Uot 81-116 MÜASİr diLÇİLİKDƏ koqniTİv paradiqmaya dair məHƏRRƏmova mətanət hidayəT qızı
Yüklə 1,3 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- РЕЗЮМЕ ИСТОРИЯ ГОСУДАРСТВЕННОСТИ АЗЕРБАЙДЖАНА В ДРЕВНИЕ И СРЕДНИЕ ВЕКА (I пол. III в. до н.э.- начало VI в. н.э.)
46
meyilləri, həm də Sasani ağalığına qarşı çevrilməklə əsas mərkəzi tarixi Atropatena əraziləri olan məzdəkin başçılıq etdiyi xalq azadlıq hərəkatı bürümüşdü. Yalnız III Vaçaqan Sasani hakim dairələrinin başının bu acınacaqlı vəziyyətə qarışmasından, alban din xadimləri və dünyəvi feodallarının ona yerli arşakilərdən olmaqla böyük etimad göstərmələrindən yararlanıb taxta otura bilərdi. Digər tərəfdən o, Aquen kilsə məclisini yalnız öz hakimiyyətini ölkə daxilində möhkəmləndirdikdən bir neçə il sonra çağıra bilərdi. Sasani asılılığına qarşı qiyam qaldırmış II Vaçenin yaxın qan qohumunu-Vaçaqanı heç bir sasani hökmdarı-hətta Balaş belə Alban hakimi kimi görmək istəməzdi. Beləliklə, yuxarıda qeyd olunan amilləri əsas götürüb Aquen kilsə məclisinin 498-ci ildə çağırılması qənaətinə gələ bilərik. III Mömin Vaçaqan 498-ci ildə Aquen kilsə məclisini çağırmaqla, ölkədə xristian dininin yenidən hakim dövlət dininə çevirəcək giriş və 21 maddədən ibarət qanunlar toplusunu qəbul etdirmişdi. Tədqiqatçılar bu qanunlar toplusunu ümumiləşdirməklə; xristian din xadimləri arasındakı, xristian din xadimləri ilə dünyəvi əyanlar arasındakı, xristian din xadimləri ilə sadə xalq arasındakı münasibətləri tənzimləyən və sırf hüquqi xarakter daşıyan qanunlar kimi quruplaşdırırlar. Alban hökmdarlarının xristian dinindən siyasi müstəqilliyi gücləndirmək üçün istifadə etməsi amilindən yararlanan III Mömin Vaçaqan 17 il taxtda oturmaqla Albaniyanın suverenliyini qoruyub saxlaya bilmişdi. Albaniyada III Mömin Vaçaqanın vəfatından sonra 510-cu ildən 629-cu ilə qədər davam edən Sasani mərzibanlığı-canişinliyi dövrü başlanmışdır. Mərzbanlıq dövründə isə Albaniyanın şimal-şərqində- Şirvanda Şirvanşah siyasi idarəçilyi[6, s. 16-21]indiki Şəmkirlə Qazax arasındakı ərazidə isə sabir türklərinin yaratdığı Mehranilər dövləti yüksəldi. Bu mühüm amillər Azərbaycanda dövlətçilik ənənələrinin dayanıqlı olub, çox dərin köklərə söykəndiyini, bu səbəbdən də istilaçıların ən sərt tədbirlər görməklə belə dövlətçilik ənənlərini yox etmək iqtidarında olmadığını bir daha təsdiqləməkdədir. Azərbaycanın dövlətçilik ənənələrinin möhkəm özül üzərində dayanmasını inkişaf etmiş orta əsrlər dövründə ölkədə onlarla siyasi idarəçiliyin yaranması və həmin siyasi idarəçiliklərin regionda söz sahibi kimi tanınması faktları da təsdiq edə bilər.
1.
Bakıxanov A. Gülüstani-İrəm. Bakı: Minarə, 2001, 224 s. 2.
Алиев И. Истории Мидии. Баку: Елм, 1960, 360 с. 3.
Azərbaycan tarixi.(Ali məktəblər üçün dərslik. Z.Bünyadov və Y.Yusifovun redaktorluğu ilə). Bakı: 1994, с. 58-60. 4.
5.
Məmmədov T. Qafqaz Albaniyası ilk orta əsrlərdə. Bakı, 2006, Qeybullayev Q. Azərbaycan türklərinin təşəkkülü tarixindən. Bakı,1994., Səfərov Y. Azərbaycanın qədim, erkən orta əsrlər dövrünün tarixşünaslığı. Bakı: Sabah, 1997, 336 s. 6.
7.
Aşurbəyli S. Şirvanşahlar dövləti.(VI-XVI əsrlər). Bakı: Azərnəşr, 1997, 405 s. РЕЗЮМЕ ИСТОРИЯ ГОСУДАРСТВЕННОСТИ АЗЕРБАЙДЖАНА В ДРЕВНИЕ И СРЕДНИЕ ВЕКА (I пол. III в. до н.э.- начало VI в. н.э.) Хасаев Т.Т., Байрамова У.М.
Начало истории Aзербайджанской государственности в III тыс. до н.э. и выход Маннейского централизованного государство на историческую арену с серьезными амбициями в регионе, наглядное свидетельство наличия еще с древнейших времен традиций государственности в Азербайджане. Распад Манны в IV тыс. до н.э. и образование Aзербайджанских государств на юге Azərbaycanın qədim və ilk orta əsrlər dövrü dövlətçilik tarixinə dair (e.ə. III minilliyin I yarısı – b.e VI əsrinin əvvəlləri )
47
Атропатены, на севере Албании потверждает прочность государственных основ нашей страны, умение нашего народа в сложнейших условиях отстоять свою самостоятельность и идентичность.
ABOUT STATEHOOD HISTORY OF THE ANCIENT AND FIRST MIDLLE CENTURIES PERIOD IN AZERBAIJAN (the first half of the III century bc, the beqinninqs of VI century AD) Khasayev N.N., Bayramova U.M.
Beqinninq of the Azerbaijan statehood history since the third millennium bc and an appearance of the Manna state on a historical stage as a central state are an arqument for prossesinq of the stable statehood tradition since the ancient periods in Azerbaijan. After the collapse of the Manna in the 4 th century bc, creation of the Azerbaijan state in the south as Atropatena, in the nourth as Albaniya approves possession of the stable statehood foundadion and preservation of its existence in the most difficult instants.
Daxil olma tarixi: İlkin variant 13.01.2017
Son variant 16.03.2017 XasayevN.N., Bayramova Ü.M.
Yüklə 1,3 Mb. Dostları ilə paylaş:
|