Uot 81-116 MÜASİr diLÇİLİKDƏ koqniTİv paradiqmaya dair məHƏRRƏmova mətanət hidayəT qızı
Yüklə 1,3 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Elmi yeniliyi
- Tətbiqi əhəmiyyəti
- UOT 336.1 XARİCİ ÖLKƏLƏRDƏ MÜHASİBATLIQ FƏALİYYƏTİ (ABŞ-ın timsalında) 1
- “ELMİ XƏBƏRLƏR”
55
yaratdı. Bu dövrdə ABŞ Dövlət Departamentinin orqanı olan «Foreign Affairs» jurnalı yazırdı ki, bu qanun Türkiyəyə xarici kapital qoyuluşu üçün mühüm strateji şərait yaradılırdı. Türk hökuməti bu məsələ ilə bağlı sonralar daha mükəmməl şəkildə işlənilmiş qanunlar qəbul etdi. Elmi yeniliyi: Məqalədə II Dünya müharibəsindən sonra Türkiyənin dövlət siyasətinə müxtəlif yanaşmalar bir araya gətirilir. Eyni zamanda Türkiyənin yürütdüyü daxili və xarici siyasətin strateji və siyasi maraqlarına aydınlıq gətirilir. Məqalədə məqsəd ABŞ-Türkiyə münasibətlərinin yaxınlaşma səbəblərini öyrənmək və araşdırmaqdır. Tətbiqi əhəmiyyəti: Mövzunun işlənməsi və əməli əhəmiyyəti bizə bir daha ABŞ-ın Yaxın Şərq siyasətini, SSRİ-nin işğalçı planlarını və bundan doğan Türkiyənin xarici siyasətini göstərir. ƏDƏBİYYAT 1.
Rafiq İsmayılov, Nərgiz Axundova, Aida Bagirova. Asiya ölkələrininin çağdaş tarixi II kitab. Cənub- Qərbi Asiya və Şimali Afrika 1945-ci ildən sonrakı dövr. Bakı: Çaşıoğlu, 2003, s.71. 2.
3.
Лавров Ш.М. Турция в 1918-1956 годах. М.: Наука, 1977, с. 35. 4.
А.М.Шамсутдинов. Турецкая республика. (Краткий очерк истории). М.: 1962, с.56. 5.
Всемирная история. Том XI. М.: 1977, с.214 (750). 6.
Prof. Lr. Robert Montrian. Ter. edən. Süslü Türkiyə tarixi. Ankara: 1986, s.81. 7.
Beynəlxalq hüquq. Bakı: Qanun, 2002, s.580 (752). 8.
Ахундов И.А. Неоколониализм и Турция 40-80-е гг. Баку: 1990, с.24 (399). 9.
Əkrəm Bije. Türkiyənin xarici ticarət siyasəti 1920-1980. Bakı: Elm, 1987, s.93 (205). 10.
Новичев А.Д. Турция. Краткая история. М.: 1965, с.203 (270). 11.
История дипломатии. Том V, М.: 1974, с.250 (750). РЕЗЮМЕ ПОЛИТИЧЕСКОЕ И ОБЩЕСТВЕННО-ЭКОНОМИЧЕСКОЕ ПОЛОЖЕНИЕ ТУРЦИИ ПОСЛЕ ВТОРОЙ МИРОВОЙ ВОЙНЫ Асадова А.В. Ключевые слова: люди, реформы, торговля, выборы, партия, война В статье говорится о положении Турции после Второй мировой войны, а также о ее послевоенном состоянии, экономических трудностях, общественно-политической жизни. Автор рассматривает деятельность правящей партии Турции на том этапе, внешнюю политику и торговлю. Обсуждаются причины сближения Турции с США.
In this article is discussed about the situation in Turkey after the World War II, about its post war period conditions, economical difficulties, political and social history. The investigations are about the Turkeys ruling party, the government’s foreign policy and trade for that period. It is also discussed about the reasons Turkeys leaning on USA.
Daxil olma tarixi: İlkin variant 02.12.2016
Son variant 16.03.2017 Əsədova A.V. 56
XARİCİ ÖLKƏLƏRDƏ MÜHASİBATLIQ FƏALİYYƏTİ (ABŞ-ın timsalında) 1 ABDULLAYEV LOĞMAN İMRAN oğlu 2 QULUZADƏ ÇİNARƏ ƏLİBƏY qızı Sumqayıt Dövlət Universiteti: 1-dosent, 2-laborant e-mail: cinarequluzade1994@gmail.com Açar sözlər: mühasib, biznes, maliyyə, beynəlxalq standart, idxal, ixrac, uçot
Müasir dünyanın iqtisadi inkişaf xüsusiyyətlərinin təhlili bilavasitə səmərəli uçot sisteminin qurulması ilə əlaqədardır. Yerli istehsalın, xidmətin təşkili, idxal-ixrac münasibətlərinin formalaşması hər bir halda uçot hesablama sisteminin müasir tələblərə uyğunlaşmasını və mühasibat işinin təşkilini tələb edir. Mühasibat uçotunun ilkin tarixi qədim Mesopotomiyada ilk yazının, sayların yaranması ilə bağlı olmuş və bundan sonra XIII-XIV əsrlərdə uçotda ikili yazılış yaranmışdır. Mühasibat uçotu bir iqtasadi elm kimi Benedetto Kotçuli və Luka Paçioli tərəfindən şərh edilmişdir. Ümumən mühasib fəaliyyəti insan cəmiyyətinin inkişafı ilə əlaqədar olaraq insanlara məxsus olan əmlakın uçotunun aparılmasının labüdlüyü əsasında yaranmışdır. İlk olaraq maddi nemətlərin inkişafı ilə əlaqədar onların sayılması, ölçülməsi, çəkisinin müəyyən olunması, mənfəət və xərclərin hesablanması və onların uçotunun aparılması mühüm məsələ kimi qarşıda dururdu. Beləliklə, insan cəmiyyətinin yaranmasının müəyyən inkişaf səviyyəsi dövründə aparılmış əməliyyatların həcmindən və miqdarından asılı olmayaraq iqtisadi göstəricilərin oxunması, müəyyənləşdirilməsi, baş vermiş təsərrüfatsızlığın qarşısının alınması mühüm problemə çevrildi. Tarixi inkişafın ilk dövrlərində insanlar hesablamanın nə olduğun bilmirdilər və eyni zamanda ibtidai icma quruluşu dövründə insanların saymağa, hesablamağa da elə bir əşyaları olmamışdır. Lakin cəmiyyət inkişaf etdikcə mövcud olan əşyaların uçotunun aparılması həlli vacib məsələ hesab edilirdi. İnsan cəmiyyətinin inkişafı ilə əlaqədar olaraq uçotun planlaşmada, təsərrüfat fəaliyyətinin idarə olunmasında xüsusi yeri müəyyən olunmuşdur və uçot işi ilə müəyyən şəxslər məşğul olmağa başlamışlar. K.Marks həmin dövrdə uçotun aparılması haqqında yazmışdır ki, «kəndli icmalarında kənd təsərrüfatı məhsullarının uçotunun aparılmasında mühasiblər fəaliyyət göstərirdilər». Həmin şəxslərin uçot işçisi kimi saxlanılması xərclərini kəndli icmaları ödəyirdi və bununla da tarixi inkişaf əsasında ayrı ayrı təsərrüfat sahələrində uçotun təşkili mühasib peşəsinin formalaşmasına səbəb olmuşdu. XX-ci əsrin 20-ci illərindən sonrakı dövrdə uçot peşəsi ilə məşğul olan şəxslər rus dilində səslənən «buxqalter» sözü ilə ifadə olunmuşdur. Tarixi yanaşma əasında isə «buxqalter» termini alman dilindən tərcümə olunmuş və I Pyotrun fərmanı əsasında müəyyənləşdirilmişdir. Azərbaycanda dövlətçiliyin ilk inkişaf mərhələlərində «Mühasib» vəzifəsi «Hesabdar», «hesablayıcı» sözləri ilə ifadə olunmuşdur [2]. Mühasibat uçotu tarixi ilə məşğul olan alimlərin yazdıqlarına görə, insan cəmiyyətinin inkişafı ilə əlaqədar olaraq mühasib vəzifəsinin mövqeyi də dəyişmiş və mühasib vəzifəsi yüksək səviyyədə hörmətə malik olan peşə hesab olunmuşdur. Qeyd olunanlara misal olaraq deyə bilərik ki, İtaliyada mühasiblər hazırlayan xüsusi məktəblər təşkil olunmuş, ölkə tacirləri öz uşaqlarının həmin məktəbdə təhsil almalarına həvəs göstərmişlər. XVII-ci əsrdə mühasibat uçotuna balans anlayışı əlavə olunmuşdur. Müəssisə balansında təsərrüfat-maliyyə əməliyyatları nəticələrinə dair geniş informasiyalar əks olunmağa başlamış və bundan sonra mühasibat uçotunda sintetik və analitik hesabların istifadə olunması normal və əsaslandırılmış hal kimi qəbul olunmuşdur. Məşhur İran mütəxəssisi B.Solozano 1603-cü ildə Sumqayıt Dövlət Universiteti – “ELMİ XƏBƏRLƏR”– Sosial və humanitar elmlər bölməsi Cild 13 № 1 2017
Yüklə 1,3 Mb. Dostları ilə paylaş:
|