33
1
vidalaĢana və aralarındakı sosial fərqi dərk edən yaĢa çatana qədər
Ģəhərin kübar həyatında (bu
həyat onun üçün məktəbdə keçirilən axĢam Ģənlikləri və kilsədəki ibadət saatları ilə
məhdudlaĢırdı) hamıdan üstün mövqeyə malik olmuĢdu.
Ayağının altında yerin qaçdığını, daha Ģux və daha dilavərliyi ilə seçildiyi
həmyaĢıdlarının ona artıq baĢqa gözlə baxmağa baĢladığını
oğlanların ondan yalnız əyləncə
üçün istifadə etməyə, qızların isə onu kinli ironiya ilə sancmağa çalıĢdığını – özü hamıdan gec
hiss etmiĢdi. Məhz həmin andan sifətinə o cür iztirablı ifadə verməyə baĢlamıĢdı. O, bu ifadəni,
maska və ya bayraq kimi, hələ də iĢtirak etdiyi axĢam Ģənlikləri və qonaqlıqlarda
istər öz
evinin artırmasında, istərsə də yay günləri açıq çəmənlikdə olsun
həmiĢə özüylə gəzdirərdi və
həmin anlarda bu aĢkar həqiqəti heç cür qəbul etmək istəməməyinin nəticəsi kimi gözlərinə
çaĢqın, təəccüblü ifadə çökərdi. Bir axĢam belə qonaqlıqların birində keçmiĢ məktəb
yoldaĢlarının
iki qızla bir oğlanın onun haqqında nə danıĢdıqlarını öz qulaqları ilə eĢitdi və
ondan sonra bir daha heç kəsi qonaqlığa dəvət etmədi.
Bir yerdə böyüdükləri, həmyaĢıdı olan qızlar onun gözü önündə bir-bir ərə getdilər,
oğul-uĢaq, ev-eĢik sahibi oldular. Amma hələ də heç kəs onunla ciddi surətdə maraqlanmamıĢdı.
HəmyaĢıdlarının uĢaqları artıq bir neçə il idi onu xala deyə çağırırdılar, anaları onlara Ģən,
istehzalı bir dillə Mini xalanın gəncliyində necə gözəl olduğundan, bütün oğlanların ona necə
pərəstiĢ etdiklərindən danıĢırdılar. Sonra bütün Ģəhər onun bankda iĢləyən bir kassirlə bazar
axĢamları maĢında gəzdiyinin Ģahidi oldu. O, təqribən qırx yaĢında, qırmızısifət dul kiĢi idi və
üstündən həmiĢə ya bərbərxana, ya da spirt iyi gəlirdi. ġəhərdə ilk dəfə o, maĢın almıĢdı:
qırmızı, balaca bir minik maĢını idi. Minnininki isə o vaxtadək Ģəhərdə görünməmiĢ, məxsusi
gəzinti üçün nəzərdə tutulan pərdəsi və çətiri olan bir maĢın idi. Bəziləri «Yazıq Mini!» deyə
onun halına acımağa baĢladılar, bəziləri isə: «Nolsun, uĢaq-zad deyil ki, özü-özündən muğayat
ola bilər» dedilər. Məhz o gündən Mini sinif yoldaĢlarına bərk-bərk tapĢırmağa baĢladı ki,
onların övladları onu «xala» deyil, «xalaqızı» deyə çağırsınlar.
Artıq indi, ictimai rəyin onu «pozğunlar» cərgəsinə aid etdiyi vaxtdan on iki, kassirin isə
iĢ yerini dəyiĢib Memfisə köçdüyü gündən səkkiz il keçir; indi o, bu Ģəhərə ildə bir dəfə – Milad
bayramında gəlir və bu bayramı çay kənarındakı ovçular klubunda özü kimi subaylarla bir yerdə
keçirirdi. QonĢuluqda yaĢayanlar pərdələri aralayıb bu ziyafətə tamaĢa edər, sonra bayramını
təbrik etmək üçün Minnigilə gələrkən ona kassirin hələ də çox yaraĢıqlı qaldığından, deyilənlərə
görə böyük Ģəhərdə böyük var-dövlət qazandığından danıĢar və bu zaman onun yarıĢən,
yarıiztirablı sifətinin nə hala düĢdüyünə bic-bic xəlvəti baxıĢlarla göz qoyardılar. Adətən, bu
saatlarda onun nəfəsindən artıq viski iyi gələrdi. Viskini ona sodalı su satıcısı, cavan bir oğlan
tapıb gətirirdi: «Aydın məsələdir, məxsusən o qarımıĢ qız üçün saxlayıram. Axı o bədbəxtin də
nəsə bir sevinci olmalıdır».
33
2
Ġndi anası öz otağından kənara çıxa bilmirdi, evi arıq xalası idarə edirdi. Belə bir Ģəraitdə
Mininin cavan qız kimi parlaq, yüngül fasonlu paltar geyinməyi, günlərini boĢ-boĢuna, iĢsiz-
gücsüz keçirməyi həddən ziyadə qeyri-real bir Ģey kimi görünürdü. Artıq o, axĢamlar bayıra
çıxanda yalnız bir yerə
kinoya gedirdi; özü də ancaq qonĢu qadınlarla. AxĢamçağları isə təzə
paltarlarından geyinib tək-tənha Ģəhərin mərkəzinə gəzməyə çıxırdı; burada axĢamüstünün
qələbəliyində onun zərif, ipək kimi saçları, incə, titrək əlləri və
oynaq
yanbızları olan yeniyetmə
«xalası qızları» bir-birinə sarmaĢa-sarmaĢa və yaxud bərkdən qəhqəhə ilə gülə-gülə, sodalı su
köĢklərinin önündə toplaĢan oğlanlara sataĢa-sataĢa gəziĢərdilər. Ġndi uzun sıra ilə cərgələnmiĢ
vitrinlərin yanından keçəndə qapıların ağzında oturan və ya kefli halda səndələyə-səndələyə
yanından ötən kiĢilərin heç biri daha onun dalınca da baxmırdı.
III
Bərbər küçəylə sürətlə addımlayırdı; arabir rast gəlinən küçə fənərlərinin baĢına o qədər
cücü yığıĢmıĢdı ki, onlar ağır bürkülü havada, sanki, qeyzlənmiĢ kimi zorla iĢıq saçırdılar. Gün
artıq ölmüĢ, toz kəfəninə bürünmüĢdü; yorğun toz yorğanını üstünə çəkən meydanda hava
qaralsa da, səma kilsə zənginin iç tərəfinin misi kimi açıq idi. Onun Ģərq qurtaracağında ay
yavaĢ-yavaĢ doğmağa baĢlayırdı.
Bərbər onlara çatanda Maklendon və digər üç nəfər tində dayanan maĢına minirdilər.
Maklendon yorğun boynunu yana əyib, maĢının üstündən aĢağı baxdı.
Fikrini dəyiĢdin?
dedi.
Çox yaxĢı elədin. Allah haqqı, sabah camaat sənin bu axĢam
nə danıĢdığından xəbər tutsaydı…
YaxĢı, yaxĢı,
o biri müharibə iĢtirakçısı dedi.
HokĢou heç də pis oğlan deyil. Ey,
Pink, gəl, atıl maĢına.
Uill Meys heç vaxt belə Ģey eləməz, uĢaqlar,
bərbər dedi.
Belə bir Ģey olubsa da,
onu baĢqası eləyib; özünüz məndən yaxĢı bilirsiniz ki, bizim Ģəhərdəki zəncilər qədər heç yerdə
yaxĢısı yoxdur. Onu da bilirsiniz ki, qadınlar kiĢilər haqqında istədikləri Ģeyi uydura bilərlər, o ki
qaldı miss Minni ola…
Elədir, elədir,
müharibə iĢtirakçısı dedi.
Biz, sadəcə, onunla bir azca söhbət eləmək
istəyirik, vəssalam.
Söhbət nədi?
Batç dedi.
Biz o əclafı…
Sus, sən Allah!
müharibə iĢtirakçısı dedi.
Ġstəyirsən ki, bütün Ģəhər…
Qoy bilsinlər,
Maklendon dedi.
Qoy o oğraĢların hamısı bilsin, gözlərinin
qabağında ağ qadına…