Upanishadlar’in hint kutsal metinleri arasindaki yeri ve önemi
Yüklə 1,03 Mb. Pdf görüntüsü
|
81 benzer kutsallık ve otoriteye sahip hakiki Vedik belgeler olarak tanınmıştır. Bu doğrultuda Upanishadlar’ın sayısının yüzü aştığı hatta modern çağa kadar her çeşit dini inanç ve uygulamalara mesnet olması için yeni Upanishadlar kompoze edildiği belirtilir. 186 Bu tür faaliyetler neticesinde çok sonraları ortaya çıkan ve Upanishad adını alan metinlerin bulunduğu ancak bunların kanonik bir statü kazanamadıkları bilinmektedir. Halen mevcut 108 Upanishad’dan 12 tanesinin, Shankara tarafından ‘Brahman Sutraları’ adlı tefsir kitabında tanıtıldığı bilinmektedir. 187 Yakın zamana kadar dini inanç ve ritüellerin geçerliliğini ispat etme adına, ilk Upanishad metinlerinden bağımsız olmayacak biçimde, Upanishad adı altında bir takım yeni metinlerin hala oluşturuluyor olması, tezimizin ana konusunu teşkil eden Upanishadlar’ın hem Hint dini ve sosyal yapısı hem de diğer kutsal metinler içerisindeki yerini ve önemini açıkça göstermektedir. Sonradan oluşturulan bu tür Upanishad metinlerine toplumun bazı kesimlerince Vedalar’a benzer otorite ve kutsallık atfedildiği ve bunlara bağlanıldığı görülmektedir. Bu son metinlerin birçoğu Atharvaveda’ya atfedilir. Bazı Upanishadlar muhtemelen M.S 16. yüzyıl gibi geç bir zamanda ve yüzlerce sayıda oluşturulmuştur. İlk kompoze edilen kadim Upanishadlar’ın özelliği önceleri Brahmana türü metinlerin birer parçası hüviyetinde olmalarıdır. İlk Upanishadlar M.S ikinci bin yılın ilk yarısında parçası oldukları Brahmanalar’dan ayrılmışlardır. Daha sonra bu ilk Upanishad metinleri ile yukarıda açıklanan durumlardan ötürü, onların ardından kompoze edilen sonraki Upanishadlar’ın beraber aynı koleksiyonda 186 Patrick Olivelle, Samnyasa Upanisads Hindu Scriptures on Asceticism and Renunciation, s. 4. 187 Budda, Dinler Tarihi, s. 69; Geniş bilgi için bkz., http://www.advaita-vadanta.org/avhp/ 82 toplandığı görülmektedir. Bu koleksiyonların içinde bulunan Upanishadlar’ın sayısı bölgeden bölgeye değişiklik göstermektedir. 188 Teşekkül süreci dikkate alınarak Upanishadlar “major” (bazen klasik de denir) ve “minor” olmak üzere iki ayrı kategoriye ayrılır. Bu yaygın bir tasniftir. İlk gruptakiler (major) daha eski ve Vedik ekoller içerisinde oluşturulmuşken, ikinci gruptakiler (minor) öncekine göre çok sonra kompoze edilmiştir. Yukarıda değinildiği üzere bu tür metinlerin bazısı mezhepsel özellik taşır. 189 Major (önceki) ve minor (sonraki) şeklindeki genel ayrımın yanı sıra kutsal kitap otoriteleri Upanishadlar’ı üslubu, tertiplerinin eskiliği ve yeniliği itibari ile de dört sınıfa ayırırlar. Fakat bazı metinler her ne kadar kronoloji itibari ile sonraki döneme denk gelse de, içerisinde eski unsurlara ait ifadeler ihtiva eder. Kimi Upanishadlar’ın bu özelliğinden dolayı yapılan bu dörtlü sınıflandırmaya kesin gözüyle bakılmaz. Bu çerçevede genel kabul gören tasnifi şu şekilde ifade edebiliriz: 1. sınıf kategoriye dâhil edilen metinler eski üslupla yazılmış olan mensur altı Upanishad’dır. Bunlar: a) Brhadaranyaka, b) Chandokya c) Aitareya d) Taittiriya, e) Kausitaki, f) Kena’dır. 190 2. sınıf içerisinde yer alan Upanishadlar’ın hepsi vezinlidir. Bu gruba ait olanların en eskileri şunlardır: a) Katha, b) İşa, c) Svetasvarata, d) Mundaka, e) Mahamarayana. İsa ve Svetasvarata içerdikleri doktrinler itibariyle doğrudan Kathaka’dan istifade etmişlerdir. Diğer Upanishad metinleri arasında da bu şekilde karşılıklı münasebetler vardır. Birinci grupta bulunan Upanishadlar’da yeni yeni 188 Patrick Olivelle, Upanisads, s. 14. Eski ve yeni Upanishadlar’ın birleştirilmesi sonucu elde edilen koleksiyondaki metin sayısı kuzey bölgesinde 52, güney bölgesinde ise 108 adet olarak sayıldığı belirtilir. Bkz., Patrick Olivelle, age, aynı yer. 189 Patrick Olivelle, Samnyasa Upanisads Hindu Scriptures on Asceticism and Renunciation, s. 5. Bu tür bir tasnif geçerli bir genelleme olarak kabul edilmesine rağmen bazı bölümleri “minor” bazı bölümleri “major” olarak isimlendirilen Upanishadlar’ın bulunduğu da ifade edilir. Bkz., Patrick Olivelle, age, aynı yer. 190 Radhakrishnan, Indian Philosoğhy, I/142; ER, XV/151. 83 teşekkül etmeye başlayan ve tartışılan başlıca meseleler, ikinci grup metinlerde tekrar edilerek genel kabul görmüş doktrinler halinde görülür. Dolayısıyla en eski Upanishadlar olarak görülen birinci guruptaki metinlerin gerek kullandıkları dil, gerekse adak törenlerini ele alan bölümleri itibariyle Brahmanalar’la benzerlik gösterdiği görülür. Daha sonraki dönemlere ait ikinci grup Upanishadlar’ın ise öncekilerin aksine şekil ve muhteva olarak Brahmanalar’la ilgisinin bulunmadığı dikkat çeker. 191 3. sınıfta yer alan Upanishadlar nesir tarzındadır ve klasik Sanskritçe’ye yakındır. Praşna, Maitrayaniya ve Mandukya olmak üzere üç Upanishad bu grupta zikredilir. 4. sınıfa giren Upanishadlar’ın çoğunun mahiyeti itibariyle mezhepçi oldukları, Atharvaveda’ya veya başlıca mezheplerin sistemlerine ve okullarına bağlı bulundukları ifade edilir. Bu yüzden öğrettikleri doktrinlerin mensubu oldukları mezhebe göre değişiklik arz ettiği belirtilir. Bu gibi mezheplerin itikatlarını ve dini akidelerini belirlemek için söz konusu Upanishad metinlerini kullandıkları ileri sürülür. Bu grupta bulunan Upanishadlar’ın birçoğu yabancı dillere çevrilmişlerdir. Sayıları bir hayli fazla olan ve mezhep taassubu ile yazılmış bulunan Upanishadlar arasında otuza yakını yararlı görülür. Bunların başlıcaları Atharvaciras, Kaivalya, Jabala, Yogatattva isimli metinlerdir. 192 Modern Hint kutsal metin kritikçileri, genel olarak nesir tarzında yazılmış kadim Upanishadlar olarak, Brhadaranyaka, Chandokya, Aitareya, Taittiriya, Kausitaki, Kena, Katha ve İşa’yı zikrederler. Onlar bu metinlerin M.Ö. sekizinci ve yedinci yüzyıla ait olduğunu kabul ederler. Biz de araştırmamızın ikinci bölümünde 191 Patrick Olivelle, Upanisads, s. 21; Cemil Meriç, Bir Dünyanın Eşiğinde, s. 115. 192 Yapılan bu dörtlü tasnif hakkında geniş bilgi için bkz., ER, XV/151-152; Budda, Dinler Tarihi, s. 71-72. Yüklə 1,03 Mb. Dostları ilə paylaş:
|