni orduya götürməzlər, hələ çox balacasan. Onda anladım ki, düz deyir, mən heç
cür heç yana gedə bilmərəm. Həm də, nədənsə, həmin anacan heç onun da getmək istədiyinə
inanmağım gəlmirdi. Ġndi isə bildim ki, fikri qətidir, hökmən gedəcək, özü də məni özüylə
aparmayacaq.
– Mən orda sizə odun yığar, su daĢıyaram! – dedim. – Axı orda sizə odun, su lazım
olacaq.
31
5
Hər halda, indi məni dinləyirdi. Ġndi daĢ kimi səssiz-səmirsiz deyildi. Yanı üstə çevrildi,
əlini sinəmin üstünə qoydu; çünki indi də mən arxası üstə uzanıb, səssiz-səmirsiz qalmıĢdım.
– Yox, – dedi. – Sən burda qalmalısan, atamıza kömək etməlisən.
– Nəyinə kömək eləyəcəm, – dedim. – Ġndən belə ona heç nə olmaz. O daha geridə
qalmayacaq. Biz orda o yaponları qırıb qurtaranacan o burada bir ovuc torpaq sahəsinin
öhdəsindən çox asanlıqla gələ bilər. Yox, mən də getməliyəm. Əgər sən getməlisənsə, mən də
getməliyəm.
– Olmaz, – Pit dedi. – Bəsdir, sus. – Bildim ki, fikri qətidir, razı olmayacaq. Ancaq öz
ağzından eĢitdiyimə görə bu qərara gəldim. Susdum.
– Deməli, mən gedə bilmərəm, hə? – dedim.
– Yox, – Pit dedi. – Heç cür gedə bilməzsən. Əvvəla, sən hələ çox balacasan, ikincisi
də…
– YaxĢı, – dedim. – Onda səsini kəs, qoy yatım.
O susdu, arxası üstə çevrildi. Mən də özümü yuxuluğa vurdum. Bir az keçməmiĢ onu
yuxu apardı və yalnız indi anladım ki, onu narahat edən, onu yatmağa qoymayan müharibəyə
getmək istəyi imiĢ. Ġndi – buna qəti qərar verəndən sonra, o narahatlıq da canından çıxmıĢdı.
Sabahı gün səhər anamla atama da dedi. Anam onun bu fikrini heç də vay-həĢirlə
qarĢılamadı. Sadəcə, ağladı.
– Yox, – hönkürə-hönkürə dedi. – Mən istəmirəm o getsin. Bacarsaydım, onun əvəzinə
özüm gedərdim. Bu ölkəni xilas etmək mənəmi qalıb? O yaponlar bu ölkəni tuta, istədikləri
qədər əsarətdə saxlaya bilərlər, təki mənə, mənim ailəmə, uĢaqlarıma dəyməsinlər. Amma
qardaĢım MarĢın o biri müharibəyə getdiyi günü xatırlayıram. O gedəndə cəmisi on doqquz yaĢı
vardı, bizim də anamız onun bu hərəkətini anlaya bilmirdi: lap mənim kimi. Ancaq o, MarĢa dedi
ki, getməlidirsə, getsin. Ġndi də Pit, əgər bu müharibəyə getmək istəyirsə, qoy getsin. Ancaq
bunun niyəsini məndən soruĢmayın.
Atam isə baĢqa aləm idi.
– Nə? Müharibəyə getmək istəyirsən? – dedi. – Kimə, nəyə xeyri var bunun? Nə sənin
çağırıĢ yaĢın çatıb, nə də bizim ölkəmiz iĢğal olunub. Prezidentimiz VaĢinqtonda oturub, özü
vəziyyətə nəzarət edir, lazım gəlsə, bizi də xəbərdar edəcək. Bir də ki ananın xatırladığı o biri
müharibəyə məni də çağırmıĢdılar, Texasa göndərdilər, düz səkkiz ay müharibə qurtarana kimi–
orada saxladılar. Bundan baĢqa, məncə, MarĢ dayının o müharibədə Fransanın döyüĢ
meydanlarında ağır yaralanması mənə də, sizə də bəsdir; ən azı, mənə ayrılan ömür müddəti
ərzində ölkənin müdafiəsi naminə bizə düĢən payı vermiĢik. Bir də sən gedəndən sonra bu tarlanı
əkib-becərməkdə kim mənə kömək edəcək? Yəqin ki, yenə hər iĢdə geri qalacağam.