Uygulama esaslari

                                                                                                                                                 

 

 

 

 

714

 

 

• Eş potansiyel kuşaklama 

O DKD 

 

Şekil U.6 – Bir ofis binası için YEKS’e örnek 

 

 

Elektrik Mühendisleri Odası

---

                                                                                                                                                 

 

 

 

 

715

YKB 1 içinde 

r

w

o

H

d

d

w

i

k

H

1

1



 

Not: d

w

 ve d

r

 uzaklıkları, göz önüne alınan nokta için belirlenir. 

 

Şekil U.7a – YKB 1 içindeki manyetik alan 

 

YKB 2 içinde 

20

/

2

1

2

10

SF

H

H



 

Not: d

w

 ve d

r

 uzaklıkları, YKB 2’nin sınırı için belirlenir. 

 

Şekil U.7b – YKB 2 içindeki manyetik alan 

 

Şekil U.7 – Doğrudan bir yıldırım boşalması durumunda manyetik alan değerlerinin 

hesaplanması 

 

U.3 YKB’ler içindeki manyetik alan 

U.3.1 YKB’ler içindeki manyetik alanla ilgili yaklaşım:  

Ekranlama etkinliğinin teorik (Madde U.3.2) veya deneysel (Madde U.3.3) 

incelenmemesi durumunda, zayıflatma aşağıda belirtildiği gibi değerlendirilmelidir. 

U.3.1.1 Doğrudan yıldırım düşmesi durumda YKB’ye ilişkin kafes biçimli hacimsel 

ekran:  

Bir binanın ekranı (YKB 1’i çevreleyen ekran), dış YKS ve doğrudan yıldırım 

boşalmalarından dolayı üzerinde akımların akacağı bölüm olabilir. Bu durum, yıldırımın 

çatının herhangi bir yerinde binaya çarptığı var sayılarak Şekil U.7a’daki gibi gösterilir. 

YKB içinde gelişigüzel seçilen bir noktada manyetik alan şiddetinin hesaplanması için 

aşağıdaki formül kullanılır: 

r

w

o

H

d

d

w

i

k

H



1

 (A/m) 

 

d

r 

Göz önüne alınan nokta ile ekranlı YKB 1’in çatısı arasındaki en kısa uzaklık [m] 

d

w 

Göz önüne alınan nokta ile ekranlı YKB 1’in duvarı arasındaki, en kısa uzaklık [m] 

i

o 

YKB 0

A

’daki yıldırım akımı [A], 

k

H 

Biçim katsayısı, (1/

m), tipik olarak 

m

k

H

1

01

,

0



 

w 

YKB 1’in kafes biçimli ekrana ilişkin kafes genişliğidir [m] 

 

Bu formülden elde edilen sonuç, YKB 1’deki manyetik alanın en büyük değeridir 

(aşağıdaki Not göz önüne alınarak): 

- İlk darbenin neden olduğu: 

r

w

f

H

f

d

d

w

i

k

H

max

/

max

/

/

1



 (A/m) 

Elektrik Mühendisleri Odası

---

                                                                                                                                                 

 

 

 

 

716

- Ardışık darbelerin neden olduğu: 

r

w

s

H

s

d

d

w

i

k

H

max

/

max

/

/

1



 (A/m) 

i

f/max

   Koruma düzeyine uygun ilk darbe akımının en büyük değeri [A], 

i

s/max 

Koruma düzeyine uygun ardışık darbelere ilişkin akımların en büyük değeri [A]. 

 

Not:  Bu alan, kafes biçimli kuşaklama ağının Madde 14.b’ye uygun olarak tesis 

edilmesi durumunda iki kat azalır. 

Bu manyetik alan değerleri, sadece ekrandan itibaren d

s/1 

güvenlik uzaklığındaki kafes 

biçimli bir ekran içindeki bir v

s

 güvenlik hacmi için geçerlidir (Şekil U.4). 

d

s/1

 = w (m) 

Örnekler 

Çizelge U.1’de verilen boyutlara sahip üç adet bakır kafes biçimli ekran (ortalama kafes 

genişliği w = 2 m olan) bir örnek olarak göz önüne alınır (Şekil U.10). Bu, d

s/1

 = 2 m güvenlik 

uzaklığında tanımlanan V

s

 güvenlik hacmini meydana getirmektedir. V

s

 içinde geçerli H

1/max

 

ile ilgili değerler,  i

0/max

 = 100 kA için hesaplanmış ve Çizelge U.1’de gösterilmiştir. Çatıya 

olan uzaklık, yüksekliğin yarısıdır: d

r

 = H / 2. Duvara olan uzaklık uzunluğun yarısıdır: d

w

 = 

L / 2 merkez veya d

w

 = d

s/1

 (duvara olan en kötü durum) 

 

Çizelge U.1 - i

0/max

 = 100 kA ve w = 2 m için örnekler 

 

Ekran tipi 

(Şekil U.10) 

L 

 W  H 

[m] 

max

/

1

H

 (merkez) 

[A/m] 

)

(

1

/

max

/

1

s

w

d

d

H



 

[A/m] 

1 

10 

 10  10 

179 447 

2 

50 

 50  10 

36 447 

3 

10 

 10  50 

80 200 

 

U.3.1.2 Yapı yakınına yıldırım düşmesi durumunda YKB 1’in kafes biçimli 

hacimsel ekranı: 

Yapı yakınına yıldırım düşmesi durumu Şekil U.8’de gösterilmiştir. YKB 1’in ekranlı 

hacmi civarına gelen manyetik alan yaklaşık olarak bir düzlemsel dalga olarak alınabilir. 

Bir düzlemsel dalga için kafes biçimli hacimsel ekranlara ilişkin SF ekranlama faktörü, 

Çizelge U.2’de verilmiştir. 

 

Çizelge U.2 - Bir düzlemsel dalga için kafes biçimli hacimsel ekranlara ilişkin manyetik 

zayıflama 

 

Malzeme 

SF [dB] 

(Not 1 ve Not 2) 

 

25 kHz (ilk darbe için) 

1 MHz (ardışık darbeler için) 

Bakır veya alüminyum 

20 log (8,5/w) 

20 log (8,5/w) 

 

Çelik (Not 3) 

















2

6

/

10

.

18

1

/

/

5

,

8

log

20

r

w

 

20 log (8,5/w) 

w Kafes biçimli ekranın göz genişliği (m) 

r  Kafes biçimli ekrandaki çubuğun yarıçapı [m] 

Not 1- Denklemlerden eksi sonuçlar elde edilmesi halinde SF = 0 alınır. 

Not2- Madde 5.1.4.n’ye uygun olarak kafes biçimli kuşaklama ağının tesis edilmesi durumunda, SF 6 dB’e kadar artar.  

Not 3- Bağıl manyetik geçirgenlik μ

r

 = 200’dür. 

 

Elektrik Mühendisleri Odası

---