Uġlyam folkner
Yüklə 4,05 Mb. Pdf görüntüsü
|
15 7 Açıq havada, çay kənarında toy məclisi qurublar, cavan bir öküz qızardıb, ortalığa bir çəllək viski qoyublar; çağıra bildiklərinin, özü eĢidib gələnlərin hamısı ora yığıĢıb. Toya Ģənbə günü səhər tezdən hazırlaĢmağa baĢlayıblar, keĢiĢ isə axĢam gəlib. Atamın bacıları bütün günü Kalvinin anasına gəlinlik paltarı, fata tikməklə məĢğul olublar. Gəlinlik paltarını un xaĢasından, fatanı isə salun 15 sahibinin piĢtaxta arxasından asılan rəsmin üzərinə örtdüyü miçətkən cunasından tikiblər. Cunanı müvəqqəti borca götürüblər. Hətta Kalvin üçün də kostyuma bənzər bir Ģey düzəldiblər. Onda on iki yaĢındaymıĢ, istəyiblər ki, toyda Ģafer 16 olsun. Kalvin isə olmaq istəmirmiĢ. Toydan qabaqkı gecə bunu bilib və səhəri gün (kəbin mərasimini səhər saat altıda, ya da yeddidə keçirmək istəyirmiĢlər) tezdən hamı yuxudan ayılıb yemək yeyəndən sonra Kalivini tapa bilməyəndə mərasim bir qədər təxirə salınıb. Axırda onu tapıb, tikdikləri kostyumu zorla əyninə geyindiriblər; beləcə toy mərasimi baĢlayıb: Kalvinin anası əldə tikilmiĢ gəlinlik və cunadan fata, atam isə Meksikadan gətirdiyi üstü naxıĢlı uzunboğaz ispan çəkmələrini geyinib, saçlarına da ayı yağı sürtüb parıldadıbmıĢ. Babam isə gəlinə xeyir-dua verib yola salan atanı əvəz etməliymiĢ. Amma Kalvini axtarıb tapanacan o özünü hər fürsətdə viski çəlləyinin yanına verdiyi üçün vaxtı çatanda gəlini ortalığa gətirmək əvəzinə geniĢ bir nitq söyləyib. Linkoln haqqında, köləlik haqqında uzun-uzadı mühakimələr irəli sürüb; hamı buna məəttəl qalıb: axı o toyda iĢtirak edənlərin hansı bunu inkar edə bilərdi ki, Musa peyğəmbər Ġsrail övladları üçün nədirsə Linkoln da zəncilər üçün odur və Qırmızı dəniz, qara irqin onu keçə, Müqəddəs torpağa yetiĢə bilməsi üçün hökmən qanla doldurulmalıdır. Mərasimi davam etdirə bilmək üçün onu sakitləĢdirmək o qədər asan olmayıb. Toydan sonra orada cəmi bir ay qalıblar. Çünki günlərin bir günü atamla babam ġərqə, VaĢinqtona gedib orada, azad olunmuĢ zəncilərə köməklik göstərmək barədə hökumətdən rəsmi göstəriĢ alıblar və sonra buraya, Ceffersona gəliblər. Atamın bacılarından baĢqa bütün ailə bura köçüb. Qızların ikisi ərə gedibmiĢ, kiçiyi isə onlardan birinin yanında qalmaq istəyib; babamla atam, Kalvinlə anası bura köçüb, özlərinə ev alıblar. Sonra da onların, yəqin ki, lap əvvəldən hazır olduqları həmin hadisələr baĢ verib və mənim anam Nyu HempĢirdən bura gələnəcən atam tək yaĢamalı olub. O vaxta qədər onlar bir-birinin üzünü də görməyiblər; heç Ģəkillərini də. Anam bura gəlib çatdığı gün evləniblər, iki ildən sonra isə mən doğulmuĢam, atam adımı Kalvinin anasının xatirəsinə Coana qoyub. Məncə, daha oğlu olmasını istəmirmiĢ. Onu o qədər də yaxĢı xatırlaya bilmirəm. Bir insan kimi, bir Ģəxsiyyət kimi ondan yadımda təkcə məni Kalvinlə babamın qəbirlərinə baxmağa aparmağı qalıb. Aydın yaz günüydü. Yadımdadı, hara getdiyimizi dəqiq anlamasam da, getmək istəmirdim. Sidr ağaclarının yanına getmək istəmirdim. Bilmirəm niyə. Axı cəmi dörd yaĢım vardı; orda nə olduğunu heç cür anlaya bilməzdim. Əgər anlaya bilsəydim belə o yaĢda, yəqin ki, belə bir Ģey məni çətin
15
Salun – restoran (köh.) 16
ġafer – sağdıĢ və ya soldıĢ (köh.) 15 8 qorxudaydı. Yəqin, atamda nəsə elə bir Ģey vardı ki, o, sidr ağacları vasitəsilə mənə təsir etmiĢdi. O bu ağaclıqda nəsə elə bir iz qoymuĢdu ki, mən ora getməkdən qorxurdum; qorxurdum ki, ora getsəm həmin iz mənə keçəcək və onu heç vaxt unuda bilməyəcəm. Bilmirəm. Ancaq məni zorla ora apardı, orda dayanıb qəbirlərə baxanda dedi: “Yadında saxla. Sənin babanla qardaĢın burda yatır, onları bir nəfər ağ adam deyil, baban da, qardaĢın da, mən də, sən də bu dünyaya gəlməmiĢdən çox-çox əvvəl Allahın bütöv bir irqi düçar etdiyi lənət damğası qətlə yetirib. Bu irq lənətlənib və ağ irqin öz günahlarına görə düçar olduğu lənətin və cəza hökmünün əbədi bir hissəsi kimi yaĢamağa məhkum edilib. Bunu unutma. Allahın bu hökmünü, Allahın bu lənətini unutma. Onun bizləri əbədi olaraq düçar etdiyi cəza hökmünü və lənəti. Məni də. Sənin ananı da. Hətta uĢaq olsan belə, özünü də. Ġndi doğulan və hələ doğulmamıĢ hər bir ağ körpəni düçar etdiyi lənəti. Heç kim bundan qaça bilməz”. Mənsə ona dedim: “Mən də?” O dedi: “Elə sən də. Hamıdan əvvəl elə sən”. Ağlım kəsəndən zənciləri görmüĢdüm, onların kim olduğunu bilirdim. Onlar mənim üçün yağıĢ, mebel, yemək, yuxu kimi bir Ģey idi. Amma o gündən sonra onlar mənim üçün, sadəcə, adam olmaqdan çıxıb, nəsə baĢqa bir Ģeyə – məni, bizim hamımızı, bütün ağ adamları, bütün yerdə qalanları öz ağuĢu altına çəkən kölgəyə çevrildilər. Bundan sonra doğulacaq bütün ağ uĢaqları gözlərim önünə gətirdim; ana bətnindən qurtulan kimi, hələ hava udmağa macal tapmamıĢ qara kölgə onları zorla çəkib öz ağuĢuna alırdı. Özü də bu qara kölgə mənə xaç Ģəklində görünürdü. Sanki, hələ ağızlarını açıb hava udmağa macal tapmamıĢ ağ körpələr nəinki üstlərini, həm də altlarını bürüyən, qolları kimi yanlara açılan o kölgədən qaçıb qurtulmağa çalıĢırdılar; elə bil, onları çarmıxa çəkirdilər. Onda heç cür anlaya bilmirdim ki, bu gördüklərim həqiqətdir, yoxsa məni qara basır. Amma çox qorxunc bir mənzərəydi. Gecə ağladım. Nəhayət, atama dedim, deməyə çalıĢdım. Ona demək istəyirdim ki, mən xilas olmalı, bu kölgənin ağuĢundan çıxmalıyam, yoxsa öləcəm. “Çıxa bilməzsən, – dedi. – Sən mübarizə aparmalısan, böyüməlisən. Böyüyə bilmək üçün isə o kölgəni özünlə birlikdə böyütməlisən. Ancaq heç vaxt onu boyun bərabərinə qaldıra bilməyəcəksən. Bunu mən indi anlayıram, bura gələndə isə anlamırdım. Ondan heç cür qurtula bilməzsən. Qara irqin lənəti – Allahın lənətidir. Ağ irqin lənəti isə-qara insandır, o, həmiĢə Allahın sevimlisi olacaq, çünki O onu bir dəfə lənətləyib”. Qadın susdu. Qapının alaqaranlıq çərçivəsində iĢıldaquĢlar səyriĢirdi. Nəhayət, Kristmas dedi: –Səndən bir Ģey soruĢmaq istəyirdim. Ancaq deyəsən, indi onun cavabını özüm də bilirəm. Qadın tərpənmədi. Səsi sakit idi. – Nəyi?
– Atan nə üçün o adamı... adı nəydi, – Sartorisi vurub öldürmədi? – A-a, – qadın dedi. Yenidən ortalığa sükut çökdü. Qapının ağzında iĢıldaquĢlar səyriĢir, uçuĢurdular. – Sən olsan öldürərdin? Öldürərdin?
Yüklə 4,05 Mb. Dostları ilə paylaş:
|