Uzaro bog‘lanishlar xaqida tushuncha va ularning turlari

Bir va kup omilli bog‘lanish natijalarini tarkibiy qismlarga ajratish usullari

Juft regressiya koeffitsi-yentini sof omil samarasi bilan bir qatorda omillarning uzaro bevosita va bilvosita ta’sirida xosil bulgan samaralarga ajratish mumkin.

Kup ulchovli korrelyatsiya umumiy natijasida ayrim omillar xissasini ajratma determinatsiya koeffitsientlari yordamida aniqlash mumkin:
Ammo bu usul kamchilirga ega.
Regressiya tenglamasiga kiritilgan barcha omillar bilan natijaviy belgi variatsiyasi orasidagi bog‘lanish umumiy zichligini ta’riflovchi kursatkichdan tashqari xar bir omil bilan bog‘lanish zichligini ulchovchi kursatkichlar xam kerak. Xususiy korrelyatsiya koeffitsientlari bu vazifani bajarsa xam, ammo ular xar xil asoslarga - qoldiq dispersiyalarga nisbatan aniqlanadi, bu 48, 49, 49a formulalardan yaqqol kurinib turibdi. Umumiy korrelyatsiya natijasini omillar xissasiga ajratish uchun esa ayrim omillarning natijaviy belgi umumiy variatsiyasiga ta’sirini bir-biridan ajratilgan xolda ulchovchi kursatkichlar kerak va ular bir xil asosga nisbatan xisoblanishi lozim. Bunday kursatkichlar qatoriga omilning ajratma determinatsiya koeffitsientini kiritish mumkin. Bu kursatkich muayyan x_j omilning juft korrelyatsiya koeffitsientini uning  - koeffitsientiga kupaytmasidan xosil buladi va uni d_j² bilan belgilanadi:
(61)

Omillarning ajratma determinatsiya koeffitsientlari nuqsonlardan xoli emas. Bu kursatkichning asosiy kamchiligi shundan iboratki, u geterogen xususiyatga ega, ya’ni tuzilish jixatdan xar xil kursatkichlarni birlashtiradi: juft korrelyatsiya koeffitsienti omilning «loyqalangan» ta’sirini ifodalasa, -koeffitsient esa uning shartli sof ta’sirini, ya’ni regressiya tenglamasiga kiritilgan boshka omillar ta’siridan «tozalangan» natijani ulchaydi.

²- koeffitsientlar ayrim omillarning natija umumiy variatsiyasidagi xis-sasi aniqroq ulchay-di.

Xar biri aloxida olib qaralgan omillarning natijaviy belgi «U» variatsiyasiga ta’sir qilish jamlama ulchami ularning _j²-koeffitsienti yig‘indisi ya’ni bilan ulchanadi, sistema samarasi esa:

(64)