32
qismlardagi ishqalanishi sababli kelib chiqadi. Variasiya (V) o‘lchov asbobi shkalasi
maksimal qiymatining foizi hisobida ifodalanib, asosiy yo‘l qo‘yiladigan
xatolik
qiymatidan oshib ketmasligi lozim:
%
100
min
max
⋅
−
∆
=
N
N
N
V
(1.11)
bu erda,
∆
N' — asbob ko‘rsatishidagi eng katta farq; N
max
va N
min
—asbob shkalasining yuqori va quyi
qiymatlarn.
Asbob ko‘rsatishining aniqligiga uning sezgirligi xam katta ta’sir qiladi. Asbob
strelkasi chiziqli yoki burchak siljishining u siljishni xosil qilgan fizik kattalik
o‘zgarishiga nisbati asbobning sezgirligi deyiladi:
Q
n
S
∆
∆
=
(1.12)
bu erda, S — asbobning sezgirligi;
∆
n
— strelka siljishining o‘zgarishi;
∆
Q — o‘lchanayotgan kattalikning
o‘zgarishi.
Sezgirligi yuqori bo‘lgan asboblar asosan aniq o‘lchashlar uchun ishlatiladi.
O‘lchanayotgan kattalik qiymatining asbob ko‘rsatishiga ta’sir
qila oladigan
eng kichik o‘zgarishi
sezgirlik chegarasi
deyiladi.
SHkala va strelkaga ega bo‘lgan asboblar uchun asbobning sezgirligiga teskari
bo‘lgan kattalik
shkala bo‘linmasi qiymati
deyiladi:
n
Q
C
∆
∆
=
(1.13)
bu erda, S—shkala bo‘linmasining qiymati.
Ikkita yonma-yon belgi (shtrix yoki nuktalar) orasidagi farq —
shkala
bo‘linmasi
deyiladi. SHkala bo‘linmasining qiymati strelkani bir bo‘linmaga siljitgan
kattalik qiymatining o‘zgarishini xarakterlaydi.
Ba’zan kattalikning xaqiqiy qiymatini topish uchun asbob ko‘rsatishini
tuzatish
koeffisienti K
ga ko‘paytiriladi:
к
x
X
k
X
⋅
=
(1.14)
Dostları ilə paylaş: