5
I Həyat və yaradıcılığı
Azərbaycan xalqının tarixi-mənəvi
varlığını,
bədii
sözü
ədəbiyyət
aləmində inadkar inamla qoruyan, əks
etdirən yazıçı və tənqidçilərdən biri
çağdaĢ Azərbaycan ədəbiyyatının canlı
klassiki Elçin Əfəndiyevdir. O, təkcə
ədəbi-tarixi
prosesdə
yox,
ümumiyyətlə, milli-ictimai fikirdə
özünəməxsus yeri olan əvəzolunmaz yazıçı, ictimai xadim,
təəssübkeĢ vətəndaĢ, böyük ziyalı və nəcib insandır. Elçin
Əfəndiyevin yaradıcılığı Azərbaycan ədəbiyyatının zəngin bir
təmayülünü təĢkil edir. Elçin Əfəndiyev təkcə nəsr və
dramaturgiyada yox, ədəbi tənqiddə də reforma aparmıĢ
müəllifdir. Elçin Əfəndiyev güclü düĢüncələrin, incə duyğuların,
sarsılmaz sevgilərin yazarıdır. Əsərlərində milli kökə bağlılıq və
milli heysiyyat, Azərbaycan xalqının ruhundan uzaqlaĢmamaq,
mənəvi təmizliyi və saflığı tərənnüm etmək geniĢ yer tutur. Elçin
Əfəndiyevi oxumaq Azərbaycan xalqını yaxından tanımaq,
Azərbaycanın uzun illər boyu milli-mənəvi dəyərlər və istiqlal
uğrunda apardığı müqəddəs mücadiləni öyrənməkdir. Müasirlik,
həyat həqiqətərinə həssas və iti nəzər, xəlqilik və romantik pafos
müasir bir sənətkar kimi Elçin Əfəndiyevin yaradıcılığında öz
əksini tapan məziyyətlərdir. Bəli, Elçin Əfəndiyev Azərbaycan
nəsrinin zirvəsinə doğru inamla addımlayan yazıçıdır. Elçun
Əfəndiyev zamanla, dövrlə ayaqlaĢan, xalqı sevən ədibdir.
Elçin Ġlyas oğlu Əfəndiyev — Azərbaycanın xalq yazıçısı,
əməkdar incəsənət xadimi, filologiya elmləri doktoru,
6
professordur. Elçin Əfəndiyev 13 may 1943-çü ildə Bakı
Ģəhərində
XX
əsr
Azərbayçan
ədəbiyyatının
böyük
nümayəndələrindən biri, Azərbaycanın xalq yazıçısı Ġlyas
Əfəndiyevin ailəsində dünyaya gəlib. UĢaqlıq çağlarından etibarən
ədəbi mühitin içində, kitabların əhatəsində olub. Bir tərəfdən milli
ədəbiyyat, folklor, o biri tərəfdən isə dünya ədəbiyyatı Elçin
Əfəndiyevin daimi mütaliəsinin əsasına çevrilib. O, nə zaman
yazmağa baĢlayıb? Bu suala Elçin müəllim özü belə cavab verir:
―Özümü
xatırladığım
zamandan.
Hələ
yazıb-oxumağı
bacarmırdım, amma özümdən cürbəcür əhvalatlar uydurub
danıĢırdım...‖
―Ġlk hekayəsi 16 yaĢı olarkən, 1959-cu ildə ―Azərbaycan
gəncləri‖ qəzetində dərc olunub. Bakı Ģəhərində orta məktəbi
(1960), Bakı Dövlət Universitetinin filologiya fakültəsini (1965),
Azərbaycan Elmlər Akademiyası Nizami adına Ədəbiyyat
Ġnstitutunun ədəbiyyat nəzəriyyəsi üzrə aspiranturasını (1968)
bitirib, ―Azərbaycan bədii nəsri ədəbi tənqiddə‖ mövzusunda
namizədlik,
―Ədəbiyyatda tarix və müasirlik problemi‖
mövzusunda doktorluq dissertasiyalarını müdafiə edib. ―Min
gecədən biri‖ adlı ilk hekayələr kitabı 1965-ci ildə çapdan çıxıb.
Bundan sonra Elçin Əfəndiyevin dünyanın müxtəlif dillərində
100-ə yaxın kitabı nəĢr olunub, əsərləri ingilis, rus, fransız, alman,
ispan, türk, macar, bolqar, ərəb, fars, çin, çex, slovak, polyak,
xorvat, gürcü, litva, moldovan, türkmən, özbək, qazax, tacik, serb
və sairə dillərə tərcümə edilib. Kitablarının ümumi tirajı 5
milyondan çoxdur.
Yazıçı ABġ-da, Rusiyada, Fransada, Türkiyədə, Almaniyada,
Hollandiyada, Çində, Belçikada, Ġspaniyada, Yunanıstanda,
Lüksemburqda, Ġsveçdə, Ġsveçrədə, Danimarkada, Ukraynada,
PolĢada,
Özbəkistanda,
Çexoslovakiyada,
Yuqoslaviyada,
7
Bolqarıstanda, Ġraqda, Avstriyada, Qazaxıstanda, Ġranda,
Kanadada, Səudiyyə Ərəbistanında, Rumıniyada, Macarıstanda,
Gürcüstanda, Tunisdə, Pakistanda və digər ölkələrdə müxtəlif
elmi, ədəbi, ictimai, siyasi konfranslarda, simpoziumlarda,
qurultaylarda, görüĢlərdə, rəsmi dövlət danıĢıqlarında iĢtirak edib.
Uzun illər Azərbaycan Ali Sovetinin deputatı olub. Hazırda
Azərbaycan Respublikası BaĢ Nazirinin müavini, eləcə də Xarici
Ölkələrlə Mədəni Əlaqələr Cəmiyyəti – ―Vətən‖ Cəmiyyətinin
sədri vəzifələrində çalıĢır. Elçin Əfəndiyev Bakı Dövlət
Universitetinin professorudur. Bir sıra Dövlət Komissiyalarının
sədri, nüfuzlu Azərbaycan və beynəlxalq ədəbi, ictimai
qurumların, Azərbaycan Respublikasının Prezidenti yanında
Təhsil üzrə Komissiyanın üzvüdür.
Yazıçının hekayələri ədəbi-bədii jurnalların, deyək ki,
―Smena‖ və ―Nedelya‖nın mükafatlarına layiq görülüb. Elçin
Əfəndiyev
psixoloji
hekayələrin
ustasıdır.
Azərbaycan
ədəbiyyatında bu hekayələr həqiqi bir sənət nümunəsi kimi
səslənir. Bu psixoloji hekayələrin ən dərin qatlarında müəllifin
humanist fikirləri dayanır. Ġlk baxıĢda yazıçı qəhrəmanlarının heç
birinə öz rəğbətini bildirmir, onları ancaq təsvir edir. Lakin
hadisələrin məntiqi inkiĢafı yazıçının sadə adamların tərəfində
dayandığını, onları ürəkdən sevdiyini göstərir. Bəli, Elçin
Əfəndiyevin əsərləri real tarixi hadisələrə iĢıq salan ədəbi-bədii
sənədlər salnaməsidir.
Yazıçı ədəbiyyatĢünaslığımızı bu gün də məĢğul edən, ayrı-ayrı
hallarda sənətĢünaslıq və estetika elmləri ilə sərhədlənən
problemləri iki aspektdə – həm bədii nəsrin təcrübəsində, həm də
onun tənqidində diqqət və ehtiyatla araĢdırır, müqayisələr aparır,
bədii əsərləri və tənqidi fikirləri, müxtəlif müəlliflərin rəylərini
tutuĢdurur, nəticə çıxarır, yüksək səviyyəli elmi xülasələr əldə
Dostları ilə paylaş: |