Umumiy doc

Баъзи
 
металлар
 
солиштирма
 
қаршилигининг
 
температурага
 
боғлиқлиги
PDF created with pdfFactory Pro trial version 
www.pdffactory.com

---

74
oksidlaiadi. Bu kamchiliklar qarshilik termometrlarini tayyorlashda nikel va temir 
qo‘llashni cheklab qo‘yadi. 
2.13-rasmda yuqorida ko‘rilgan solishtirma elektr qarshilikning metallar 
haroratga bog‘lanishi berilgan. 
Qarshilik termometrlarini (termistorlarni) tayyorlash uchun yarim o‘tkazgichlar 
(ba’zi metallarning oksidlari) xam
ishlatiladi. YArim o‘tkazgichlarning muhim afzalligi ularning
harorat koeffisientining kattaligidir.
Termoqarshiliklar tayyorlashda titan, magniy, temir, 
marganes, kobalt, nikel, mis oksidlari yoki ba’zi metallarning 
(masalai, germaniy) kristallari turli aralashmalar bilan birgalikda 
qo‘llanadi. 
YArim o‘tkazgich termometr qarshiligi (termorezistor 
qarshiligi) bilan harorat orasidagi bog‘lanish quyidagicha 
ifodalanishi mumkin: 




−
=
T
T
T
T
B
R
R
T
*
exp
0
0
0
(2.52) 
R
0
qiymat T
0
haroratda termometr qarshiligi bilan 
aniqlanadi, V qiymat esa, termometr tayyorlanadigan yarim 
o‘tkazgich materialiga bog‘lik. 
1,5 
0
K va undan yuqori haroratlarni o‘lchash uchun germaniyli termorezistorlar 
ayniqsa keng tarqalgan. 
-100 dan +300°Sgacha haroratlarni o‘lchash uchun oksidlanuvchi yarim 
o‘tkazgich materiallardan foydalaniladi. YArim o‘tkazgichli termorezistorning 
o‘zgarish koeffisientlari metall simdan qilingan sezgir elementli qarshilik 
termometrlarinikiga qaraganda bir necha tartibga ortiq. Ammo individual darajalash 
zarurati haroratni o‘lchashda yarim o‘tkazgichli termorezistorlarni keng qo‘llanish 
imkonini cheklab qo‘yadi. 
Haroratni o‘lchashda MMT-1, MMT-4, MMT-6, KMT-1, KMT-4 turdagi 
termoqarshiliklar ishlatiladi. 
3
1
2
5
5
4
2.14 – 
расм
.