Upanishadlar’in hint kutsal metinleri arasindaki yeri ve önemi
Yüklə 1,03 Mb. Pdf görüntüsü
|
75 Veda külliyatı ritlere (karmakanda) ve bilgiye (jnanakanda) dayanan şeklinde iki kısma ayrılır. Bu külliyatın en eski bölümlerini oluşturan ritüel kısmı, ahlaki konuları ve dini uygulamaların nasıl idare edildiğini gösteren anlatımları içerir. Aynı külliyatın bilgiye dayanan ikinci kısmı Upanishadlar’ı oluşturur. Bu anlamda Upanishadlar insanın kurtuluşu için ihtiyaç duyduğu üstün bilgiyi ihtiva eder. 168 Upanishadlar önceki dönem kutsal metinlerinin temel düşüncesi olan kurban ritüeline farklı bir açıdan bakar. Temelde Veda ilahilerinin özü kurban sunma üzerine kurulmuştu. İnsanların tanrılarla ilişkisi mekanikti. Yapılan eylemler manevilikten yoksundu. İşte Upanishadlar’ın yaklaşımı manevi yaşamın başlangıcına bir dönüş yaparak onun yeniden canlanmasına imkân tanır. Zira bu metinler önceki söylemleri geri plana iterek, ruhun kurtuluşu için kurbanlar sunmanın yeterli olmadığını bildirir. Aynı zamanda Upanishadlar Vedik bilginin ilahi hakikati kavramada daha aşağı seviyede olduğunu ve insanı özgür bırakmayacağını 169 kabul eder. Upanishadlar’a göre kurtuluş sadece tam olarak dini yaşam ile elde edilebilir. Bu da kâinatın merkezini, kalbini kavramaya dayanır. Bu anlamda mükemmellik dışta ve mekanik değil, içte ve manevidir. 170 Upanishad metinlerinin öne çıkan bir diğer özelliği de felsefi yapıda olmalarıdır. Bu metinler önceki dönem Vedacı dünya görüşünü daha eleştirel olarak yansıtır. Ayrıca Ari kültürünün bazı yönlerine karşı bir takım itirazları dile getirir. Vedalar daha çok mitsel bir dünyayı tasvir ettiğinden felsefe olarak adlandırılmaları 168 Patrick Olivelle, Samnyasa Upanisads Hindu Scriptures on Asceticism and Renunciation, s. 3; Patrick Olivelle, Upanisads, s. 13. 169 Chandokya Upanishad, V, 3.10. Yine Upanishadlar’ın önceki metinlere bakışını yansıtan söylemlerden birinde bilge Narada’nın şöyle dediğini görüyoruz: “ Rigveda, Yajurveda, Samaveda biliyorum, bütün bunların hepsi sadece Mantralar ve kutsal kitaplardır. Ancak ben Özü, Cevheri, Ruhu (Self) bilmiyorum.” Bkz., Chandokya Upanishad, VII.2. 170 Bkz., S. Radhakrishnan, Indian Philosophy, I/147. 76 zordur. Veda daha çok ilahilerden oluşurken; Upanishadlar’ın bir fikir, bir tez içerdiği dikkat çeker. Yine Upanishadlar’ın, yeni bir felsefî ve metafizik öğretiyi içerdiği görülür. Hindu manevi yaşamında, mitostan logosa geçişin izlerine M.Ö. yaklaşık 800-400 yıllarına dayanan ve daha kapsamlı olan Upanishadlar’da rastlanır. Bununla birlikte felsefi konularla ilgilenen Upanishad metinleri, kısa pasajlar veya ilahi biçiminde olsalar da ilk Hindu ilmi eserleri niteliği taşır. 171 Veda ilahilerinde fiziki kozmos ve ritualist düşünce öne çıkmış olmasına rağmen Upanishadlar’ın ilgilendiği ve üzerinde ısrarla vurgu yaptığı konu antroposentrik (insanı evrenin merkezi olarak kabul eden) niteliktedir. Bu metinler evrende insan benzeri terimleri, insanı ve insan içindeki evreni açıklamaya çalışırlar. Bu durum ‘sen sanatı’ (âlem-prensibi) olarak kendini gösterir. 172 Bu hali yakalayan kişi böylece “ben Brahmanım” 173 demesini bilir ve kendisinin Öz’ü olan bu Evrensel Brahman’ın, her şeyin içinde olduğunu idrak eder. Bu birlik sayesinde kişinin kendi özü her şey haline gelir. Bu tekliğin bilgisine sahip olmak ile her şey onun kontrolüne geçer. Böylece istenilen özel durumları kazanmak için sihir kullanmaya gerek duyulmaz. Doğru ezetorik (estoretic) bilgi, sınırsız güç için sihirli bir anahtardır. 174 Upanishad felsefesinin özünü bu bilgi oluşturur. Yani Upanishadlar’ın temel hedefi, Bilgi sayesinde ilk ve son olarak bütün kâinatın temel hakikatine ulaşma çabasıdır. İşte bu şekilde Brahman’ı idrak konusu Upanishad metinlerini diğerlerinden ayıran ana konuyu oluşturur. 175 Vedalar’a bir tepki olarak ortaya çıkan Upanishadlar, Veda ritüelleri ve inançlarını tamamen reddetmezler. Hatta Upanishadlar onları yeni düşüncelerle 171 Franklin Edgerton, The Biginings of The Indian Phlosophy, s. 28. 172 Chandokya Upanishad, VI, 8. 173 Brihadaranyaka Upanishad, I, 4, 22. 174 Chandokya Upanishad, VII, 25, 2. 175 Franklin Edgerton, The Biginings of The Indian Philosophy, s. 28. 77 bağdaştırarak Veda dininin bir uzantısı ve parçası haline gelmişlerdir. Upanishadlar’da önceki dönem doktrinlerine rastlanmakla birlikte onlardan daha üst seviyede düşünceler de yer alır. Bu durum Upanishad yazarlarının Vedik dinini değiştirmelerinin bir sonucudur. 176 Upanishadlar, felsefi hakikatlere ulaşmanın yanında tedirgin insan ruhunu özgürleştirmek konusuna da büyük önem verir. Bu çerçevede Upanishadlar ılımlı felsefi düşünceleri ve şiir diliyle kurtuluşu anlattığı gibi fizik ötesine ait önerileri de içerir. Bütün bunların yanında söz konusu metinler içerisinde bazı çelişkili ve bilimsel olmayan ifadelerin yer aldığı da görülür. Bazıları bu durumu sözü edilen metinlerin yüzlerce yıllık bir evre içinde meydana getirilmiş ve kimisi şair kimisi filozof çeşitli kimseler tarafından oluşturulmuş olmasına bağlarlar. Dolayısıyla çelişkili düşünceleri içermesi Upanishadlar’ın tarihsel oluşumundan gelen karakteristik bir özelliğidir. 177 Söz konusu metinler incelendiğinde ortak bir temel görüş etrafında birleştikleri görülür. 178 Bütün Upanishadlar’ın dillendirdiği ortak görüş, var olan şeyler değişik görünümler sergileseler de Tek olan ve hep aynı kalan bir özü (atman) paylaşmaktadırlar. Bu sebeple de esasen Bir’lik içinde olan evrenin bize çokluk ve çeşitlilik olarak gözükmesi bir yanılsamanın (maya) sonucudur, şeklinde özetlenebilir. Upanishadlar’ın gerek önceki dönem metinleriyle olan münasebetini gerekse onlardan farklı olarak öne çıkan temel özelliklerini yukarıda belirttikten sonra ortaya 176 Radhakrishnan, Indian hilosophy, I/127. 177 Radhakrishnan, age, I/127. 178 Swami Prabhavananda and Prederick Manchester, The Wisdom of the Hindu Mystich The Upanishds, s. X. Yüklə 1,03 Mb. Dostları ilə paylaş:
|